De rietdekker
Rinus Spruit
2014, uitgeverij Cossee
142 blz., € 9,95
ISBN 9789059 382604
'De rietdekker' vertelt het verhaal van een vader en zoon. De oude vader vertelt en zijn zoon schrijft het op.
Het resultaat is een ontroerende geschiedenis van een Zeeuwse familie, waarvan de mannen generaties lang het ambacht van rietdekker uitoefenden. Door weer en wind trokken de rietdekkers, met hun pluumbède, een met kippenveren gevulde beddenzak, door de provincie om bij de rijke boeren de rieten daken van hun monumentale boerderijen te vernieuwen en te onderhouden. Ze waren soms wekenlang van huis en sliepen, als ze op karwei waren, in een schuur bij de boer.
Het harde ploeteren lag in een diepgewortelde angst van vroegere generaties; die van 'oud en erm' sterven. Pensioenen waren er niet en er moest worden gespaard voor de oude dag.
Met veel gevoel voor detail beschrijft de zoon het leven van zijn vader en deels ook van zijn grootouders.
De schafttijd was altijd een bijzonder moment: "Uit z'n stutemaele pakt vader een stapel boterhammen, gewikkeld in een doek. Hij giet een beker vol met koffie uit zijn thermosfles. Dan laat hij zijn pet over zijn ogen zakken en prevelt geluidloos zijn gebed. Hij schuift de pet weer voor z'n ogen weg, pakt een boterham en hapt erin, drie keer snel achter elkaar, dan pas begint het kauwwerk."
De vrouw van de rietdekker is ziekelijk. Ze heeft speciaal voedsel nodig; rundvlees, roomboter, jus en groenten, zoals stoofpeertjes, uit een pannetje. "Moeder smeerde haar boterhammen met boter, wij deden dat met spekvet." De oude rietdekker voelt de gesteldheid van zijn vrouw feilloos aan. Als ze naar de bazaar van de vrouwenvereniging is geweest, ziet vader aan haar manier van lopen dat het weer mis is. "Hij ziet het aan haar gang. 'k Ziê 't a', zegt hij toonloos. Da's wee voe zes weken fout."
"En vader? Vader zegt niets. Hij gaat op zijn knieën voor haar zitten en begint haar schoenen los te rijgen."
Laatste woord
Ondanks de soms zware omstandigheden, overheerst de onderlinge liefde in het gezin. Rinus houdt veel van beide ouders: "Geen kwaad woord over moeder. Moeder was een goede moeder. We hielden van moeder."
Varkens houden was vaders lust en leven, vertelt Rinus. De varkens leefden in een schuurtje met een rieten dak en een vloer van houten bielzen.
Het motorongeluk van zijn broer Merien heeft diepe sporen nagelaten in het leven van de rietdekker. "Moeder zei dan: 'Ie zit weer mie Merien." De rietdekker voelt zich schuldig, hij zat immers achterop tijdens de aanrijding en had zijn broer aangemoedigd 'nog een bitje gas' te geven.
Aan het eind van het boek sterft de rietdekker, Rinus heeft hem trouw verzorgd.
Bij de begrafenis van zijn vader mijmert de schrijver: "De dominee kondigt het lied aan, dat we gaan zingen: 'De Heer is mijn herder'. Dat doet mij goed. Het doet me denken aan vroeger, toen we kinderen waren. Na het warme eten las vader altijd een stukje uit de Bijbel voor. Zodra onze magen vol en de pannen leeg waren, pakte hij de Bijbel en zei: 'k Za' es leze.' Om te controleren of we goed geluisterd hadden, liet hij ons soms het laatste woord nazeggen."
'De rietdekker' is een prachtig portret van een vervlogen tijd, het is ook een liefdevolle ode van een kind aan zijn ouders.
De aantekeningen uit het dagboekje van de oude rietdekker zijn een mooie toevoeging op het verhaal van de zoon.
Het boekje bevat een verklarende woordenlijst met een vertaling van de meest voorkomende uitdrukkingen uit het Zeeuwse dialect.