Erfgoedlijn G-O wordt verbreed naar ‘buureilanden’

GOEREE-OVERFLAKKEE – Voor de erfgoedlijn Goeree-Overflakkee staat vanaf september een verbreding op stapel: naast Goeree-Overflakkee gaan ook Voorne-Putten en de Hoeksche Waard tot de erfgoedlijn behoren. Beter gezegd: delen van die drie eilanden. Namelijk die delen die het dichtst bij het Haringvliet liggen. Het Haringvliet is straks de ruggengraat van de erfgoedlijn, die ook een nieuwe naam zal krijgen.

Door Kees van Rixoort

Verbreding volgt nadat de provincie, initiatiefnemer van de zeven erfgoedlijnen in Zuid-Holland, vorig jaar heeft bepaald dat de erfgoedlijn Goeree-Overflakkee niet toekomstbestendig is omdat die samenvalt met één gemeente. Toen de erfgoedlijn van start ging waren er nog vier gemeenten op het eiland. De overige erfgoedlijnen – zoals Atlantikwall, trekvaarten en Oude Hollandse Waterlinie – strekken zich uit over meerdere gemeenten.

“Het is niet gering wat de erfgoedlijn Goeree-Overflakkee heeft opgeleverd”, zegt landschapsarchitect Abe Veenstra, die een advies schreef over de gewenste verbreding. “Er zijn mooie en belangrijke stappen gezet om het erfgoed van Goeree-Overflakkee beter op de kaart te zetten.”

Water verbindt

In de verbrede erfgoedlijn zorgt het water, net als bij de huidige erfgoedlijn Goeree-Overflakkee, voor verbinding. Het centrale thema is: leven tussen en met het water, als vriend en vijand. Veenstra: “De eilanden liggen op de grens van zee en rivier. Het is een gebied met een gezamenlijk verleden. De basis bestaat uit water en de vorming van land.”

In zijn advies benoemt Abe Veenstra zes thema’s voor de nieuwe erfgoedlijn. Ten eerste de dijken: opwassen in de delta groeiden, schil na schil, uit tot eilanden. Restanten van het dynamische systeem van water en land zijn nog zichtbaar in de polders. Dat zijn de kreken, die ook een thema vormen. Thema nummer drie bestaat uit de nederzettingen. De dorpen langs de randen van het Haringvliet vertonen een zekere verwantschap: lintbebouwing langs de dijken en kerkringdorpen.

Goeree-Overflakkee staat bekend om de havenkanalen, maar aan de andere kant van het water, aan de zuidkant van de Hoeksche Waard, zijn er ook voorbeelden van deze unieke cultuurelementen in het landschap. Dat is thema nummer vier. Ook de Watersnoodramp van 1953 verbindt de drie eilanden, die alle drie getroffen werden én beschikken over tastbare herinneringen, zoals geschenkwoningen. De Deltawerken, eigentijds erfgoed, horen daar ook bij.

Militaire linies

Het zesde en laatste thema van de nieuwe erfgoedlijn bestaat uit de militaire linies. Van de twee stellingen op de eilanden – de Stelling van de Monden der Maas en van het Haringvliet en de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak – zijn nog relicten te vinden.

De blauwe lijn van het Haringvliet is de rode draad van de verbrede erfgoedlijn. “Het water verbindt de eilanden geografisch en historisch”, zegt Abe Veenstra. “En de zes thema’s illustreren hoe men hier met het water leeft én ertegen strijdt.”

Door de focus op het Haringvliet te leggen, gaat de nieuwe erfgoedlijn vooral de brede oeverzones van Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten en de Hoeksche Waard beslaan. Plus het eiland Tiengemeten. Door het militaire thema van de linies, behoort ook Brielle tot het gebied. Daarnaast is de Bernisse met de aanliggende historische kernen toegevoegd.

De zuidkant van Goeree-Overflakkee – met bijvoorbeeld het havenkanaal van Oude-Tonge – is vanaf volgend jaar geen onderdeel meer van de erfgoedlijn. Tijdens de Erfgoedtafel op 7 april bleken hier gemengde gevoelens over te bestaan. De reactie van Daan Markwat, voorzitter van de tafel, daarop: “Alles wat de afgelopen jaren is gerealiseerd moeten we niet uit het oog verliezen.”

De Erfgoedtafel Goeree-Overflakkee was in meerderheid positief over de voorgestelde verbreding van de erfgoedlijn. Naar verwachting is de lancering van de nieuwe erfgoedlijn in september. Mét een nieuwe naam.