Voorjaersschôônmaek
In dan inêêns is 't wêêr voorjaer. Vroeger was dat d'n tied van de schôônmaek. Tegenwoordig zie je dat niej mêêr zôô, mar in diejn tied wiere de uuterleke tekens dêêrvan buuten uut'estald. Alles 'hieng of stieng an de ruiter', zei m'n wel. Vloerklêêjen, dekens, schodbèdden, gerdienen, taefelklêêjen, alles gieng naer buuten om uut'eklopt te wooren of te luchtene. Aok wier d'r dan van alles uut'ewasse in dat hieng dan an d'n draed. Twint was men in huus bezig om alles te soppene in te boewnene. 's Aeves hieng d'r dan 'n penetrante locht in huus van boewnwas in groewne zêêpe. Mar de bèdden rooke hêêl fris naer de buutelocht.
Aok de kolekachels wiere onger haon 'enome. Die wiere intensief 'epoest mit kachelpoes van 't mèrk Zebra in achter de mica ruu'ies wier rôôd cellofaampapier 'edae dat rond 'n bolle'ie Edammer kaeze 'ezete hao. Nae de schôônmaek gieng de kachel niejt mêêr an! Bovendien was 't puupje d'ruut 'ehaeld. Dat was dan naer de smid om te reparerene of 't most vervange woore. 't Kon dan in april nog vrot koud weeze, mar de kachel bleef uut. Wiele hao dan nog wel 'n elektries straelkacheltje mit twêê staeven, mar dêêr mocht d'r mar éên van moewder brande, aors wier 't te diere an straom, zei ze.
De schôônmaek was 't gesprek van d'n dag. 'Hoe vaorde bin joe mit de schôônmaek?' was 'n vraeg die je veel hôôrende. 'Ik bin klaer, op de zolder nae', mot 'n vrouwe uut Ouddurp 's 'n kêêr 'eantwoord hè. Nog jaeren dêêrnae wier d'r nog minachtend over d'r 'esproke. Ze stieng dan aok bekend als 'n vuulik. Ja, 't was bie heur inderdaed niejt proper in huus. Want in de schôônmaek zat 'n bepaeld systeem: Je begon altied op zolder, aors dan zou 't stof dêêrvandaen ommers de schôône ruumtes ommelêêge bevuule.
Vrouwen die van de 'overkant' op 't durp kwamme weune, wiere dichte be'ôôrdêêld op 't feit of ze 'schôône' waere. Je kon dan wel kitteg (aardig) weze, mar as ie niejt schôône was, was 't niejt best. De vrouwe van 'n nieuwen dokter heit mien ôôit verteld, dat ze geregeld de vraeg kreeg hoe vaorde dat heur mit de schôônmaek was, want gêên mènse hao bie heur nog wat buuten zieje hange. Om van 't gezaonik of te wezene heit ze toe mar wat dekens buuten 'ehange in in de wachtkaemer 'n ope pot mit boewnwas 'ezet mit wat stofdoeken d'rnaest. Toe was 't goewd!
Nee, tegenwoordig zie je dat niejt mêêr zôô, mar vroeger was de schôônmaek 'n hêêl bedrief!