Neem en lees
Vreugde bij de Bron
'Vreugde bij de Bron', verspreide geschriften van ds. I. Kievit, uitgegeven bij de Banier onder ISBN nummer 9. 789. 033. 633. 010 en de prijs van deze lijvige uitgave (815 pagina's) is € 64,95 (2e druk 2014). Prof. W. Balke, die met zijn familie sterk met ds. I. Kievit verbonden was, heeft deze bundel 'Vreugde bij de Bron', samengesteld.
De Hervormde predikant Izaäk Kievit (1887-1954) nam in de eerste helft van de twintigste eeuw een vooraanstaande rol in Hervormd-Gereformeerde kring in. Behalve predikant te Baarn was hij de invloedrijke (eind)redacteur van het Gereformeerd Weekblad. Vanaf 1939 belegde hij ook de zogenaamde contio's (studiebijeenkomsten) voor theologische studenten en beginnende predikanten.
In deze uitgave zijn voor het eerst alle bewaard gebleven contio-lezingen gepubliceerd, naast een representatieve selectie uit de bijdragen in het Gereformeerd Weekblad.
Naast de grondige studies over Johannes Calvijn, treffen we hier de belangrijke artikelen en lezingen over Pinksteren, de rechtvaardiging, onsterfelijkheid en opstanding aan, en zeven boeiende lezingen over de dynamiek van de moderne tijd en het belang om het statische-gegevene dynamisch te doorleven.
De Verspreide Geschriften zijn verzameld en geannoteerd door prof. dr. W. Balke, emeritus-predikant van de Protestantse Kerk in Nederland en emeritus hoogleraar in de geschiedenis van de Reformatie. Hij is opgegroeid in Baarn en behoorde met zijn familie tot de vriendenkring van ds. Kievit.
Wat deze uitgave verrijkt, zijn de aantekeningen van dr. Balke bij de lezingen, maar ook het uitgebreide register van namen. De titel van deze uitgave is ontleend aan een zinsnede uit het laatste vers van Psalm 87, van Marnix van St-Aldegonde. Dat ds. Kievit een grote voorliefde had voor deze dichter, blijkt ook uit het feit dat dit vers gezongen is tijdens diens rouwdienst. De zinnen uit deze Psalm staan ook voorin 'Vreugde bij de Bron':
De gantsche gront van alle mijn vreugt
Sal uyt Sion als uyt haar ader springhen
Psalm 87:7; Marnix van Ste. Aldegonde
Dr. Balke heeft ook op een betrokken wijze het leven van ds. Kievit beschreven. Wie deze beschrijving leest, zal enerzijds geboeid raken, maar tegelijkertijd ook het leerzame karakter ervaren. Het is duidelijk dat ds. Kievit heel zijn leven heeft gestudeerd. Zijn geestelijk leven was een treffend voorbeeld voor anderen. Maar hij was er de man niet naar om de bevinding van het geloof op een nadrukkelijke wijze te etaleren. Verhelderend is ook de manier hoe dr. Balke de hoogleraren uit de tijd van ds. Kievit beschrijft. Dit werpt een duidelijk beeld op de strijd/polemiek die ds. Kievit later in de kerk heeft gevoerd.
Al had hij de gave wel, toch is hij er nooit toe gekomen om een doctoraalstudie ter hand te nemen. Zijn interesse en studiezin beperkten zich niet tot theologie alleen, maar ook filosofie, biologie en medische wetenschap hadden zijn belangstelling. Tot zelfs atoomenergie toe. Wat betreft de breedte van zijn interesse had hij zelf ook het predicaat hoogleraar kunnen krijgen.
De bekendheid van ds. I. Kievit oversteeg de kring van Hervormd-Gereformeerden ver. Welke thema's stelde hij vooral aan de orde? De pastoraal getinte bijdragen en de kerkelijke zaken. Ook zijn toerusting voor studenten en beginnende predikanten zijn van onschatbare waarde geweest voor velen. Het is de verdienste van dr. Balke geweest om al de lezingen, bijdragen en pastorale artikelen zo passend en ordelijk aan te bieden. Dit vergemakkelijkt ook het lezen.
Op theologisch terrein had ds. Kievit de Bijbel als grondslag, maar ook de werken van Calvijn hadden zijn voorliefde, want zij ademden de geest van de Schrift. Ook de werken van onze Nadere reformatoren en van de Puriteinen waren eten en drinken voor hem. Zijn studie bleef niet beperkt bij deze stromingen, maar ook van de eigentijdse theologie maakte hij grondige studie. Dan denken we aan de theologie van Karl Barth. Niet alleen zijn theologie bekritiseerde hij, maar ook de predikanten, die de barthsiaanse theologie aanhingen. En zijn kritiek was gefundeerd, omdat hij altijd terugkwam bij de Schrift.
Nogmaals, het duizelt soms, wanneer je het oeuvre van ds. Kievit doorneemt, zo diep, zo hoog, maar ook zo breed: antinomianisme, rechtvaardiging, schuldbesef, verzoening en de opstanding uit de doden.
Bijzonder is ook dat de levende uitleg van de Schrift voor hem belijdenis is. Het verwijt, dat weleens gemaakt wordt, dat ds. Kievit op één lijn wordt gezet met o.a. ds. Kersten en dr. Kuyper. Maar hij heeft van beide een sterke afstand in acht genomen. Daarvoor was hij teveel een zelfstandig theoloog.
Wat dit boek ook heel waardevol maakt, zijn de pastorale onderwerpen, die op een evenwichtige en bewogen wijze naar voren worden gebracht. Daarom is het geen bloemlezing of plak- en knipwerk geworden, maar een gedegen en ook een uitgebreid theologisch werk.
Voor wie is dit boek van grote waarden? Voor iedereen die nog niet uitgegraven is in de goudmijn van Gods Woord, maar in het bijzonder voor studenten, proponenten en predikanten. De aandachtige, belangstellende lezer krijgt vanuit deze 815 pagina's een schat mee vanuit de Schrift zelf, maar ook van de kerk der eeuwen. Om met een uitspraak van Kohlbruggen te eindigen: blijf bedelen bij de Bron, want hij droogt niet op.
Hoe is het boek opgebouwd?
Inleiding en verantwoording, levensschets door dr. Balke, de betekenis van Pinksteren voor onze prediking, de Trooster, de Hemelvaart onzes Heeren, het leven van de hoop bij Calvijn, de ziekten van Calvijn, een Troostbrief van Calvijn, Antinomianisme, de rechtvaardiging, de rechtvaardiging in zijn statisch moment, de standelijke rechtvaardiging, schuldbesef, C. Balke, de verzoening, het krijgen van woorden of teksten, P.C. Kuiper: spreken Gods en hallucinaties met godsdienstige inhoud, verslag van een discussie over theologie en wetenschap met P.C. Kuiper (1919-2002), godsdienstig-zedelijke opvoeding, de predestinatieleer van Karl Barth, gevaarlijke doorbraak, over de opstanding der doden, géén zieleslaap, persoonlijke onsterfelijkheid, de belijdenis vasthouden, statisch-dynamisch, het Convent, de volkskerkgedachte, met name bij Hoedemaker. Een epiloog en een register van namen completeren dit boekwerk. Geen boek om in één avond uit te lezen, maar wel een naslagwerk, dat je telkens opzoekt om verschillende onderwerpen te lezen, te onderzoeken en over te mediteren.
Een kort citaat uit de epiloog van dr. Balke:
… Zijn leuze was: 'terug naar de bron' om voeding te vinden bij de bron zelf. Niet alleen terug, maar ook vooruit. De reformatoren en vooral Calvijn waren voor hem daarbij een lichtend voorbeeld. Hij had oog voor de eerder genoemde vooruitgang van Calvijn. En bij de bron bloeide zijn vreugde op, daaruit wilde hij leven en daarvan uitdelen. Die intentie is de hartenklop van zijn pastoraat en geschriften.