"Op Goeree-Overflakkee, dáár gebeurt 't!"
OUDE-TONGE – Voor de twintigste keer werd afgelopen zaterdag in de Hervormde Kerk te Oude-Tonge het tweejaarlijkse nationaal amateur-orgelconcours gehouden. Een initiatief dat vele jaren geleden gestart werd, toen nog als regionaal evenement, maar waaraan sinds enkele edities amateur-organisten uit het héle land deel kunnen nemen. 's Avonds na het concours geven de drie beste deelnemers een slotconcert, samen met de juryleden. Als jury waren Jan Kleinbussink, organist de Deventer, en Bas de Vroome, organist te Delft, aan het Oude-Tongse concours 2016 verbonden. En als winnaars verschenen Auke Kieviet uit Middelharnis, Adrie van Manen uit Rhenen en Klaas de Vos uit Ooltgensplaat op het erepodium.
Door Hans Villerius
Ditmaal viel het orgelconcours samen met de afsluiting van het orgelfestival rond het Frobenius-orgel in deze kerk, dat dit jaar een halve eeuw bestaat. In het achterliggende halfjaar werd hier op verschillende wijzen aandacht aan besteed. Het orgelconcours met slotconcert vormde zowel de kroon op als de afsluiting van de jubileumfestiviteiten, in combinatie met een lezing en orgelspel, verzorgd door beide juryleden. Jan Kleinbussink verzorgde een lezing over de neobarok, de stijlperiode in de orgelbouw waarin ook het Oude-Tongse Frobenius-orgel werd gebouwd. Ter afwisseling van het gesproken woord voerde Bas de Vroome op dit instrument orgelwerken uit van componisten uit deze stijlperiode. Een mix die uitstekend paste in de context van vijftig jaar Frobenius-orgel Oude-Tonge.
Verplicht- en vrij werk
Aan het concours hadden zich in totaal elf deelnemers aangemeld, die naast verplicht werk een orgelcompositie naar eigen keuze uitvoerden. Als verplicht werk konden ze een keuze maken uit een koraalbewerking uit de VOGG bundels van 1975 en 1980 óf een koraalbewerking van Johann Gottfried Walther. Opvallend was dat verreweg de meeste kandidaten kozen voor een koraalbewerking of -partita uit één van de bundels die de Vereniging Van Organisten der Gereformeerde Gemeenten uitgaven. Kennelijk verkoren ze de koraalbewerkingen van componisten uit eigen tijd boven die van de oude Walther (1684-1748).
Als vrij werk klonk, op één deelnemer na, uitsluitend barokmuziek, met werken van J. Pachelbel, D. Buxtehude, N. Bruhns, J.G. Walther, J.S. Bach, G.F. Händel en J.L. Krebs. De enige die hiervan afweek was ook de enige deelnemer die van buiten Goeree-Overflakkee kwam: Adrie van Manen uit Rhenen, orgelleerling van Gerben Mourik. Hij bracht eigentijds werk van de 20e-eeuwse componist H.F. Micheelsen ten gehore.
De drie beste
Voor een jury is het altijd weer een zware klus om een hele dag orgelspel te verwerken en tot een goed onderbouwde uitslag te komen. Om niet te veel een wedstrijdelement aan het concours te verbinden, wordt in Oude-Tonge traditiegetrouw niet gesproken over een eerste, tweede of derde prijswinnaar, maar alleen over de drie beste deelnemers.
Auke Kieviet, orgelleerling van zijn vader Paul, onderscheidde zich al in de keuze van zijn verplichte werk. Hij zette Psalm 31 van Gert Muts op de orgellessenaar. "Een zeer complexe compositie, die je alleen in staat bent te spelen als je soeverein boven de vereiste techniek staat. En met die techniek heb jij geen problemen", zo sprak de jury Auke toe. Als vrij werk voerde hij Buxtehude's Preludium in e (BuxWV 142) uit. "Eigenlijk kunnen we bij jou heel kort zijn: we hebben vrijwel niets op je spel aan te merken!", klonk het kort maar overtuigend.
Adrie van Manen is orgelleerling van Gerben Mourik. Hij speelde als verplicht werk Psalm 64 van Arie J. Keijzer en als vrij werk Micheelsen's 'Inventio' uit Orgelkonzert IV. "Je hebt het orgel laten horen met gedurfde composities. Petje af!", oordeelde de jury Adrie's muzikale prestaties. "Je beheerst je toucher en je hebt het werk volledig onder controle. Zeer overtuigend gespeeld!"
Klaas de Vos, eveneens leerling van Paul Kieviet, voerde als verplicht werk Psalm 100 uit van Wim van Beek en als vrij werk 'O Lamm Gottes, unschuldig' van J.S. Bach. "Je hebt geweldig gespeeld", gaf de jury in zijn richting aan. "Jij hebt het vermogen om de tonen zo aan elkaar te verbinden dat het open blijft, maar toch aan elkaar verbonden wordt. Dán klinkt een orgel 't mooist. Zie muziek als sprake, waarbij muzieknoten de woorden vormen. Klaas speelt muziek als taal. Ongelooflijk mooi!"
Maar de jury besprak ook het spel van de andere deelnemers. Uitgebreid hadden de twee juryleden aantekeningen gemaakt tijdens het spel van de deelnemers en na afloop van het concours namen ze er uitgebreid de tijd voor om de kandidaten van veel leerzaam commentaar te voorzien. En dat werd zeer gewaardeerd.
Complimenten
Toen 's avonds voor het slotconcert de jury terugblikte op een dag vol orgelmuziek, deelden ze een meervoudig compliment uit. Allereerst aan de deelnemers. "Er is fantastisch gespeeld. Niemand zit onder de maat. En je hoort dat ieder in ontwikkeling is. Hulde voor zowel de orgelleerlingen als hun docenten. De laatste leveren hier geweldig werk om orgelleerlingen zó te laten ontwikkelen! De rest van Nederland kent ook goede organisten, maar hier, op Goeree-Overflakkee, dáár gebeurt 't!", zo klonk het enthousiast en overtuigd.
Ook waren er complimenten voor de concoursorganisatie, onder andere vanwege de gekozen formule, die geen eerste-, tweede- of derde prijswinnaar kent, maar alleen 'de drie beste'. "Dit is een formule die deugt en waarbij het concours vooral op educatie is gericht. Dat maakt de sfeer heel anders en gezellig. Dit zouden andere concoursorganisaties ook eens moeten overwegen", reageerde de jury.
Uniek
Burgemeester Ada Grootenboer verzorgde de prijsuitreiking, 's avonds voordat het slotconcert begon. "Ik ben geen kenner van orgelmuziek, maar wel ben ik heel blij met het bestaan van een vereniging als de uwe", sprak ze richting de Vereniging Van Orgelvrienden, die het concours in Oude-Tonge al die jaren al organiseert. "Het is heel bijzonder dat hier op zó hoog niveau orgel wordt gespeeld. Ook dít maakt Goeree-Overflakkee uniek! Blij ben ik ook om hier zo veel jónge mensen te zien. Het laat zien dat orgelspelen niet iets stoffigs is, of iets voor ouderen, maar juíst voor jongeren!"
Het Nationaal amateur-orgelconcours te Oude-Tonge wordt mede mogelijk gemaakt met financiële steun van het Paul van Hessen Fonds van Lionsclub afd. Goeree-Overflakkee.