Methaangas produceren met 'Stellendams zeewier'

29 maart 2019, 12:55 Algemeen 1.610 keer gelezen

Huizen warm stoken met groen gas uit lokaal geteeld zeewier? En mayonaise met eiwit uit Stellendams zeewier? Dat klinkt misschien als verre toekomstmuziek, maar verschillende partijen zijn hard bezig om in de Noordzee buiten de Haringvlietsluizen een zeewierakker aan te leggen. Het zeewier wordt vervolgens gebruikt om methaangas en eiwitpoeder te produceren. Projectmanager Mark Soetman en Monique Sweep van Deltawind geven uitleg over de plannen.

Tekst: Martijn de Bonte

De toekomstdroom van Mark Soetman is om over een jaar of vijf 4.000 hectare Noordzee te gebruiken voor het telen van zeewier. Dat is een oppervlakte van pakweg 7.500 voetbalvelden. Dit zeewier wordt dan in een fabriek omgezet in eiwitpoeder en groen gas. Het eiwitpoeder is volgens de bevlogen projectmanager van betere kwaliteit dan eiwit uit kippeneieren en kan worden ingezet in de voedingsindustrie. Eiwit wordt onder andere gebruikt voor koekjes, mayonaise, brood, vleesvervangers en nog veel meer. "Eiwit is eigenlijk de heilige graal in onze zoektocht naar voedsel." Met het methaangas dat uit het zeewier wordt gewonnen, kan ongeveer 40 procent van het verbruik op Goeree-Overflakkee worden voorzien. Het voordeel hiervan is dat het door dezelfde leidingen als aardgas kan en het kan worden gebruikt voor een kooktoestel of cv-ketel.

En er zijn meer mensen die deze droom delen, waaronder Seaweed Harvest Holland, dat al jaren in de Oosterschelde aan de ontwikkeling van zeewierteelt werkt, en GOA Ventures, die samen de werkwijze van bioraffinage in de praktijk willen gaan brengen. Mark Soetman heeft deze bedrijven in contact gebracht met de Coöperatie Deltawind, en gezamenlijk onderzoeken ze nu de kansen voor Goeree-Overflakkee.

1000 kilo per dag

Voor de toekomstdroom van Soetman en zijn compagnons in vervulling kan gaan, moet de teelt en de technieken om het zeewier te bewerken worden getest. Het is de bedoeling van Seaweed Harvest om in juni het eerste zeewierveldje aan te leggen. Vier maanden later kan er dan voor het eerst worden geoogst. Het doel is om als pilot dagelijks 1000 kilo zeewier te oogsten. Die wordt dan aan land gebracht en direct verwerkt. Aansluitend vindt er een proces plaats dat ze 'fermentatie 2.0' hebben gedoopt en waarbij sneller en efficiënter dan nu gebruikelijk groen gas wordt geproduceerd.

Nieuwe plannen Deltawind

Monique Sweep, directeur van Deltawind vertelt dat er momenteel gesprekken gaande zijn om bij de Stellendamse Buitenhaven een tijdelijke productielocatie te maken voor de pilotfase. Die locatie bestaat uit meerdere zeecontainers, met daarin de productieruimte, aan de buitenkant wordt uitleg wordt gegeven over de teelt en verwerking van zeewier.

Maar voor het zover is, mogen de leden van de coöperatie zich zaterdag 30 maart uitspreken over deze nieuwe ontwikkeling. Want nu vrijwel alle locaties waar op het eiland windmolens mogen komen zijn ingevuld, richt Deltawind zich op nieuwe projecten om het eiland duurzamer te maken. Er is een flinke lijst van ideeën, maar momenteel wordt de meeste energie gestoken in het verwarmen van woningen met waterstof in Stad aan 't Haringvliet en het zeewierproject. Sweep: "Met dit project beginnen we echt bij nul en nemen we meer risico dan met bijvoorbeeld een windpark, maar om als energie-eiland voorop te lopen en innovatieve projecten te starten, moet je risico's durven nemen."

Pokon uit het Haringvliet

De zeewiervelden zijn gepland in de monding van het Haringvliet. Soetman: "Dat is een perfecte plek, omdat het water dat vanuit het Haringvliet de Noordzee in stroomt vol zit met plantaardige voedingsstoffen. Het water zit vol met 'pokon', afkomstig van een groot deel van Noordwest Europa, waardoor zeewier snel kan groeien." Het is de verwachting dat een hectare zeewater per jaar 225 ton zeewier oplevert. Dat is veel meer dan een hectare mais of suikerbieren. Dat komt volgens Soetman door de derde dimensie, met andere woorden: het zeewier groeit ook verticaal. Van een zeewierveld is vanaf de kust weinig te zien. Op de hoeken is het perceel afgezet met gele boeien, zodat schepen weten dat ze er niet kunnen varen. Onder water komen er op de bodem betonblokken met daaraan kabels, die net onder het wateroppervlak vastzitten aan 'onderwaterboeien'. Tussen de verticale kabels komt een raster van horizontale en verticale lijnen. Daaraan worden sporen (zaad) van zeewier bevestigd, waarna het gaat groeien. Als de bladeren groot genoeg zijn, worden ze afgesneden. De teelt van zeewier is niet nieuw in Nederland. In de Oosterschelde bij de Zeelandbrug wordt er al een aantal jaar zeewier geteeld op deze manier. Dit wordt geoogst en verkocht aan restaurants die er weedburgers van maken of gebruiken in gerechten.

Razendsnelle groei

De teelt van zeewier kan jaarrond plaatsvinden, maar in de winter worden er andere soorten gebruikt dan in de zomer. De zomersoorten groeien sneller dan de wintersoorten. Zeesla bijvoorbeeld, dat kan in één dag verdubbelen wat betreft volume. Het moet dan ook vaak worden geoogst, omdat de bladeren anders zo groot worden dat het risico op wegdrijven bij een storm te groot wordt.

Voorloper van kunstmest

Dat zeewier vol zit met energie is al langer bekend. Vroeger trokken Zeeuwse monniken zeewier de dijk op, lieten het een poosje liggen en verspreidden het vervolgens over de akkers, waar het onder de grond uit elkaar valt en een voedingsbron is voor de gewassen. Zeewier is een voorloper van het hedendaagse kunstmest. Bij Petten en ook in Ierland wordt er op kleine schaal zeewier geteeld en door middel van een biovergistingsinstallatie omgezet in gas. De methode die in Stellendam wordt gebruikt om het eiwit te onttrekken, is ontwikkeld in het laboratorium en is volgens Soetman veel sneller en efficiënter. Dat geldt ook voor de fermentatie naar groen gas. Dat lukt volgens de bevlogen projectmanager in 2 à 3 dagen in plaats van 2 à 3 maanden in gebruikelijke vergistingsinstallaties.

Gesloten CO2-kringloop

Bij het verstoken van zowel aardgas als 'zeewiergas' komt er CO2 vrij. Het grote verschil is dat de CO2 in aardgas voor het wordt uitgestoten zat opgeslagen in de aarde, het komt er dus extra bij in de atmosfeer. Bij het zeewier is dat anders, dat neemt tijdens het groeiproces CO2 op, als dat wordt uitgestoten komt er dus geen 'nieuwe' CO2 bij. Het is een gesloten systeem.

De initiatiefnemers realiseren zich dat vissers niet staan te juichen als een gedeelte van 'hun' Noordzee wordt gebruikt voor de teelt van zeewier. Sweep: "Maar we verwachten dat dit project een impuls oplevert voor de werkgelegenheid in de Stellendamse haven." Soetman: "Daarnaast zullen de zeewierakkers de golfslag dempen, waardoor de verzanding van de delta afneemt. Daarnaast zijn zeewierakkers een waar estuarium van nieuw leven, waardoor de visstand lokaal zal verbeteren."