Sociale nood en christelijk geloof
Dr. Bart Jan Spruyt (red.) 'Sociale nood en christelijk geloof', bronnen van christelijk-sociaal denken voor de participatiesamenleving. Een uitgave van Labarum, academic. ISBN nummer 9. 789. 462.787. 353. Prijs € 17,95.
In het christelijk denken over de samenleving is de zorg voor elkaar altijd een hoog ideaal geweest. De overheid moest op afstand blijven. Vanzelf moest zij wel zorgen voor wetgeving om arbeiders tegen hun broodheren te beschermen, maar het verstrekken van uitkeringen en subsidies diende tot een minimum beperkt te blijven. Daarmee zou de samenleving alleen maar worden verzwakt. Abraham Kuyper heeft op het eerste Christelijk Sociaal Congres dit naar voren gebracht. Ook paus Leo XIII heeft in vergelijkbare bewoordingen dit gezegd en ds. G.H. Kersten legde dit principe vast in het beginselprogramma van de SGP.
Hun teksten en die van anderen kunt u terugvinden in deze bundel. Waarom deze bijdragen gebundeld in dit boek? Omdat kennisneming van deze bronteksten over een belangrijke en actuele maatschappelijke kwestie ons kan helpen bij het vinden en formuleren van een juist standpunt in het debat over de participatiesamenleving.
Dr. Bart Jan Spruyt (1964) is docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Wartburgcollege te Rotterdam en doceert kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
In de inleiding geeft de auteur een verantwoording van de gekozen teksten en zet ze ook in een bepaald kader. Uiteindelijk zal het debat over de participatiesamenleving niet zomaar ophouden. Aan het slot van de inleiding geeft hij aan dat er zich drie posities aftekenen.
Allereerst tegenstanders; deze groep is bang dat hulp weer een plicht wordt in plaats van een recht. Zij hebben geen zin om deze plicht te vervullen of zij vinden dat een exclusieve overheidsplicht.
De voorstanders kunnen we in twee groepen verdelen: de participatiesamenleving is er al en functioneert goed. De andere groep voorstanders is van mening dat deze historische overgang om begeleiding vraagt.
Wat wel duidelijk is, is dat de traditie van het christelijk-sociale denken opeens weer van actuele waarde wordt in een samenleving waarin de overheid terugtreedt en een leegte schept die weer kan worden ingevuld door de samenlevingsverbanden die in deze traditie al de behartigers bij uitstek van hulp en zorg zijn aangewezen.
Dr. Spruyt vergelijkt dit met de democratie en de rechtstaat: zij veronderstellen een bepaald moreel en cultureel fundament en een bepaald ethos waarin nu juist het christelijk geloof altijd heeft voorzien (een citaat uit zijn boek: 'Voor vrijheid en religie': protestantse teksten over rechtstaat, tolerantie en christelijk burgerschap, Apeldoorn 2015).
De volgende teksten zijn verzameld, van commentaar en noten voorzien door de samensteller of door de oorspronkelijke schrijvers zelf:
1. Andrew de Graaf, de wisselwerking tussen de poëtische, de theologische en de sociale en praktische kanten van het Réveil (1937)
2. Alexis de Tocqueville, de overkomelijke nachtmerrie van de verzorgingsstaat (1835-1840)
3. Otto Gerhard Heldring, de twee broden van het christendom (1849-1850)
4. Johanna W.A. Naber, Margaretha Wynanda MacLaine Pont, christelijke filantropie, wetgeving en staatssteun (1929)
5. Rerum Novarum (1891)
6. Abraham Kuyper, het sociale vraagstuk en de christelijke religie (1891)
7. Staatkundig Gereformeerde Partij, art. 26 van het Beginselprogramma & toelichting
a. Toelichting door commissie onder leiding van ds. D. Slagboom (1996)
b. Toelichting door P.A. Zevenbergen (2013-2014)
8. A.S. Talma, de arbeidsbeweging (1914)
9. Ruud Lubbers, rechtstaat en samenleving: opnieuw een sociale kwestie oftewel: 'Nederland is ziek' (1990)
10. Maxime Verhagen, de missie van rentmeesterschap (2011)
11. Koning Willem-Alexander, troonrede, 17 september 2013 (fragment)
12. Kamerdebat over de participatiesamenleving (inbreng CDA, SGP, en CU), juli 2014 (fragment)
Het is geen boek dat je als een roman uitleest, maar wel een grondige analyse van de sociale nood en het christelijk geloof. Wie geïnteresseerd is in de gebeurtenissen in de samenleving op sociaal terrein en hoe de overheid daar op inspeelt, krijgt vanuit deze bronnen een doorkijkje hoe een en ander in de loop van de geschiedenis gestalte heeft gekregen. We danken de samensteller voor deze uitgave. Neem en lees.