Een schilderij als dank voor voedselhulp van Flakkee

MELISSANT – Bij Goed voor Goed wist Jan van Harberden, bakker te Melissant, een ingelijste litho met een verhaal op de kop te tikken. De plaat, die een oude walvisvaarder voorstelt, is een dankbetuiging voor een Flakkeese hulpactie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Door Kees van Rixoort

Onder de afbeelding staat ‘Le Terre-Neuvier 1945. In dankbare herinnering aan de aankomst van het beurtschip Krammer met een lading levensmiddelen van Goeree-Overflakkee voor de hongerende Haagse onderwijzers’.

Op de achterkant is ook de naam vermeld voor wie dit bewijs van dank is bedoeld, al is het moeilijk te lezen: de heer M.J. Manneke te Dirksland. Daaronder, in net schoolschrift: ‘Ter herinnering aan uw medewerking aan de scheepszending levensmiddelen ten behoeve van de hongerenden, werkzaam bij het onderwijs te ’s-Gravenhage, zenden wij u deze litho voorstellende een oude walvisvaarder. Hongerwinter 1944-1945.’

Wie was Manneke?

Van Harberden wilde er meer van weten en kwam al googelend enkele verwijzingen naar Manneke tegen. Dat hij zich in 1933 bij de Dordtse Kamer van Koophandel inschreef als scheepsbevrachter, bijvoorbeeld. Voorts een steunaanvraag bij de gemeente voor de aanschaf van een beurtschip. De gemeenteraad keurt Mannekes aanvraag goed onder de voorwaarde dat de gemeente een vinger in de pap krijgt bij het opstellen van de dienstregeling. Dat was in 1923. Het staat in ‘Onze Eilanden’. In het Eilanden-Nieuws van 1 april 1944 meldde Manneke een flinke werkster nodig te hebben ‘voor de vrijdag en voor de was op dinsdag om de veertien dagen’. Adres: Paulina van Weellaan 221.

De overlijdensadvertentie van Marinus Jacob Manneke heeft Van Harberden ook gevonden. Deze stond eveneens in het Eilanden-Nieuws. Manneke overleed op 23 juli 1949 op 59-jarige leeftijd. Van een kleindochter van de scheepsbevrachter ontving de Melissantse bakker een portretfoto van Manneke.

In het boek ‘De blijde aankomst. Over schepen en schippers van Goeree en Overflakkee’ van David Hoogzand is meer te vinden over de missie van de Krammer naar Den Haag. De schipper was Kees de Korte. Normaal stoomde hij op naar Rotterdam, maar in de Hongerwinter voer hij dus een keer door richting Den Haag. Dit om voedselpakketten af te leveren. De pakketten waren samengesteld door scholieren uit Dirksland, Herkingen en Middelharnis. Ook De Korte ontving een fraaie tekening als dank. Daarop geen walvisvaarder, maar ‘verschillende schepen’.

Wellicht was Manneke bij de hulpactie betrokken geraakt via zijn vrouw. Die werkte namelijk in het onderwijs, zij het tot het moment dat ze in het huwelijksbootje stapte. Daarna was het in die tijd doorgaans 'gebeurd' met de beroepscarrière van vrouwen.

Behalve de litho’s die Manneke en De Korte ontvingen, ging er ten minste nog één soortgelijke dankbetuiging naar Goeree-Overflakkee. De ontvanger was de HBS in Middelharnis en de litho bevindt zich anno 2020 in het Streekarchief Goeree-Overflakkee.

Verhalen welkom

Jan van Harberden komt graag in contact met mensen die nog hebben meegewerkt aan de hulpactie voor Den Haag. Hij is benieuwd naar verhalen van scholieren van toen, die voedselpakketten maakten tijdens de Hongerwinter. Ook andere verhalen die te maken hebben met onderling hulpbetoon en verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn welkom. Mogelijk volgt er een publicatie.

Schrijven kan naar Jan van Harberden, Julianaweg 28, 3248 AN Melissant. Bellen is overdag mogelijk via telefoonnummer 0187-601619 en ’s avonds via 0187-602525.

De bakkerij is per 3 augustus twee weken gesloten in verband met vakantie. Tot die dag is de litho van de oude walvisvaarder in de winkel te zien.