Pieter Bigge leeft al driehonderd jaar voort in zijn nalatenschap

OOLTGENSPLAAT - Zijn naam leeft voort in een straatnaam te Ooltgensplaat en in de boedel die hij achterliet. Pieter Bigge was een notabele, een heer van stand, die de opbrengst van zijn bezittingen beschikbaar stelde voor de armen in Ooltgensplaat en Den Bommel. Driehonderd jaar geleden, op 25 januari 1721, kwam er een eind aan zijn nog jonge leven. Hij overleed op 29-jarige leeftijd.

Door Kees van Rixoort

De Boedel Bigge bestaat nog steeds en nog altijd zijn er jaarlijks uitkeringen uit de opbrengst van zijn landerijen. De boedelbeheerders hebben de driehonderdste sterfdag van de grondlegger aangegrepen om een boekje te laten verschijnen. In ‘300 jaar Boedel Bigge’ werpt Eva Lassing-van Gameren nieuw licht op Bigges leven, zijn familie, het verkrijgen van de landerijen en het testament.

Extra aandacht

“Het leek ons een goede gedachte om extra aandacht te vestigen op de boedel, zonder Pieter Bigge te benoemen tot regionale erefiguur”, zegt Piet van de Ree, voorzitter van het college dat de boedel beheert. “De boedel bestaat driehonderd jaar en keert al driehonderd jaar uit aan twee kerkelijke instellingen – hervormd Ooltgensplaat en hervormd Den Bommel – en de burgerlijke armbesturen van de voormalige gemeenten Ooltgensplaat en Den Bommel.”

De armbesturen bestaan niet meer sinds er landelijke wetten zijn om de armoede te bestrijden. Het geld van de boedel gaat nu naar de in 1997 opgerichte Stichting Welzijnsfonds Oostflakkee, dat er sociale, culturele en maatschappelijke initiatieven mee ondersteunt.

De stichting ontvangt ook financiën uit de Boedel Dabbe, de nalatenschap van een inwoner van Oude-Tonge die overleed in 1612. Deze boedel is kleiner en keerde nooit uit aan de kerk. De uitkeringen uit beide boedels komen uitsluitend ten goede aan inwoners van de voormalige gemeenten Ooltgensplaat, Den Bommel en Oude-Tonge. “Het gaat om activiteiten binnen de gemeenschap. Ook ondersteunen we de voedselbank en zijn we momenteel druk bezig met de restauratie van het raadhuis in Ooltgensplaat”, aldus Van de Ree.

Het geld dat de boedels jaarlijks uitkeren is afkomstig uit de opbrengst van landerijen. De Boedel Bigge beschikt over 168 hectare land, de Boedel Dabbe over 35 hectare.

Zwierig gekleed

Pieter Bigge, wat was dat voor een man? Een portret is er niet. Persoonlijke paperassen zijn in opdracht van Bigge zelf verbrand.

Veel was er daarom nooit over hem bekend en ook nu is het niet mogelijk om op alle vragen een antwoord te geven. Wel heeft Eva Lassing nieuwe bronnen kunnen aanboren, die de grondlegger van de boedel wat meer contouren geeft. Zo vond ze een boedelinventaris, waaruit onder meer naar voren komt dat Bigge een zwierig gekleed man moet zijn geweest, die niet minder dan 44 schilderijen in zijn huis aan de Voorstraat 2 in Ooltgensplaat had hangen en een bibliotheek met ongeveer driehonderd banden tot zijn beschikking had.

Voorstraat 2, het woonhuis van Pieter Bigge.

Eva Lassing ontdekte voorts dat Pieter Bigge, telg uit een geslacht dat in ieder geval al sinds 1620 op Flakkee woonde, tot voor kort altijd is aangezien voor een andere Pieter Bigge, namelijk voor zijn in 1679 geboren halfbroertje dat als zuigeling stierf. De grondlegger van de boedel is in 1691 in Den Bommel gedoopt. Waar hij geboren is, is niet bekend. Zijn vader Maarten bezat op dat moment al twee of drie boerderijen, waaronder mogelijk ‘de stee van Ras’ aan de Schaapsweg.

Belastingpachter en polderbestuurder

Het intrigerende rond Pieter Bigge is hoe iemand van nog niet eens dertig jaar zulke respectabele bezittingen had dat hij zo vrijgevig kon uitdelen aan de kerken en de armen. “Hij was actief op allerlei gebieden”, zegt Eva Lassing. “Op 18-jarige leeftijd was hij al zelfstandig opererend procureur; vertegenwoordiger van het dorp in rechtszaken. Ook was hij belastingpachter, polderbestuurder en rentmeester. Dat laatste veelal voor landeigenaren van ‘de overkant’.” Het lijkt erop dat vader Bigge, die zich waarschijnlijk ook bezighield met landspeculatie, het fundament heeft gelegd voor zijn bliksemcarrière, die begin 1721 tot een vroegtijdig einde kwam.

Kort nadat Pieter Bigge in december 1720 als doopgetuige is opgetreden in Den Haag, stelt hij zijn testament op. Niet ten bate van zijn kinderen, want zijn enige kind, een dochtertje, overleed al na twee weken. De eerste jaren na Bigges overlijden kregen enkele verre familieleden uitkeringen uit de boedel, maar na hun dood zouden alleen nog de kerken van Ooltgensplaat en Den Bommel en de burgerlijke armbesturen profiteren.

Pieter Bigge ligt begraven in de hervormde kerk van Ooltgensplaat, die in de negentiende eeuw is vernieuwd. Daardoor is de plaats van het graf niet meer terug te vinden. De man liet weinig sporen na, maar leeft voort in zijn nalatenschap.

Boekje bestellen

Het boekje ‘300 jaar Boedel Bigge’ (54 pagina’s, met illustraties) is gedrukt in een oplage van 250 exemplaren. Het is niet verkrijgbaar in de boekhandel. Wel kunnen geïnteresseerden een exemplaar opvragen via info@welzijnsfondsoostflakkee.nl.

Graag nog even uw aandacht voor het volgende:

Dit artikel stond vorige week in de vrijdageditie van Eilanden-Nieuws en krijgt u van ons cadeau. Wilt u nog beter op de hoogte blijven van het (politieke) nieuws op Goeree-Overflakkee, meer van dit soort achtergrondverhalen lezen en tegelijk de lokale journalistiek op het eiland steunen? Neem dan zeker een abonnement op onze vrijdageditie. U leest Eilanden-Nieuws op vrijdag een jaar lang al vanaf slechts 28,50 euro. Klik hier voor meer informatie over onze abonnementen.