Goeree-Overflakkee niet volledig energieneutraal in 2020

30 december 2019, 11:26 Algemeen 969 keer gelezen

Nog een paar dagen en dan begint 2020. Dat is een jaartal dat de afgelopen jaren veel is genoemd. Want de gemeente heeft al sinds 2013 het doel om in 2020 energieneutraal te zijn. Het was de 'stip op de horizon', die nu heel snel dichterbij komt. Wethouder Tea Both vertelt over de stand van zaken. "We hebben al veel bereikt, maar we zijn er nog niet."

Tekst: Martijn de Bonte
Foto: Wim van Vossen

Dat er werk wordt gemaakt van duurzaamheid is duidelijk zichtbaar op het eiland. Er zijn meerdere zonneparken aangelegd, tussen Stad aan 't Haringvliet en Middelharnis wordt momenteel een energiepark aangelegd door Vattenfall. Daar worden windmolens gecombineerd met een zonnepark en opslagaccu's. (In de krant van volgende week staat een artikel met meer informatie over dit project.) De komende jaren worden er nog twee nieuwe windparken aangelegd en enkele bestaande parken vervangen. Verduurzaming gebeurt niet alleen met grote projecten, maar ook door particulieren die hun dak voorzien van zonnepanelen. Daarmee scoort het eiland goed. Van de 355 Nederlandse gemeenten staat Goeree-Overflakkee op plaats nummer vijf, als er wordt gekeken naar het percentage woningen met zonnepanelen.

'ja en nee'
Is het eiland in 2020 energieneutraal? Het antwoord op die vraag is ingewikkelder dan op het eerste gezicht lijkt. Als er wordt gekeken naar de hoeveelheid elektriciteit die wordt verbruikt op Goeree-Overflakkee is het antwoord 'ja'. Er wordt, met name door de windmolens, veel meer stroom opgewekt dan huishoudens en bedrijven op het eiland nodig hebben. Als er wordt gekeken naar de energie die nodig is om alle gebouwen op het eiland warm te stoken is het antwoord 'nee'. Daarvoor is momenteel meer energie nodig dan dat er wordt opgewekt. De gemeente verwacht in 2022 het omslagpunt te bereiken, dan wordt er lokaal voldoende energie opgewekt om alle huizen, kantoren, kerken, sporthallen en andere gebouwen op het eiland te verwarmen.

Eerste waterstofbussen
Het grootste knelpunt is mobiliteit. Om alle auto's, bussen en vrachtwagens op het eiland te laten rijden is veel energie nodig. Dat komt uit benzine, diesel en bij elektrische auto's uit het stopcontact. In de toekomst kan waterstof aan dit rijtje worden toegevoegd. De wethouder verwacht dat in de loop van 2020 de eerste vier waterstofbussen over het eiland rijden. Die zijn al een paar jaar geleden aangekondigd en zijn pakweg een jaar geleden afgeleverd. Maar omdat het een nieuw model betrof moeten de bussen eerst worden goedgekeurd voor ze de weg op mogen. Dat heeft lang geduurd. Tea Both: "Gisteren kreeg ik een e-mail, waarin stond dat er groen licht is. Dus die bussen gaan volgend jaar rijden op Goeree-Overflakkee en de Hoeksche Waard."

Meer deelauto's
Om als gemeente volledig energieneutraal te zijn moet ook alle energie die nodig is voor mobiliteit worden opgewekt op Goeree-Overflakkee. Zover is het op dit moment nog niet. De wethouder hoopt met de komst van nieuwe deelauto's het aantal auto's op het eiland te verminderen. De P10, een samenwerkingsverband van 20 grote plattelandsgemeenten waar Goeree-Overflakkee lid van is, heeft een handtekening gezet onder het plan om in 2021 100.000 deelauto's in te zetten. Het doel van alle partijen die ondertekend hebben is minimaal 700.000 gebruikers. "Wist je dat de meeste auto's 23 van de 24 uur per dag stil staan." Daarnaast zet ze in op goederenhubs, waarbij de pakketten van allerlei bedrijven worden afgeleverd, die vervolgens met één elektrische bus in de dorpen worden afgeleverd.

Extra banen
Naast energieneutraal zijn in 2020 had de gemeente ook als doelstelling om met duurzaamheidsprojecten extra werkgelegenheid te creëren en het eiland op de kaart te zetten. Volgens de wethouder zijn er zeker extra banen ontstaan door de duurzame initiatieven. "Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die zonnepanelen installeren en de stichting Energieke Regio die bedrijven advies geeft over verduurzaming. In de beroepscampus leren jongeren straks alles over warmtepompen, waterstof en andere nieuwe technieken. En monteurs in opleiding leren sleutelen aan een elektrische auto. Dat is waardevolle kennis voor als ze de arbeidsmarkt op gaan."

'Zeggen is één, doen is twee'
Tijdens bijeenkomsten elders in het land ervaart Both dat Goeree-Overflakkee bekend staat als duurzaam en innovatief. "Er zijn veel gemeenten met duurzame plannen. Maar zeggen is één, doen is twee. Ik ben echt trots op wat we hier met z'n allen bereikt hebben op het eiland. Het is écht bijzonder dat ondernemers, de woningbouwcorporatie en burgers allemaal betrokken zijn bij de plannen. In Stad aan 't Haringvliet komt het plan om de woningen in het dorp te verwarmen met waterstof echt van onderop. Dat valt op, zo kwam televisieprogramma Nieuwsuur opnames maken voor een uitzending over waterstof."

Mislukt project
Bij het ontwikkelen van nieuwe techniek is de kans groot dat er wat misgaat. Een voorbeeld daarvan is Sheerwind. Dat was een meterhoge 'toeter', die in de omgeving van Middelharnis moest komen, waarin alle wind wordt gebundeld. De windkracht wordt gebruikt om aan het einde van de horizontale trechter een rotor te laten draaien en zo stroom op te wekken. Alles was een paar jaar geleden in kannen en kruiken, maar toen bleek dat het plan financieel niet haalbaar was. Nu, een paar jaar later, is duidelijk dat de techniek nergens succesvol is toegepast op grote schaal.

Voldoende capaciteit
In andere regio's stuitten duurzame plannen op het probleem dat het stroomnet alle opgewekte stroom niet aan kan. Dat speelt op Goeree-Overflakkee niet, om alle stroomstoringen uit het verleden definitief op te lossen heeft Stedin het elektriciteitsnetwerk uitgebreid en verbeterd. Vroeger kon stroom alleen via de hoogspanningsmasten naast de Haringvlietbrug worden vervoerd. Sinds 2014 is er een tweede verbinding, er loopt een hoogspanningskabel onder het Haringvliet door naar Voorne Putten. Ook het transformatorstation aan de Stadsedijk is fors uitgebreid om alle opgewekte stroom te verwerken.

'Verschrikkelijke windmolens'
Windmolens zijn veruit de grootste energiebron van Goeree-Overflakkee. Maar er is veel weerstand tegen de bouw van windparken. Wethouder Both: "Dat begrijp ik, ik weet dat een deel van de inwoners de grote molens verschrikkelijk vindt. Maar ik ben er wel van overtuigd dat we door mee te werken aan de opgelegde verplichting positieve invloed uit kunnen oefenen. Bijvoorbeeld dat de windmolens niet hoger zijn dan 150 meter, de windmolens verder van de bebouwing af te zetten dan wettelijk verplicht en ervoor te zorgen dat er via het windfonds geld bij de burgers terecht komt. Door mee te werken hebben wij op het eiland de regie kunnen houden."

Niet nog meer windmolens
De nieuwe windparken op het eiland hadden allemaal in 2020 klaar moeten zijn. Dat gaat niet lukken, de projecten hebben al vertraging opgelopen. Tussen Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet worden de komende maanden zes windmolens gebouwd. In de polder tussen Stellendam en Melissant komt windpark Kroningswind, dat bestaat uit 19 windmolens. Langs het Volkerak komt windpark Oostflakkee, dat bestaat uit 8 windmolens. Dat betekent dat er de komende twee jaar 33 nieuwe windmolens worden geplaatst. Both: "Ik snap de emoties van bewoners die aan de oostkant van het eiland wonen. Zij hebben het gevoel dat ze onevenredig veel last hebben van windmolens. Ook door windpark Krammer, dat niet binnen de grenzen van de gemeente Goeree-Overflakkee staat, maar wel in ons zichtgebied. Na de afronding van de lopende projecten komen er wat de gemeente Goeree-Overflakkee betreft geen windmolens meer bij. We willen zeker nog meer energie opwekken in de toekomst, maar meer windmolens plaatsen is voor ons onbespreekbaar."

Icoon voor het eiland
Nieuwe plannen om in de toekomst energie op te wekken is de zeewierakker op de Noordzee, de getijdencentrale en verrijdbare zonnepanelen. Both: "We zien het eiland als een proeftuin. Het is verstandig om in te zetten op meerdere concepten." Dat er een doorlaat komt in de Brouwersdam om de waterkwaliteit in het Grevelingenmeer te verbeteren staat vast. Of er in die doorlaat een getijdencentrale komt is nog onzeker. Er wordt momenteel gewerkt aan een plan van aanpak, daarna moet duidelijk worden of het plan financieel haalbaar is. De wethouder legt uit dat de Rijksoverheid de doorlaat als prioriteit ziet. "Wij als gemeente zien het als een koppelkans om dan gelijk een getijdencentrale te installeren. Dat zou uniek zijn in de hele wereld. Als het doorgaat dan wordt het echt een icoon voor Goeree-Overflakkee."

Net voor het interview is de wethouder op de foto gegaan bij een nieuw zonnepark in de omgeving van Melissant. Ze vertelt dat de fotograaf tegen haar zei dat hij trots is als hij ziet wat er allemaal gebeurt op Goeree-Overflakkee. En dat hij goed was geholpen door de gemeente bij het aanvragen van de duurzaamheidslening voor het installeren van zonnepanelen op zijn woning. Both: "Het is toch prachtig als mensen zo enthousiast zijn, mijn dag kan niet meer stuk."

Niet gehaald
Het doel om in 2020 een energieneutraal eiland te zijn is niet gehaald. Er wordt minder energie opgewekt dan er in totaal wordt verbruikt op Goeree-Overflakkee. Maar er kan wel worden geconcludeerd dat de ambitie om een energieneutraal eiland te worden veel veranderingen in gang heeft gezet. Onlangs bezocht de wethouder Hoogeveen, daar wordt gewerkt aan een nieuwbouwwijk die volledig wordt verwarmd door waterstof. Er reisden ook inwoners van Stad aan 't Haringvliet mee die enthousiast vertelden over hun plannen voor het dorp. Both: "Dan hangen de mensen uit Hoogeveen echt aan hun lippen. Ik voelde mij trots."