Dirksland door de ogen van Johannis (Han) de Man
DIRKSLAND – De foto's van Johannis (Han) de Man zijn een begrip in Dirksland en omgeving. De Man fotografeerde het dorp en de bewoners in de periode 1930-1944. Vrijwel al het oorspronkelijke filmmateriaal (glasplaten en negatieven) is bewaard gebleven en verkeert in goede staat. Piet de Man, zijn zoon, beheert het en exposeerde in 1975 een selectie van tweehonderd foto's ter gelegenheid van het 65-jarig bestaan van de Rabobank Dirksland, waarvan hij directeur was. Die expositie, die enkele maanden duurde, trok veel bezoekers. Dezelfde expositie is ruim veertig jaar later weer te zien, nu in de grote landbouwschuur van de familie Van Son aan de Winterstraat in Dirksland. 'Dirksland 1930-1944 door de ogen van Johannis (Han) de Man', zoals de expositie is gedoopt, is te bezoeken van 11 juni tot 2 juli, op vrijdag en zaterdag.
Door Kees van Rixoort
Johannis de Man kwam op 29 januari 1901 ter wereld. Hij trouwde op 9 juli 1929 met Adriana Grootenboer. Rond die datum openden zij een winkel aan de Straatdijk 34. De Dirkslanders konden er terecht voor alle mogelijk artikelen. Na een jaar of acht, in 1937, verplaatsten ze de winkel naar Straatdijk 4 (destijds nummer 370). Johannis kwam op 25 februari 1945 te overlijden, op betrekkelijk jonge leeftijd dus. Zijn vrouw zette de winkel voort, maar beperkte het assortiment tot foto- en kunstnijverheidsartikelen. De winkel bestond tot circa 1975.
Piet de Man: "Omstreeks 1930 begon mijn vader met fotograferen. Zijn voorbeeld daarvoor is misschien wel Willem van der Heijden geweest. Willem van der Heijden bezat in het begin van de twintigste eeuw in Dirksland een kantoorboekwinkel en was beslist een van de eerste Dirkslanders met een camera. Hij reed in een rolstoel, want hij was gehandicapt aan een van zijn benen. Ook Willem de Ruiter was actief in de fotografie. Zijn zoon Chiel werkte na het overlijden van mijn vader gedurende een korte periode als fotograaf in onze zaak."
Autodidact
Johannis was autodidact. Hij verzamelde zijn kennis van fotografie uit boeken en tijdschriften. "De camera's waarmee hij fotografeerde behoorden niet tot de top van wat er toen op de markt was", zegt Piet de Man. "Simpelweg omdat daarvoor de nodige financiën ontbraken. Schijnwerpers, vergrotingsapparatuur en dergelijke maakte hij zelf."
"Een reden waarom mijn vader begon met fotograferen, zal ook de verkoop van ansichtkaarten van Dirksland zijn geweest. Hij maakte daarvoor zelf de opnamen. In alle foto- en ansichtkaartenboeken die inmiddels over Dirksland zijn uitgebracht zijn foto's of ansichten van hem opgenomen. Vrijwel al het oorspronkelijke filmmateriaal is bewaard gebleven. Naast ruim driehonderd glasplaten zijn er vele honderden negatieven in allerlei formaten, evenals de negatieven van tijdens de oorlog gemaakte pasfoto's van een paar duizend Dirkslanders. Helaas ontbreekt van dit laatste de registratie."
Johannis de Man was een actieve man. Naast zijn werk in de winkel aan de Straatdijk en als fotograaf, was hij ook nog weger op de weegbrug – vroeger gebruikte men het Engelse woord fairbank – aan het Schelpenpad, bij de zogenaamde 'rode brug' over de haven. Zijn maatschappelijke betrokkenheid bestond onder meer uit de oprichting van de EHBO in Dirksland. Dat deed hij samen met Nicolaas (Niek) Zoon, die aan de Voorstraat een winkel in zaden en petroleum had.
Expositie
De expositie 'Dirksland 1930-1944 door de ogen van Johannis (Han) de Man' bevat tweehonderd foto's, verdeeld over de thema's feest, haven, landbouw, straten, diverse groepen, winter en oorlog. Van WO2GO is tevens een presentatie over Dirksland tijdens de Tweede Wereldoorlog te zien. De expositie is te bezoeken op zaterdagen (11, 18, 25 juni en 2 juli) van 10.00 tot 17.00 uur en op vrijdagen (17 en 24 juni en 1 juli) van 14.00 tot 17.00 uur. De toegang is gratis.
