Postbode Cor van Damme deed dagelijks twee bestelrondes
STAD AAN 'T HARINGVLIET – Niets tastbaars herinnert aan de tijd dat het postkantoor een dynamisch middelpunt was van Stad aan 't Haringvliet. Het postkantoor aan de Nieuwstraat is alweer vele jaren een woonhuis. Kantoorhouder Alie van Damme-Bakelaar ging in 1984 met pensioen en haar man, postbode Cor van Damme, nog drie jaar eerder. Ze zijn 91 en 94, wonen zelfstandig in een huis dat heel toepasselijk Postiljon heet en weten nog veel te vertellen over de gloriejaren van de PTT op Stad.
Door Kees van Rixoort
Cor van Damme kwam in de oorlogsjaren in dienst van de PTT. In 1943 begon hij zijn carrière als hulpbesteller. Ook volgde hij een opleiding voor waarnemend kantoorhouder. Een opleiding die hem later nog wel eens van pas kwam, bijvoorbeeld als kantoorhouders in de omgeving ziek of met vakantie waren. Maar na zijn vaste aanstelling als postbode zou hij in de eerste plaats brieven, kaarten en pakjes rondbrengen in Stad aan 't Haringvliet en het buitengebied rond het dorp. Zijn bestelrayon strekte zich gedurende enige jaren zelfs uit tot het Oost-Voorgors in Middelharnis, toch een aardige afstand vanaf het dorp waar hij was geboren en getogen.
Voorstraat, Nieuwstraat
Toen Cor van Damme begon, was het postkantoor van Stad aan 't Haringvliet gevestigd aan de Voorstraat 33. In feite was het een woonhuis, van de dames Snijders, waarin de dorpelingen terecht konden voor post-, telefoon- en telegraafzaken. Later verhuisde het postkantoor naar Nieuwstraat 41, waar Cor en Alie in 1953 een huis hadden laten bouwen.
In 1958 had de PTT een vacature toen kantoorhouder Kardux ermee stopte. De postbode dacht: dat is een mooie functie voor mijn vrouw. "Ik zag er eerst wel tegenop", zegt ze. "We hadden twee kleine kinderen en mijn man was de hele dag de deur uit met de postzak." Toch volgde ze de opleiding tot kantoorhouder en kon ze aan de slag. Maar niet voordat Cor van Damme op het gemeentehuis aan de Voorstraat moest verschijnen om de vraag van de burgemeester te beantwoorden of zijn vrouw bekwaam zou zijn voor deze functie. Het antwoord was bevestigend. Bovendien, zo maakte hij duidelijk aan de eerste burger, was hijzelf ook opgeleid tot waarnemend kantoorbeheerder. "Dus ik kon haar bijstaan als het nodig was."
Toen Alie van Damme kantoorbeheerder voor Stad werd, lieten zij en haar man een aanbouw aan hun huis aan de Nieuwstraat bouwen. Met subsidie van de PTT. De aanbouw was het nieuwe postkantoor. Alie was er 26 jaar lang kantoorbeheerder. Tot 1984. Ze toont het certificaat van het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegraaf en Telefonie voor haar bewezen diensten. Zo'n zelfde certificaat, maar dan voor 37 jaren trouwe dienst, is er voor haar man.
Het was een drukke tijd. Het kantoor was dagelijks geopend van 9.00 tot 12.00 uur, van 14.00 tot 15.00 uur en van 18.00 tot 19.00 uur. Stadtenaren kwamen er om brieven of pakketjes te versturen en postzegels te kopen, maar ook om te telefoneren, telegrammen te versturen of in ontvangst te nemen, AOW te ontvangen, geld op te nemen met kas- of girocheques of geld op de spaarrekening te zetten. "Het was een kantoortje met een miljoenenomzet." In een tijd dat alles nog met de hand geteld werd, of met een simpele rekenmachine.
'Buitenvogel'
Wie zijn AOW niet zelf kon komen ophalen in de Nieuwstraat, kreeg het van Cor van Damme. Die nam het geld mee tijdens zijn postronde. Soms ging hij met een hoop geld van huis. Postzegels had de postbode ook bij zich. En hij nam aan de deur te verzenden poststukken mee, dat bespaarde de afzender een gang naar de brievenbus of het postkantoor.
Cor van Damme, een echte 'buitenvogel', had een buitenroute van 18 kilometer. Die deed hij, in tegenstelling tot de route in het dorp, met de fiets. Later kwam er een brommer en nog later een autootje. Soms had hij zoveel post bij zich, dat zijn fiets bijna steigerde. Een keer waaide de fiets van Cor om en verdwenen de brieven en kaarten zo in een moddersloot. Rond de kachel, thuis, legde hij alles te drogen, maar of het geschrevene nog leesbaar was, is lang niet zeker. Een blikseminslag, in een boerderij buiten het dorp, maakte de postbode ook mee. De vrouw des huizes was hevig geschrokken, wat Cor ertoe bracht om, als een soort sociaal werker, even te blijven.
Vooral aan het eind van het jaar, toen iedereen nog volop kerst- en nieuwjaarskaarten verstuurde, was het een grote hoeveelheid post die door de Stadse brievenbussen gleed. Ook het Eilanden-Nieuws werd lange tijd via de PTT verspreid. "Dat waren enorme pakken, op dinsdag en donderdag", herinnert Cor zich.
Er was een tijd dat de postbode twee bestelrondes per dag deed. Een ochtendronde en een avondronde. Zelfs op oudejaarsavond moest Cor van Damme er met de posttas op uit. Hij was net op tijd klaar om de kerkdienst van 19.00 uur te halen. Maar wel in zijn PTT-uniform, tijd om te verkleden had hij niet meer. Het moet zijn zwarte uniform geweest zijn. Dat droegen de postbodes het hele jaar. Met uitzondering van de zomermaanden, dan liepen ze rond in een groen pak.
Ze waren er begin jaren tachtig allebei aan toe om een punt te zetten achter hun werkzame leven. Alie moest haar werk in het postkantoor altijd combineren met haar inzet voor het gezin en Cor, die altijd door weer en wind met bergen post door Stad en ommelanden toog, ging tobben met zijn adem en was bovendien, door het gewicht van de tas, een beetje scheef gegroeid. Altijd waren ze bezig. Maar het was werk naar hun hart. "Wij kenden iedereen op Stad. Met naam en toenaam."
Eén brievenbus
Dat is nu allang niet meer zo. Stad aan 't Haringvliet is enorm veranderd. Winkels zijn er niet meer. Het postkantoor, na het afscheid begin jaren tachtig nog enige tijd voortgezet, is iets uit een ver verleden. Trouwens, brievenbussen lijken ondertussen ook iets van vroeger. In Stad staat er nog één: aan de Molendijk. Een flink stuk lopen vanaf Postiljon. "Van de PTT is niks over", mijmert Cor van Damme. "Nee, dat is geen goede zaak. Soms komt de post nog om zes uur 's avonds. Dat kan toch niet…"
