Met raad en daad
Begin van jaargetijden
Met mijn oom heb ik een meningsverschil over het begin van de jaargetijden. De lente zou altijd op 21 maart beginnen, de zomer op 21 juni, enz. Ik denk echter dat het begin iets met de zonnestand te maken heeft. Wie van ons heeft gelijk?
Antwoord: U bent degene die gelijk heeft. Die 21ste wordt wel voor het gemak zo aangehouden, maar het komt er op aan, wanneer de zon precies boven een keerkring of de evenaar staat en op welk tijdstip zij haar hoogste declinatie bereikt. De lente duurt bijvoorbeeld duurt precies 92 dagen en 20 uur. Daardoor begon zij bijv. op 20 maart om 20.56 uur tot op 21 juni om 16.04 uur de zomer haar aflost. De herfst volgt in ons voorbeeld niet op 21 doch op 22 september 07.39 uur en de winter start dan op 22 december om 02.57 uur.
Wanneer meerderjarig
Graag zou ik willen weten wanneer men in vroeger tijden geacht werd meerderjarig te zijn.
Antwoord: Een gemakkelijk te beantwoorden vraag, dachten wij. Niets bleek echter minder waar te zijn. Na veel zoekwerk in een Universiteitsbibliotheek wist een medewerker uiteindelijk de volgende gegevens te achterhalen. De meerderjarigheidsleeftijd varieerde nogal in hele vroege tijden, maar werd in het algemeen steeds hoger gesteld. Zo zou in de 14e en de vroeg 15e eeuw in Holland, voor zover valt af te leiden uit de vage gegevens, de grens bij 12 jaar gelegen te hebben. In andere gewesten kon een jongen op 22 jaar en een meisje op 20 jaar meerderjarig worden. Onder invloed van het Romeinse recht nam men ongeveer in 1560 tamelijk algemeen een leeftijd van 25 jaar aan. Er waren echter uitzonderingen, bijv. in Tiel gold in 1549 een leeftijd van resp. 14 en 12 jaar voor jongens en meisjes. Vanaf Hugo de Groot varieerde de meerderjarigheidsleeftijd van 21 jaar tot 25 jaar. In de 18e eeuw werd men in de provincie Holland en het grootste deel van de overige Nederlanden meerderjarig bij 25 jaar. De bekende rechtsgeleerde Cras vroeg zich omstreeks 1800 af of het wel reëel was om de meerderjarigheidsgrens op 25 jaar te bepalen nu de in de Staatsregeling van 1791 de stemgerechtigde leeftijd op 20 jaar was vastgesteld. in 1809 werd het Nederlands recht door Napoleontische wetgeving vervangen, in 1838 kwam het Nederlandse recht hier weer voor in de plaats. De leeftijd stelde men toen op 23, in 1901 op 21 en tenslotte in 1986 op 18 jaar.
Radioactiviteit
In onze wintervoorraad hebben wij heidehoning en Hypericum perforatum (St. Janskruid). Wij lazen dat de paddenstoelen uit Oost-Europa na de ramp in Tsjernobil nog steeds behoorlijk radioactief waren. Nu vragen wij ons af of verhoogde radioactiviteit in ons land ook nog steeds merkbaar is bij de hier geoogste planten.
Antwoord: De ramp met de kernreactor in Tsjernobyl ligt nu al weer heel wat jaren achter ons. Plaatselijk waren de gevolgen rampzalig, wij in Nederland zijn er goed vanaf gekomen. Al vrij snel liep het vee weer in de wei, konden we weer spinazie eten en verdween het woordje 'becquerel' weer uit het nieuws. Oostelijke luchtstromingen voerden destijds radioactiviteit naar ons land. Al na enkele maanden bleek dat deze extra radioactiviteit praktisch al weer verdwenen te zijn. U kunt dus zonder risico uw heidehoning en St. Janskruid nuttigen.
Bierepap
Mijn oma kookte vroeger bierepap. Kunt u mij misschien aan het recept helpen?
Antwoord: Bierpap is een Zuid-Nederlands gerecht dat vooral nog in Limburg wordt gegeten. Het is een eenvoudig gerecht, u kunt het als volgt maken: kook een zeer dikke maizenapap, voeg geen suiker toe. Voeg vóór het opdienen aan ieder liter pap ¼ liter bier toe.