Augustusgras
Anna Jean Mayhew
2015, uitgeverij Mozaiek
300 blz., € 18,90
ISBN 978 90 239 96385
Augustus 1954. De dertienjarige Jubie Watts gaat met haar gezin voor het eerst op vakantie.
Met een volgepakte auto reizen ze vanuit North Carolina naar Florida in het zuiden van de Verenigde Staten. Ook Mary, de zwarte hulp, gaat mee. Jubie is erg gehecht aan Mary, de huishoudster is er al zo lang ze zich herinneren kan. Ze kookt en bakt, poetst het huis en verzorgt de vier kinderen van de familie Watts. De troostende aanwezigheid van Mary is als balsem voor de ziel van Jubie, die opgroeit in een onveilige thuissituatie, gevormd door een gewelddadige vader en een afwezige moeder die Jubie de nodige bescherming onthoudt.
Onderweg valt er veel te observeren voor Jubie. Hoe dichter ze het zuiden naderen, hoe meer de temperatuur stijgt en overal langs de stoffige wegen ziet Jubie de verbodsborden met regels waar zwarte mensen zich aan moeten houden. Zwarten moeten een apart toilet gebruiken, een eigen eetgelegenheid bezoeken en in afzonderlijke onderkomens overnachten. "Voordat we vertrokken, gaf de serveerster ons een vettige papieren zak. 'Hier is het eten voor jullie hulp. De baas zegt dat ze het toilet naast de keuken mag gebruiken.'
De actualiteit van de rassenscheiding, het verbodsbord bij grensplaats Wickens in Georgia, windt er geen doekjes om: 'NEGERS, hou je aan de avondklok! ALLEEN BLANKEN na zonsondergang!'
Op dat moment beseft Jubie dat deze regels ook voor Mary gelden. Het verwart en schokt haar. 'Pa zou zo'n bord goedkeuren.' (…) 'Maar ik hoopte dat Mary het niet had gezien.'
De moeder van Jubie probeert onderweg onderdak te regelen in een motel. De uitbater kijkt naar Mary en voegt de moeder toe: 'Je moet je kinderen niet bij haar laten slapen. Er is in het centrum een hotel voor nikkers waar ze kan overnachten, daarna kunnen jullie terugkomen.'
De vakantiedagen die volgen in Florida zijn zonovergoten en redelijk onbezorgd voor Jubie. Maar de trip mondt uit in een vreselijk drama als het gezin kort na het aanvaarden van de terugreis autopech krijgt. Deze op zichzelf onschuldige gebeurtenis brengt verandering in het reisprogramma en leidt tot een confrontatie met een aantal dorpelingen en eindigt in een catastrofe. Niets zal daarna nog hetzelfde zijn.
Balsem in Gilead
Jubie neemt zelfstandig een moedig besluit en laat daarmee zien dat ze het verschil wil maken.
Ze maakt in 'Augustusgras' een ontwikkeling door van kind tot jong volwassene. Mary wordt groot onrecht aangedaan en wanneer het over onrecht gaat, kan ook Jubie een woordje meespreken, haar onveilige thuissituatie geeft hiertoe alle aanleiding.
De tiener gaat steeds meer nadenken over de samenleving waar ze deel van uitmaakt. Ze gaat kritische vragen niet uit de weg en beseft dat onrecht overal in de wereld aanwezig is.
De schrijfster vertelt vanuit het ik-perspectief. Je kruipt als het ware in de huid van Jubie en reist met haar mee, op de achterbank van de auto, ingeklemd tussen Mary en haar jongere broertje en zusje en turend uit het autoraam.
De geschiedenis van Jubie past in de stijl van het genre romans waarbij de ontwikkeling van de hoofdpersoon richting volwassenwording centraal staat, de 'coming of age' roman. Jubie ontwikkelt steeds meer een eigen identiteit en toetst deze aan de heersende maatschappelijke waarden en normen.
Om deze reden sluit dit boek wat onderwerp betreft goed aan bij de eerder verschenen 'Een keukenmeidenroman'.
Door de keuze voor een andere insteek, vanuit het perspectief van een blanke tiener, is 'Augustusgras' een op z'n minst even sterk boek als het gaat om het aanschouwelijk maken van de impact van de rassenscheiding in het Amerika van de jaren vijftig van de vorige eeuw.
De meerwaarde van dit aangrijpende verhaal, naast alle boeken die al verschenen over de rassenscheiding, ligt ook in het feit dat het iets laat zien van wat echte naastenliefde inhoudt. 'Niemand heeft een grotere liefde dan deze, namelijk dat iemand zijn leven geeft voor zijn vrienden.' (Joh. 15:13)
'Augustusgras' heeft een open einde, er blijven nog genoeg vragen over.
Als lezer wordt je geraakt door de boodschap van geloof, hoop, moed en vertrouwen.
'Er is balsem in Gilead. Om de wonden te genezen. Er is balsem in Gilead om de zondige ziel te genezen.' (296)
Anna Jean Mayhew groeide op in het zuiden van de Verenigde Staten. 'Augustusgras' is haar debuutroman.