John Knox de hervormer van Schotland
Maar de Roomse kerk heeft er een mis van gemaakt. Ze maken de mensen wijs dat het brood werkelijk het lichaam van Jezus wordt en dat de wijn echt verandert in bloed. Maar Jezus is één keer gestorven, op Golgotha. De mispriester offert elke keer het lichaam van Jezus, alsof een keer niet genoeg is. Het is niet goed wat onze koningin Mary Stuart doet. Ze laat een priester de mis bedienen in haar paleis Holyroodhouse, terwijl dat in de rest van Schotland verboden is. Maar ik zeg u: dit is niet goed te praten. Mary Stuart geeft het verkeerde voorbeeld. De mensen zijn nu lang genoeg bedrogen door de Roomse kerk. Dit moet echt afgelopen zijn. Een mis is gevaarlijker dan een leger van duizend gewapende soldaten dat voor de stad staat om die in te nemen.'
Diep onder de indruk gaan de mensen na afloop van de preek weer naar huis. Mary Stuart komt algauw te weten wat John Knox op de preekstoel van de St. Giles kathedraal gezegd heeft. Ze is woedend. Niet lang daarna krijgt John Knox dan ook het bevel om op Holyroodhouse te komen, bij de koningin, om zich te verantwoorden. Hij krijgt daar te horen: 'U stookt de mensen tegen mij op. Dat is hoogverraad.'
'Koningin, het is beter dat u luistert naar Gods Woord. Daar is geen sprake van een Roomse mis. U weet heel goed dat er een wet is die de mis verbiedt in Schotland. Daar moet ook u zich aan houden.'
Dominee Knox en de koningin praten lang met elkaar, maar het helpt niets. John Knox gaat teleurgesteld naar huis. Hij zegt nog: 'Ik bid nog voor u dat u in Schotland net zo gezegend zult worden als Debora in Israël.'
In het paleis blijft een boze koningin achter. Ze zegt: 'Het liefst zou ik die brutale dominee gelijk doden, maar ik durf niet, want de edelen zijn nog veel te machtig. Ik ga door met de mis, al is het verboden. En die Knox zal ik het zwijgen opleggen.'
Een paar dagen later krijgt John een Koninklijke brief. Daarin staat: 'John Knox, u bent veroordeeld omdat u openlijk de koningin te schande maakt. Dat is majesteitsschennis. U hebt de mensen tegen de koningin opgestookt en moet de gevangenis in.'
Maar Knox accepteert dit niet. 'De koningin doet alsof zij in het paleis alleen voor zichzelf de mis laat opdragen, maar ondertussen laat ze iedereen toe die daarbij wil zijn. Wie maar wil, mag in het paleis komen, de ouwel eten en het lichaam van Jezus aanbidden. Zo bederft ze de zegen van de Hervorming. In haar paleis laat ze goddeloze feesten toe, zoals ze gewend was in Frankrijk. Er wordt gedanst en de trouw van het huwelijk wordt er geschonden.'
De edelen zien in dat Knox de waarheid spreekt en de veroordeling wordt ingetrokken. De mensen zeggen: 'Dominee Knox is een onbuigzame Schot. Hij wil niet gehoorzamen aan de koningin, alleen aan God.'
Koningin Stuart hertrouwt plotseling met haar katholieke neef, Henry Stuart. Ook hiertegen protesteert dominee Knox vanaf de preekstoel. 'Een huwelijk met een familielid mag niet. En zeker niet met iemand die de Roomse godsdienst aanhangt', zegt hij.
Nu de Schotse edelen inzien dat ze er niets mee opschieten om toegeeflijk te zijn, verzetten ook zij zich tegen hun koningin. Zo komen er twee groepen in de stad. En dan gebeurt waar Knox bang voor was: de Roomsen winnen en hij moet vluchten uit Edinburgh.
Mary Stuart begaat dan een grote fout. Algauw nadat ze met haar neef getrouwd is, is ze hem al zat. Dan neemt ze een moordenaar in vertrouwen, graaf Bothwell.
'Wil jij Henry Stuart doden? Als je dat doet, trouw ik met jou.'
En Bothwell, de wreedaard, luistert en denkt zo zijn macht te vergroten. Hij doodt Henry. Deze vreselijke moord maakt de mensen erg aan het schrikken. Algauw komen ze erachter wie de ware schuldige is: Mary Stuart. Zij gaf graaf Bothwell de opdracht om dat te doen. En het ergste is dat ze nu nog snel met de moordenaar wil trouwen ook. Maar niemand wil een koningin die een moord op haar geweten heeft.
Mary wordt afgezet en vlucht naar Engeland. Maar koningin Elisabeth neemt haar niet in bescherming. Vooral niet omdat Mary aanspraak maakt op de Engelse troon. Daarom wordt Mary Stuart gevangen gezet. Als zij later ook nog eens betrokken blijkt bij een complot tegen Elisabeth, wordt zij onthoofd. Intussen is zij in Schotland al opgevolgd door haar zoontje uit het huwelijk met neef Darnley. Het jochie is pas dertien als hij zijn moeder opvolgt als Jacobus VI. Bij de kroningsplechtigheid houdt John Knox de predicatie.
In 1560, het jaar van zijn grootste overwinning, als Schotland een protestantse natie wordt, krijgt Knox privé een grote klap te verduren. Zijn geliefde vrouw Marjorie overlijdt. Hun twee zoontjes komen onder de hoede van hun oma, Elizabeth Bowes.
Na vier jaar trouwt Knox voor de tweede keer. Opnieuw met een jonge vrouw: nu met de zeventienjarige Margaret Stewart, dochter van een oude vriend, die nota bene een familielid van koningin Mary Stuart is. Maar Margaret is wel protestant en ze krijgen drie dochters: Martha, Margaret en Elizabeth.
De laatste jaren van het leven van John Knox worden getekend door een slepende burgeroorlog, waarin hij opnieuw een aantal keren moet vluchten. Zijn geest blijft ongebroken, maar zijn lichamelijke krachten nemen af.
In 1569 wordt hij getroffen door een beroerte. Hij krabbelt weer op, houdt nog een aantal vurige preken, maar overlijdt op 24 november 1572 in zijn huis in Edinburgh.
De hervormer van Schotland is begraven op het kerkhof naast de St. Giles kathedraal, de kerk waar hij zo vaak heeft gepreekt. Door zijn gedrevenheid en doorzettingsvermogen is de Church of Scotland niet anglicaans, niet luthers, maar calvinistisch of gereformeerd geworden.