"'t Kompas op koers!"
Vervolg van voorpagina:
Algemeen directeur Hans Nagtegaal van Stichting Kindwijs waar c.j.s. 't Kompas in Den Bommel onder valt, directeur Jos Koopman van 't Kompas en Rien van den Heuvel van de Nederlandse Jenaplanvereniging uitten woensdagmorgen zich zeer enthousiast over het feit dat 't Kompas zich nu jenaplanschool mag noemen. Het onderscheidende zit 'm erin dat het onderwijs op deze scholen nadrukkelijk op méér is gericht dan alleen 'schoolse' kennis en vaardigheden als lezen, schrijven of rekenen. Het jenaplanconcept richt zich in belangrijke mate ook op het pedagogische, op de sociale en maatschappelijke opvoeding van de kinderen.
Pedagogisch klimaat
"Het pedagogisch klimaat op 't Kompas was al heel goed en vormde eigenlijk al een goede bedding om er het jenaplanconcept te implementeren", zegt Rien van den Heuvel, die bestuurslid is en regioleider van de Nederlandse jenaplanvereniging en directeur van een jenaplanschool elders in den lande. Hij heeft 't Kompas in Den Bommel begeleid om jenaplanschool te worden. Een periode die twee jaar in beslag heeft genomen. "In het jenaplanconcept leren de kinderen op een goede manier met elkaar om te gaan en samen te leven, kritisch naar elkaar te zijn en naar zichzelf, zelfreflectie toe te passen en – heel belangrijk – verantwoordelijkheid te nemen en te dragen. Ze leren ondernemend te zijn en goed samen te werken. Allemaal vaardigheden voor hun latere leven."
Zulk onderwijs bieden, naast de reguliere vakken, doe je niet zomaar, legt Van den Heuvel uit. "Dat eist van de leerkrachten meer en andere vaardigheden. Maar ook voor de kinderen zelf gaat 't er op school anders aan toe. Leerlingen van 9 t/m 12 jaar zitten bij elkaar in de klas. Ze zijn minder afhankelijk van de leerkracht, doen meer met elkaar en leren mét en ván elkaar."
Dat laatste beaamt algemeen directeur Hans Nagtegaal van Kindwijs volmondig. "Het pedagogisch 'strakke' en 'strenge' klimaat van vroeger, waarbij de kinderen in rechte rijen achter elkaar zaten en waar het onderwijs vooral éénrichtingverkeer vanuit de leerkracht was, is er in het jenaplanconcept niet meer bij. Er is meer dynamiek en vrijheid, meer interactie en samen doen. En heel belangrijk: de kinderen vinden 't echt veel leuker."
"Ja, enerzijds leren ze goed zelfstandig te werken", vult directeur Jos Koopman van 't Kompas aan, "anderzijds leren ze ook goed samen te werken en daarin – met respect voor elkaar – samen na te denken, oud en jong door elkaar."
Jenaplan
Grondlegger van het Jenaplanonderwijs is Peter Petersen (1884-1952), die in 1923 hoogleraar werd in de opvoedkunde. Hij kreeg toen ook de leiding van het pedagogisch seminarie en van de universitaire oefenschool in het Oostduitse Jena. Van 1923 tot 1950 is Petersen in Jena actief geweest. Op verzoek van ouders richtte hij de oefenschool van Jena in naar zijn vernieuwingsinzichten, want hij had veel kritiek op het klassikaal onderwijs. Petersen wilde van de school een echte leef- en werkgemeenschap maken. De persoonlijke ontwikkeling van de kinderen stond bij hem voorop.
In Nederland ontdekte Suus Freudenthal-Lutter in 1955 het Jenaplan van Petersen. Zij was als internationaal secretaris actief in de Werkgemeenschap voor Vernieuwing van Opvoeding en Onderwijs. Als moeder was ook zij teleurgesteld in het onderwijs dat haar kinderen op school ontvingen en in het Jenaplan van Petersen ontdekte ze waar zij al lang naar op zoek was. Ze zette zich er zeer voor in dat de jenagedachte breder bekend werd en draagvlak kreeg.
Op een Jenaplanschool wordt niet gewerkt met een lesrooster, maar met een ritmisch weekplan. Dat plan bestaat uit vier belangrijke pedagogische activiteiten: gesprek, werk, spel en viering. In het dagelijks schoolleven wisselen samen praten, spelen, werken en vieren elkaar op een natuurlijke manier af, met een balans tussen inspanning en ontspanning, bezig zijn en zich bezinnen, praten en luisteren, voorbereiden en uitvoeren. Bovendien worden de groepen op school gevormd door kinderen van verschillende leeftijd, omdat dit 't meest overeenkomt met het functioneren in zowel de gezins- en familiesituatie als in de samenleving.
Op koers
De eerste Jenaplanschool in Nederland ontstond in 1962. Inmiddels zijn het er 220. Al deze scholen zijn lid van de Nederlandse Jenaplan Vereniging. Op Goeree-Overflakkee is 't Kompas de eerste jenaplanschool en de vijfde in de provincie Zuid-Holland. Tijdens het feestelijke samenzijn op het schoolplein, woensdagmorgen, waren het Hans Nagtegaal en burgemeester Ada Grootenboer die daar de gewijzigde naam van de school onthulden die boven de ramen op de gevel prijkt: 'christelijke jenaplanschool 't Kompas'. "Onze school, zo gaf Jos Koopman deze morgen aan, "heet 't Kompas. Een kompas geeft de juiste richting aan. Als christelijke basisschool van Den Bommel willen wij dat ook, de juiste richting geven. Een kompas is maar een klein instrument. En ook onze school is heel klein. Niettemin kan niet anders worden gezegd: als jenaplanschool is 't Kompas op koers!"