Nog twee Stolpersteine in Dirksland: voor Maurits en Rosalie Cohen
DIRKSLAND – In de dorpskern van Dirksland zijn vijf Stolpersteine in het wegdek aangebracht: twee op de Straatdijk en drie aan het Achterdorp. De steentjes markeren de plaatsen waar tot halverwege de Tweede Wereldoorlog Joodse mensen woonden. Mensen die zijn weggevoerd door de Duitse bezetter en omkwamen in een van de vernietigingskampen. Op de messing plaatjes op de steentjes staan hun gegevens. Er moeten in Dirksland nog twee Stolpersteine bij komen. Wanneer ze de stoep zullen gaan sieren, is nog niet bekend. Maar de plaats is dat wel: Boezemweg 14. Daar woonden Maurits Cohen en Rosalie Cohen-de Vries.
Door Kees van Rixoort
Maurits Cohen had een manufacturenzaak aan de Voorstraat. Hij verkocht er, volgens een advertentie, "moeseline, chantung, crepe de chine, eolienne, voile en waschechte katoenen zephirs voor zomerjurken". Ook voor dekens konden de Dirkslanders er terecht, blijkens een andere advertentie: "Eén zware wollen deken dekt beter dan twee dunne. Prima Leidsch fabrikaat, 150 x 200 cm. 9,75."
De Joodse winkelier woonde sinds 1926 aan de Boezemweg 14. Hij en zijn vrouw hadden drie kinderen: Henriëtte Dorothea (5 februari 1906), Alexander Leon (19 oktober 1909) en Leo Maurice (19 juni 1911). Alle drie zijn geboren in Dirksland. Maurits Cohen en zijn vrouw Rosalie zijn in de oorlogsjaren naar Auschwitz gebracht en daar op 13 november 1942 om het leven gebracht.
Twee Stolpersteine moeten de herinnering aan dat droevige feit levend houden. Piet de Man uit Dirksland zet zich daarvoor in via het Paul van Hessenfonds, onderdeel van de eilandelijke Lionsclub. Zoals hij dat ook deed in het geval van de al gerealiseerde herinneringssteentjes. Hij kwam op het idee toen hij in 2008 over de Stolpersteine hoorde en dat combineerde met het gegeven dat twee vroegere buren aan de Straatdijk in 1942 zijn omgekomen in Auschwitz. Deze buren hadden een Joodse slagerij.
Inmiddels zijn er al 36 Stolpersteine gelegd op Goeree-Overflakkee: 15 in april 2012 en 21 in februari 2015. Er moeten er in totaal nog 21 bij komen, want Goeree-Overflakkee telde 57 Joden die zijn weggevoerd naar vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor. De steentjes liggen – of komen te liggen – voor de huizen waar zij woonden voordat deze gruwelijkheden plaatsvonden. Waarschijnlijk worden de nog ontbrekende Stolpersteine in 2017 of 2018 geplaatst.
Emigratie
Aan de Boezemweg 14 gebeurt dat wellicht in het bijzijn van enkele kleinkinderen van Maurits en Rosalie Cohen. Zij konden worden getraceerd in de Verenigde Staten, waar hun vader Leo Maurice nog vóór de oorlog naartoe emigreerde. Dit kwam boven water na enig zoek- en speurwerk van Dennis Notenboom (WO2GO) en telefoon- en mailcontact tussen Piet de Man en twee zonen van Leo Maurice. Notenboom (WO2GO) benutte zijn kennis van Amerikaanse archieven, die hij gebruikt voor de opsporing van nabestaanden van bemanningsleden van Amerikaanse bommenwerpers die tijdens de oorlog op of rond Goeree-Overflakkee waren neergestort, om binnen zeer korte tijd familie van Leo Maurice te achterhalen.
Leo Maurice Cohen was een vrij rusteloos iemand, die steeds op zoek was naar nieuwe uitdagingen. Hij was al in Parijs geweest toen hij in Amsterdam terechtkwam en daar zijn toekomstige vrouw Hanna Duizend ontmoette. In 1937 vertrok hij vanuit Le Havre met het stoomschip Normandie naar New York. Zes jaar later liet hij zich naturaliseren tot Amerikaan. Zijn achternaam veranderde van Cohen naar Cohan, wellicht om zich te onderscheiden van de talloze Cohens in de Amerikaanse telefoonboeken. Met Hanna Duizend was hij in de tussentijd getrouwd in Amsterdam, met de handschoen.
Vanuit Chicago toog de geëmigreerde Dirkslander naar Californië, waar hij werkte voor Lockheed Missiles en actief was in de Joodse gemeenschap. Hij overleed in 2009, op zeer hoge leeftijd. Een van zijn zoons is enkele jaren geleden in Dirksland geweest om het huis van zijn grootouders te bekijken. Daar raakte hij ook aan de praat met buurman Pieter Mijnders, die nog heel wat wist op te lepelen over de Cohens.
Van Stolpersteine hadden de kleinkinderen van Leo Maurice en Rosalie Cohen nog nooit gehoord, zo bleek uit de contacten die ze met Piet de Man hadden. Maar ze vonden de herinneringsstenen een waardevol initiatief. Wie weet komen ze nog eens naar de Boezemweg in Dirksland, als de twee steentjes worden gelegd voor de deur van nummer 14. Ook het monument op de Joodse begraafplaats in Middelharnis was niet bij hen bekend.
