Orgelfestival ter ere van halve eeuw Frobenius-orgel Oude-Tonge
OUDE-TONGE – Nog even en het orgel in de Hervormde Kerk te Oude-Tonge bestaat vijftig jaar. Over een half jaar om precies te zijn. Dan is het een halve eeuw geleden dat dit in meerdere opzichten unieke orgel officieel in gebruik werd genomen. En daar wordt de komende maanden uitgebreid bij stilgestaan.
Door Hans Villerius
Zoals voor alles geldt, is dat ook bij orgels het geval: het ene instrument is het andere niet. Maar er zijn orgels die zich als muziekinstrument duidelijk onderscheiden. Een bijzondere artistieke waarde hebben. Vanwege de klank, het ontwerp, de constructie en de aanleg van het mechanische systeem. Het orgel in de Hervormde Kerk van Oude-Tonge is zo'n instrument dat zich om z'n bijzondere kwaliteiten onderscheidt en bekendheid kreeg, niet alleen op Goeree-Overflakkee, maar ook landelijk en zelfs buiten 's lands grenzen.
Onderscheidend
Het instrument werd gebouwd door de Deense orgelmaker Frobenius en werd op 28 oktober 1966 in gebruik genomen. Het is in Nederland het enige orgel van de hand van deze orgelmaker. Als adviseur is de naam van de toenmalige toonaangevende orgelbouwadviseur Lambert Erné aan het Oude-Tongse orgel verbonden. De bouw van het instrument werd voor het grootste deel bekostigd uit het Rampenfonds, waaruit op het eiland de bouw van diverse kerkorgels werd bekostigd nadat door de Watersnoodramp van 1953 in diverse kerken de orgels onbespeelbaar waren geworden.
Hoewel het een instrument is dat uit de neobarokke orgelbouwperiode stamt – waarin orgels werden gerealiseerd met een relatief strakke tot scherpe klank – klinkt dit Oude-Tongse instrument beduidend milder. Wel neobarok, maar met een ingetogen, intiemer klankkarakter, wat zeker ook te danken is aan het opmerkelijke feit dat binnenin het orgel de orgelpijpen hun klank naar achteren uitstralen in plaats van voorwaarts in de richting van de kerkruimte.
Daarnaast is de speelaard van het instrument bijzonder te noemen. Fijnzinnig, licht en heel precies, wat de bespeler beter in staat stelt om de aanspraak van de pijpen te beïnvloeden.
Verder valt ook de uitzonderlijke bouwkwaliteit van het instrument op, waardoor het al een halve eeuw storingloos functioneert. Toen dertien jaar geleden Orgelmakerij Reil te Heerde het Frobenius-orgel onderhanden zou nemen, viel de mechanische kwaliteit en de conditie waarin het orgel verkeert opnieuw op en kon worden volstaan met slechts een grote schoonmaakbeurt.
Het orgel verkeert nog geheel in originele staat en ook de klank is ongewijzigd gebleven. Reden genoeg voor het kerkbestuur om dit bijzondere muziekinstrument aan te melden voor opname op de Monumentenlijst, als jong monument.
Orgelfestival
Vanwege het gouden jubileum van het Oude-Tongse Frobenius-orgel wordt in het komende halfjaar onder de naam 'Orgelfestival Oude-Tonge' een aantal evenementen rondom dit instrument georganiseerd.
Als eerste het openingsconcert van het orgelfestival, op vrijdag 27 mei a.s., aanvang 19.30 uur. Hieraan werken mee organist Wim Diepenhorst, oud-inwoner van Stad aan 't Haringvliet, thans organist te Deventer en consulent voor Klinkende Instrumenten (carillons en orgels) voor de Rijksdienst voor Monumentenzorg. Daarnaast Vocaal Ensemble Magnificat o.l.v. Rinus Verhage, die tevens als organist aan het Frobenius-orgel is verbonden. Verder zal historicus Wim Visser, na hiernaar onderzoek te hebben verricht, een presentatie geven over de historie van het verdwijnen van het oude- en de komst van het nieuwe orgel in de Hervormde Kerk van Oude-Tonge.
Een maand later, op vrijdag 24 juni, aanvang 19.30 uur, geven vijf scholieren uit het middelbaar onderwijs een concert op het Frobenius-orgel. Als muziekinstrument biedt het orgel immers ook voor jongeren ongekende mogelijkheden.
De maanden daarna, in juli en augustus, staat de Hervormde Kerk te Oude-Tonge van 10.00-16.00 uur open voor publiek. Het laatste uur, van 15.00-16.00 uur, wordt er door wisselende organisten een inloopconcert gegeven.
Eind september geven twee eigen organisten van Oude-Tonges Hervormde Gemeente er een concert. Het zijn Rinus Verhage en Hans van Heemst, die het Frobenius-orgel in zijn diverse klankfacetten zullen laten klinken.
En als afsluiting van het Orgelfestival Oude-Tonge is er op 29 oktober, een dag na de 50e verjaardag van het Frobenius-orgel, het tweejaarlijkse nationale Orgelconcours Oude-Tonge, dat ook in het teken zal staan van dit gouden orgeljubileum en dat daarom een feestelijk tintje zal krijgen.
Over genoemde evenementen binnen het Orgelfestival Oude-Tonge zal te zijner tijd nader bericht worden gedaan.