Chaos en woede in Melissant tijdens avond over huisvesting arbeidsmigranten

MELISSANT - Druk was het, afgelopen woensdagavond 28 februari in de Melishof. Erg druk zelfs. Maar niet gezellig druk. Op de informatieavond rondom een beoogde huisvestingslocatie van arbeidsmigranten nabij het dorp liepen de gemoederen hoog op. Er was veel boosheid in de zaal, en daar werd luid en duidelijk gehoor aan gegeven. “Jullie zijn een stelletje corrupte zakkenvullers.” Een verslag van een tumultueuze avond.

Door Erwin Guijt

De organisatie is in handen van ontwikkelaar Estate Invest en de gemeente Goeree-Overflakkee. Zij hebben de drukte duidelijk niet verwacht. Vooraf was gevraagd om je aan te melden. Zo’n honderd mensen deden dat, maar het daadwerkelijke aantal bezoekers is ongeveer het driedubbele. Daardoor past niet iedereen in de zaal. Er volgt koortsachtig overleg. De avond zou om 19.00 uur beginnen, maar het is al 19.20 uur als Dingeman van Es (Estate Invest) het woord neemt.

Zakkenvullers

“Het loopt iets anders dan gedacht. Om iedereen die dat wil kennis te laten nemen van de plannen, zullen we de avond in twee delen opsplitsen, zodat ook de mensen die nu nog buiten staan de presentatie kunnen horen.” Hij vervolgt: “We vinden het belangrijk om jullie als inwoners van Melissant tijdig te informeren over dit plan, er is nog geen vergunning ingediend.” Het idee is dat er eerst een plenair gedeelte is, waarna er in de vier hoeken van de zaal mogelijkheid is om verder te spreken in kleine groepjes. Maar de zaal zit (en staat) vol, waardoor opsplitsen lastig gaat worden. Bovendien stuit het plan op verzet van sommige aanwezigen. Iemand roept: “Nee hoor, laten we het transparant houden en alles met elkaar bespreken. We zijn een democratisch land toch?” Een buurman lijkt behoorlijk opgefokt naar de avond te zijn gekomen: “Donder toch op, stelletje zakkenvullers.” (Tekst loopt door onder foto)

‘Zakkenvuller’ is een woord dat in de loop van de avond vaker zal vallen. Zo goed en zo kwaad als dat gaat probeert Van Es zijn presentatie af te steken. “Ik doe eerst even mijn verhaal, anders wordt het zo rommelig.” Prompt melden zich mensen met vragen. Sommige doen dat door hard door de zaal heen te schreeuwen, al dan niet vanaf de achterste rij. De hele presentatie blijft het onrustig. Zeker voor mensen achter in de zaal, waar een aantal mensen noodgedwongen moet blijven staan, zijn delen van de presentatie nauwelijks hoorbaar.

Sociale media

Van Es wil eerst een aantal dingen te verhelderen. “We lazen een en ander op sociale media. Niet alles daarvan klopt. Dit plan gaat enkel over de huisvesting van arbeidsmigranten. Dat zijn buitenlandse werknemers – vrijwel allemaal uit Midden- en Oost-Europa – die tijdelijk op het eiland werkzaam zijn. Het gaat dus níét over vluchtelingen of asielzoekers. Ook zullen er niet alleen mannen gehuisvest zullen worden; zo’n dertig procent zal bestaan uit vrouwen.”

“We horen als projectontwikkelaar vaak dat er wel gebouwd wordt voor arbeidsmigranten, maar niet voor de lokale bevolking. Dat klopt echter niet. Zo zijn we driehonderd meter verderop bezig met de Nollepolder, waar we reguliere woningen realiseren. Bovendien is het de verwachting dat er huizen vrijkomen als dit plan doorgaat, omdat de arbeidsmigranten nu vaak al op het eiland woonachtig zijn. Soms op vakantieparken, maar soms ook in woningen.”

Miljoenen

“In Nederland zijn arbeidsmigranten heel hard nodig, omdat we in ons land personeelstekorten hebben die alleen maar toenemen. Bijvoorbeeld in de agrarische sector.” Schatting is dat er momenteel op Goeree-Overflakkee zo’n 1.200 arbeidsmigranten woonachtig zijn, waarvan het overgrote merendeel (80-90 procent) hier ook werkt. Het gaat hierbij om tijdelijke arbeid: ze komen hier werken en daarna gaan ze weer terug.

Van achter uit de zaal wringt zich een man naar voren. “Een vraag.” Van Es negeert de man – hetzij bewust of onbewust. De laatste gaat dan maar op steeds luidere toon verder. Het is een van de zeldzame momenten dat ze zaal vrijwel stil is. “Hallo! Een vraag. Daar heb ik recht op als burger. Is er nagedacht over de huisvesting van 300 mensen bij een dorp van 2000 inwoners? Of denk je enkel aan de miljoenen die je in je zak duwt?” Van Es: “Daar is zeker over nagedacht...” De vraagsteller: “Ja over die miljoenen of wat?” Hij krijgt daarmee de lachers op zijn hand.

Luusteren

Voorin de zaal gaat iemand staan en begint over een recent bericht van het Centraal Planbureau (CPB), dat stelt dat arbeidsmigranten geen oplossing voor personeelstekort. Elders vindt iemand dat de arbeidsmigranten “maar lekker terug op moeten rotten naar hun eigen land”. Er volgen nog een aantal schreeuwers, maar niet alle citaten zijn even fatsoenlijk – en krantwaardig. Na een aantal bijdragen wordt er geapplaudisseerd door aanwezigen. “Het is een mooie monoloog hoor, meneer Dingeman.” (Tekst loopt door onder de foto)

De laatste gaat stug door met zijn verhaal. “Om overlast te voorkomen zullen er huis- en leefregels worden opgesteld, en op het park is er 24/7 beheer.” Er klinkt een minachtend gehoon vanuit de zaal. Bij de volgende spreker, Piet van den Doel van uitzendbureau DS People, wordt het even wat rustiger. Van den Doel werkt al jarenlang met arbeidsmigranten op het eiland. “En ik durf te zeggen: die veroorzaken geen overlast.” Er stijgt een luid gejoel op, waardoor de rest van zijn woorden verloren gaat. “Je moet luisteren naar de burger ja! LUUSTEREN.”

Aanfluiting

Om 20.00 uur zijn de beide sprekers door de presentatie heen geworsteld. Er kunnen plenair een aantal vragen gesteld worden. “Mijn dochter kan al jarenlang geen woning vinden. Intussen worden er wel woningen gebouwd voor arbeidsmigranten. Hoe kunt u dit uitleggen?” Luid applaus. Wethouder Markwat (SGP) is ook aanwezig en wil hier wel op antwoorden. Zodra hij de eerste zin heeft uitgesproken schreeuwt een tweetal heren van achter uit de zaal: “Wie ben jij? Wie ben jij?”

Nadat de wethouder zich kort heeft voorgesteld, geeft deze aan dat er zeker ook regulier gebouwd wordt. Iemand: “Ja, alleen bij Middelharnis.” De wethouder somt vervolgens een lijst op met woningbouwprojecten verspreid over het eiland. De temperatuur in de zaal is inmiddels behoorlijk opgelopen, letterlijk en figuurlijk. Tijd voor goede beantwoording is er niet, en die ruimte wordt ook niet echt gegeven. Elke vraag lijkt weer vier nieuwe vragen op te roepen en mensen zijn boos als ze niet snel het woord krijgen. “Het is een grote aanfluiting.”

Kruisje tekenen

Dan is het tijd voor de beloofde zaalwisseling, omdat vanwege de grote drukte niet iedereen tegelijkertijd in de zaal past. In die zaal zitten ook diverse raadsleden. Een daarvan wordt tijdens de zaalwissel aangesproken door een vrouw: “U bent toch raadslid? Dan moet u zich diep schamen. Het wordt tijd dat jullie een keer niet bij het kruisje tekenen en dat dit plan niet doorgaat.’’ Tijdens de tweede sessie is de zaal ook goed gevuld, maar deze verloopt beduidend geordender en rustiger. Als de planning van het project zonder problemen verloopt, zou de eerste woning in het eerste kwartaal van 2025 in gebruik kunnen worden genomen. Maar of dat gaat lukken en óf het überhaupt zover komt is, gezien het verloop van de inwonersavond, nog maar de vraag.

Het huisvestingsplan

Een paar jaar terug werd het gemeentelijke beleid rondom de huisvesting van arbeidsmigranten vastgesteld. Hierin werd de keuze gemaakt om op het eiland twee tot vier grootschalige huisvestingslocaties te realiseren. De eerste beoogde locatie is bij Middelharnis, de tweede bij Melissant. Eventuele andere locaties zijn nog onbekend. Bij Melissant is het de bedoeling dat er tijdelijke verblijfunits komen, met daarin ruimte voor 300 arbeidsmigranten. De beoogde locatie ligt 800 meter van de dorpskern, aan de noordkant van Melissant: tussen de Nieuwe Provincialeweg, de Provincialeweg en de Kraaijenissedijk (zie afbeelding). (Tekst loopt door onder de foto)

Op de locatie wordt een beheerder aangesteld die 24/7 toezicht moet houden. Ook worden er huis- en leefregels voor de arbeidsmigranten opgesteld, die de arbeidsmigrant moet ondertekenen. Mocht het toch fout gaan en er overlast ontstaan, wordt er een waarschuwing gegeven. Als er na de waarschuwing geen verbetering plaatsvindt zal, na contact met de werkgever, de arbeidsmigrant direct moeten vertrekken uit de huisvestingslocatie.

Volgens de planning van Estate Invest wordt medio maart de aanvraag voor de omgevingsvergunning ingediend. De gemeenteraad heeft dan ook een bindend adviesrecht, ook is er een bezwaartermijn van zes weken. Als alles volgens plan verloopt, moet begin november 2024 de onherroepelijke vergunning vergeven zijn. De realisatie zal zo’n drie maanden in beslag nemen, waardoor de eerste woning in het eerste kwartaal van 2025 in gebruik genomen zou kunnen worden. Het is de bedoeling dat de units maximaal 15 jaar blijven staan, waarna ze zullen worden verwijderd.

Gemeente Goeree-Overflakkee: “Bedreigingen zijn nooit acceptabel”

Wethouder Daan Markwat (SGP) van de gemeente Goeree-Overflakkee blikt terug op “een zeer bewogen avond”. “Tijdens de avond kwamen veel emoties los. De gemeenschap in Melissant is duidelijk zeer betrokken bij de dorpskern en de ontwikkelingen die daar spelen. Wij denken dat het gevoel van de inwoners tweeledig is. Enerzijds hebben inwoners zorgen over mogelijke overlast van arbeidsmigranten. Daarnaast merken we een bredere tendens (die ook landelijk zichtbaar is); namelijk de onvrede over de huidige situatie op de woningmarkt. Dit bleek ook uit reacties uit de zaal en de vragen die tijdens de bijeenkomst gesteld werden.”

Tijdens de avond kwamen er een aantal agressieve reacties, tot persoonlijke bedreigingen aan toe. “De gemeente betreurt de agressieve opmerkingen. We beseffen ons goed dat een thema als huisvesting arbeidsmigranten heel wat los kan maken. Mensen kunnen zich zorgen maken en hebben alle recht om deze zorgen uit te spreken. Daar zijn inwonersavonden juist voor bedoeld. Daarna kunnen we het nog niet eens zijn met elkaar, alleen: laten we wel respectvol blijven. Bedreigingen zijn nooit acceptabel, hier doet de gemeente dan ook met klem afstand van. We denken hierbij niet alleen aan de bestuurders en medewerkers van de ontwikkelaar en de gemeente die betrokken zijn bij de organisatie van de avond. We denken ook aan inwoners die tijdens de avond wél respectvol bleven en nu wellicht niet eens de kans hebben gekregen om hun vragen te stellen. Het maakte dat we op sommige momenten tijdens de avond niet of nauwelijks met elkaar het gesprek kunnen voeren. En dat is erg schadelijk voor het proces en het aanpakken van de vraagstukken waar we samen voor staan.”

Wat betekent dit voor de voorgenomen huisvestingslocatie van arbeidsmigranten voor Melissant? Markwat: “De bijeenkomst had als doel om inwoners en ondernemers van Melissant en andere geïnteresseerden de gelegenheid geven om kennis te nemen van de plannen. Dit in de fase dat het plan nog ingediend moet worden. De inhoudelijke reacties kan Estate Invest verwerken in de aanvraag voor de omgevingsvergunning. Het is aan hen om de betreffende aanvraag in te dienen.” De gemeente staat nog steeds achter de beleidskeus om een aantal grootschalige huisvestingslocaties in te richten. “Daardoor kan er permanent beheer op locatie worden aangesteld, waardoor er altijd toezicht is.”

Estate Invest: “Het was een turbulente avond”

Projectontwikkelaar Estate Invest laat in een terugblik op de avond weten: “Het was een turbulente avond met een opkomst die alle verwachtingen te boven ging. Vooraf werd ons duidelijk dat er veel onduidelijkheid bestaat over de doelgroep die wij willen huisvesten op deze locatie, namelijk arbeidsmigranten en dus geen vluchtelingen en/of statushouders. Dit punt, alsmede het belang van goede huisvesting voor arbeidsmigranten binnen onze gemeente hebben wij getracht te verduidelijken. We hebben de arbeidsmigranten namelijk hard nodig om de economie binnen onze gemeente op gang te houden.’’

“Op de avond kwam in ieder geval veelvuldig naar voren dat er veel frustratie is omtrent het gemis aan woningen voor de lokale bevolking, maar dat is een heel andere discussie. Wij, als projectontwikkelaar, zouden ook graag zien dat er meer en sneller wordt gebouwd op het eiland en daarin verschillen we ook niet van mening. Het afblazen van onze plannen voor het realiseren van goede huisvesting van arbeidsmigranten lost het woningtekort echter niet op. Sterker nog, door de arbeidsmigranten te voorzien van deze huisvesting komen er juist weer extra woningen beschikbaar binnen de dorpskernen.’’