'Pasen geeft troost, houvast en richting aan je leven'
STAD AAN 'T HARINGVLIET – Kerst leent zich bij uitstek voor een gedicht. Heel wat dichters, al dan niet met een religieuze achtergrond, hebben verzen over de geboorte van Jezus geschreven. Maar hoe zit het met Pasen? "Het lijkt erop dat Pasen wat ondergesneeuwd is", zegt Jolanda Holleman, dichter in Stad aan 't Haringvliet. "Pasen is zo'n mooi feest, maar er is niet veel over geschreven. Het accent ligt op Kerst, niet op Pasen. Jammer, het is goed om te belichten dat de dood is overwonnen, ook in een gedicht."
Nu valt het bij Jolanda Holleman nog mee. Toen ze eens goed ging kijken in de grote berg gedichten die ze tot nu toe heeft geschreven, kwam ze diverse Paasgedichten tegen. Of gedichten over de aanloop naar het Opstandingsfeest, of over de gevolgen daarvan. Maar daarover later, eerst iets over de dichtgeschiedenis van Jolanda Holleman.
"Van jongs af aan maak ik al gedichten", vertelt ze op een zonnige ochtend in maart. "Op de lagere school kwamen mijn gedichten altijd in de schoolkrant, zo'n gestencild blaadje. De andere kinderen vonden dat niet zo leuk; ik stond er altijd in. Daarom maakten ze er opmerkingen over en suggereerden dat gedichten schrijven raar was. In het vervolgonderwijs heb ik er een tijdje niet veel aan gedaan, al was en ben ik wel altijd bezig met taal. Woordgrappen, spelen met taal, daar houd ik van. Bij familiegelegenheden maakte ik wel altijd een gedicht. Toen mijn vader vijftig werd, bijvoorbeeld. Maar heel veel schreef ik niet."
Verdieping
Dat veranderde toen Jolanda vanaf 2007 erg veel meemaakte in de familie en te maken kreeg met een burn-out. "Toen ben ik er echt goed voor gaan zitten. Ik heb altijd veel in mijn hoofd – hele flarden, het komt me maar zo aanwaaien – en dat zet ik op papier. Daarom heb ik altijd een notitieblokje bij me. Ik ben met moeite, dood en duisternis geconfronteerd. Dat heeft wel een verdieping in mijn gedichten teweeggebracht. En een besef wat van waarde is. Dichten geeft energie."
Aangemoedigd door haar familie, ging Jolanda haar gedichten op een christelijke gedichtensite plaatsen. Er staan er inmiddels een paar honderd op van haar hand. Onder elk gedicht kunnen lezers een reactie plaatsen. De gedichten op de site zijn gerubriceerd op thema's als angst, verdriet, geboorte, rouw en psychologische zaken.
Ze maakt soms gedichten in opdracht. Zo vroeg iemand haar een vers te dichten over kinderloosheid. "Over dat onderwerp was nog nooit iets gedicht", zegt de moeder van twee dochters. Ook schreef ze een gedicht voor een gastpredikant met faalangst. "Als ik zoiets hoor, ga ik erover nadenken – ik denk veel, dat hoort bij me – of erover lezen. Ik verdiep me erin." Wat daarna volgt – het dichten – is spannend, geeft Jolanda aan. "Je schrijft over tere dingen. Daar moet je niet lomp mee omgaan, ik wil geen mensen kwetsen, maar hoop en troost geven. Dat is de bedoeling."
In 2007, toen het dichten een impuls kreeg, ontstond ook de eilandelijke dichterskring de Reizende Dichters. Jolanda deed direct mee. Ze heeft er nooit spijt van gekregen, want het lidmaatschap levert vruchtbare ontmoetingen op. "Het is plezierig om gelijkgestemde mensen te ontmoeten. Het inspireert, je krijgt ideeën aangereikt en je treedt op tijdens literaire cafés. Het eerste optreden was verschrikkelijk spannend. Maar de presentator, destijds mijn huisarts, maakte grappen en dat maakte me rustig. Nog steeds heb ik spanning bij een optreden. Maar naarmate ik het vaker ben gaan doen, ben ik de microfoon meer en meer als een vriend gaan zien. Ik heb niet zo'n harde stem; hij zorgt ervoor dat mensen mijn teksten verstaan. Je deelt iets heel teers met je publiek. Je stelt je kwetsbaar op, dan merk je dat mensen zich ook openen… Wat blijft is dat je niet iets kunt schrijven dat iedereen mooi vindt."
Twee klokhuizen
De thema's die Jolanda aanroert in haar verzen zijn heel divers. Ze schreef over alledaagse onderwerpen als spiegeleieren bij het ontbijt of twee klokhuizen. Toch komt er in haar gedichten ook de nodige psychologie voor. Over mensen die beschadigd zijn. Over lijden. Ze schrijft veelal in de ik-vorm, "om de tekst dicht bij de mensen te brengen. Ze kunnen hun eigen naam invullen. Dat verkleint de afstand tussen de anderen en mezelf. Dat is mijn filosofie."
Jolanda is christen en in haar kerk actief als pastoraal medewerker. "Luisteren is belangrijk, veel moeilijker dan praten", vertelt ze over dat werk. "Mensen komen soms met hele zware zaken. Als je zelf geen windkracht 8 tegen heb gehad, is het moeilijk om mensen met windkracht 7 tegen te begeleiden. Echt luisteren en dan troost aanreiken vanuit de Bijbel, daar gaat het om."
Ze dicht ook vaak aan de hand van Bijbelteksten. "Ik lees een tekst en ga daarover nadenken. Hoe is het gegaan, waarom, wat wordt er bedoeld? Dat kan tot een gedicht leiden." Over Kerst heeft ze er veel gemaakt. Maar ook over Pasen zijn er verzen. "Pasen maakt me ontzettend blij: Jezus is opgestaan, de dood heeft niet het laatste woord. Dat geeft veel troost, houvast en richting aan je leven. Jezus is opgestaan en het leven gaat door. Daarom kan ik elke ochtend vanuit Zijn opstandingskracht mijn taken weer oppakken. De lijdenstijd is een donkere tunnel, om stil van te worden, en die mondt uit in het Licht van Pasen. Het lege graf. Er is toekomst, God blijft niet hameren op het verleden. Ik heb veel gedichten geschreven over de vreugde in God. Het is mooi en bemoedigend om het Licht aan elkaar door te geven, te delen met anderen wie Jezus voor je is."
Opvallend is dat de gedichten van Jolanda Holleman heel helder zijn. Geen moeilijke taal of ingewikkelde gedachten. Bijna niet-poëtisch. "Ik heb een hekel aan vaagheid", verklaart ze haar concrete gedichten. "Sommige mensen houden van abstract, maar ik wil het helder verwoorden. Dat is mijn schrijfstijl."
Meer gedichten van Jolanda Holleman zijn te vinden op www.gedichtensite.nl. De website van de Reizende Dichters is http://oogo.cultuurpleingo.nl/.
<Kader 1>
Blij!!
De toekomst is geopend
de Heer is opgestaan
wij mogen alle dagen
in Zijn voetspoor gaan.
Vier met ons het Paasfeest
en deel hoe blij je bent
omdat Hij leeft en ook jou
zo teder bij name kent.
Jolanda Holleman
<Kader2>
Van goede vrijdag naar stille zaterdag
Niet alleen Zijn handen
waren doorboord
maar ook mijn hart
door Zijn blik
vol Liefde.
Zo intens
als ik nog
nooit gezien had.
Hij sprak:
"het is volbracht"
en vastgenageld
stond ik
bij het kruis
geraakt
tot op de bodem
van mijn bestaan.
Zijn voeten -opgetild
onder de vloek
gaven mij grond
onder de voeten.
Ik ging op weg,
Zijn woorden herhalend
fluisterzacht:
"het is volbracht"
Vanaf die dag
is niets hetzelfde,
ik heb gezien!!
maar dít maakt
het verschil:|
éérst zag Hij mij,
o, wonder van genade
…en ik word stil.
Jolanda Holleman