Neem en lees
Johannes Teellink
Johannes Teellinck, de levendmakende kracht van Gods beloften, is verschenen bij De Banier onder het ISBN nummer 9. 789. 462.788.862; de prijs is € 9,95. Het is hertaling door C. Bregman en het boekje wordt ingeleid door J.N. Mouthaan.
Wie is Johannes Teellinck? Hij was de jongste zoon van Willem Teellinck, de bekende predikant in Middelburg en schrijver van vele praktische vroomheidsgeschriften. Johannes ging geheel in de voetsporen van zijn vader.
Johannes Teellinck (1623-1674) was is zijn tijd bekend om zijn welsprekendheid, maar meer nog als een krachtig en ijverig prediker. Tijdens zijn bediening richtte hij zich vooral op het gewone volk. Eén van zijn preken is bewaard gebleven en deze preek wordt nu hertaald uitgegeven volgens de oorspronkelijke druk van 1661. Het thema van de preek over Psalm 119:50 is dat Gods beloften het beste medicijn vormen om geestelijk doden op te wekken en dorheid in het geestelijk leven tegen te gaan. Na een korte uitleg van de tekst en een toelichting op de boodschap van de tekst, volgt een toespitsing op de praktijk van het christelijk leven. Bij het lezen van dit boekje over de kracht van de Gods beloften kom je er achter dat dit niet alleen 350 jaar geleden, maar ook in onze tijd van het grootste belang is.
In de inleiding gaat Mouthaan in op de omstandigheden van die tijd, maar hij wijst er ook op dat er van deze preek twee versies in omloop waren. Deze preek is niet het stenografisch verslag van Willem Clerck (overleden 1684), maar is de preek die Teellinck zelf had laten uitgeven. Deze preek is ruim drie-en-een-half keer zo lang. Eigenlijk kun je het geen preek meer noemen, maar een verhandeling.
In de inleiding probeert Teellinck de aandacht van het publiek te trekken, dan volgt een exegese (uitleg) van de tekst. En op basis van de uitleg formuleert Teellinck dan een 'lering'. Die lering vormt het scharnierpunt tussen de uitleg en de toepassing. In de tijd van Teellinck preekte men wel zonder 'lering', door de toepassing direct af te leiden uit de uitleg. Wat was het voordeel van de 'lering' als tussenstap? De boodschap van de tekst op basis van andere Bijbelteksten kon breder getrokken worden. Zo ook hier toegepast door Teellinck.
Wanneer we Psalm 119:50 bezien, dat gaat het in eerste instantie over het opnieuw levend gemaakt worden uit de dorheid van de dichter door het geloof in de belofte, maar Teellinck trekt dit breder, want hij zegt dat dit ook geldt voor de eerste keer waarop een mens van dood levend wordt. Een mens wordt niet leven door de wet, maar door het geloof in de beloften van het Evangelie. Dan volgt na de 'lering' twee nuttigheden. Je zou dit de toepassing kunnen noemen. De eerste toepassing is dat gericht op ontdekking of onderwijs. De twee bevat een aansporing of vermaning. De preek wordt afgesloten met de bede of God wil schenken, waarover gepreekt is.
De goede raad van Teellinck bij dit boekje wil ik ook meegeven: 'Lees daarom deze preek met een hart dat onderwijs wil ontvangen, en de Heere geve u Zijn Geest om er geestelijk winst mee te doen.'
Voor in het boekje staat de tekst uit Johannes 11:25: 'Jezus zeide tot haar (namelijk tot Martha): Ik ben de Opstanding en het Leven; die in Mij gelooft, zal leven, al ware hij ook gestorven.'
In een tussenhoofdstukje waarschuwt Teellinck dat geen geschrift wat niet door hem ondertekend is, van zijn hand is. Alleen publicaties die door hemzelf zijn ondertekend, zijn van zijn hand. Daarom heeft hij ook alle exemplaren van deze preek van zijn handtekening voorzien. De waarschuwing betreft hier een samenspraak tussen patriot en een postbode.
Alleszins de moeite waard om ook dit boekje zelf aan te schaffen en te lezen en te herlezen. Ik eindig met het laatste gedeelte van deze preek:
'En blijf intussen steeds bezig om met klem van redenen Gods beloften aan uw ziel voor te houden. Zo zult u eenmaal kracht krijgen van de Heere om Zijn beloften met vaste overtuiging aan u toe te eigenen. Dan zal uw dorre en ingezonken ziel door Gods belofte verlevendigd worden. Moge onze goedertieren Vader ons dit altezamen verlenen, omwille van Zijn Zoon, Jezus Christus, door Zijn Heilige Geest. Amen.