Middeleeuwse nederzetting komt tot leven in jubileumboek van De Motte
Algemeen 519 keer gelezenSOMMELSDIJK – 'Boeren in Berwoutsmoer. Opgegraven onder Ooltgensplaat.' Dat is de titel van het boek, waarmee historische vereniging De Motte de vijftigste verjaardag extra luister geeft. De jubilaris presenteerde het boek, geschreven door oprichter en jarenlang bestuurslid van De Motte Rias Olivier, vrijdagmiddag 4 oktober in de hervormde kerk te Sommelsdijk. Vlak daarna was in het belendede Streekmuseum de opening van een extra vitrine met metalen vondsten uit Berwoutsmoer.
De Motte is het gewend om elk jubileumjaar op te luisteren met een boek. De traditie ontstond in 1979, tien jaar na de oprichting, toen 'Van Westvoorne tot St. Adolfsland' verscheen. Daarna is de reeks voortgezet en die culmineert in 2019 dus voorlopig in het boek over Berwoutsmoer. Voorzitter Arjen Diepenhorst van De Motte noemde de publicatie het magnum opus van Rias Olivier.
Voor Olivier, die al een halve eeuw betrokken is bij De Motte, was de verschijning van 'Boeren in Berwoutsmoer' de afronding van een lange periode. De opgravingen aan de rand van het Volkerak begonnen al in 1979 en gingen door tot 1987. "We hebben vijftig dagen gegraven. Vaak was het slecht weer: koud en altijd wind. Stond je daar bij laag water, 's morgens om zes uur. Je had drie uur om alles te doen, want dan kwam het water weer op. Ik ben er weleens bijna onderkoeld weggegaan. Echt een ramp, het is bijna niet te bevatten, dat het boek er nu is", aldus Rias Olivier.
Turfwinning
De amateurarcheologen van De Motte vonden 'onder Ooltgensplaat' de restanten van een middeleeuwse nederzetting: Berwoutsmoer. In het veengebied woonden tussen 1200 en 1400 mensen die zich bezighielden met de turfwinning. De turf gebruikten ze als brandstof, voor de winning van zout en om huizen mee te bouwen. Twee huizen of boerderijen vond De Motte, evenals een stookplaatsje en een aantal putten achter de huizen. De nederzetting stond aan een kreek, die de archeologen ook wisten bloot te leggen.
Daarnaast kwamen tijdens de opgravingen tal van voorwerpen naar boven: duizenden scherven van aardewerk, voedselresten als walnoten, hazelnoten, kersenpitten en een wilde perzik. "Heel bijzonder", omschreef Olivier die laatste vondst. Verder: restanten van leren schoeisel, botten van varkens, schapen, geiten, paarden en vogels.
En metalen voorwerpen. Onder andere opgegraven gespen, broches, spelden, sluitingen en riemeinden zijn te zien in een nieuwe vitrine in het Streekmuseum. Mathijs Witte van de gemeente Goeree-Overflakkee opende die na de boekpresentatie in de kerk.
Stukje roman
In 'Boeren in Berwoutsmoer' komen de gedetermineerde vondsten uitgebreid aan de orde. Door de honderden illustraties – tekeningen en foto's – komt de wereld van deze vroege deltabewoners mooi tot leven, evenals door de verhalen die Olivier heeft geschreven over een denkbeeldig gezin in de nederzetting. "Een stukje roman, dat past bij de gevonden voorwerpen. Zo snapt de lezer meer van die wereld en die tijd." Tot slot gaat de schrijver ook in op het archeologisch onderzoek zelf. Dit aan de hand van het dagboek dat De Motte nauwgezet bijhield tijdens de opgravingsdagen.
'Boeren in Berwoutsmoer', dat is vormgegeven door Vakwerk Vormgeving in Dirksland, is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de provincie Zuid-Holland. Niet vreemd dus dat provinciaal archeoloog René Proos een van de eerste exemplaren van het boek in ontvangst mocht nemen. Het echte eerste exemplaar overhandigde Motte-voorzitter Arjen Diepenhorst aan Rias Olivier, de samensteller van het boek die al vele jaren met Berwoutsmoer in zijn hoofd rondliep en dat nu op papier kan delen met vele geïnteresseerden.
Te koop
'Boeren in Berwoutsmoer. Opgegraven onder Ooltgensplaat' is verkrijgbaar bij De Motte, in het Streekmuseum Goeree-Overflakkee te Sommelsdijk en bij de boekhandel. Het 238 pagina's dikke boek op groot formaat kost 29,50 euro.
