Tweede leven voor orgel uit Stad
Hervormde Kerk Middelharnis neemt fraai koororgel in gebruik
MIDDELHARNIS – In de Hervormde Kerk te Middelharnis werd vrijdagavond 14 november het koororgel officieel in gebruik genomen dat het kerkgebouw sinds kort rijk is. Een avond met uiteraard diverse muzikale momenten, maar waarin ook een gedeelte uit Gods woord werd overdacht, terwijl na afloop er gelegenheid was voor ontmoeting, onder het genot van een hapje en een drankje.
Door Hans Villerius
De behoefte aan een koororgel is vooral ontstaan na de restauratie van het grote Leeflangorgel in deze kerk, twee jaar geleden. Gedurende de restauratiewerkzaamheden werd de koorruimte van de kerk gebruikt voor opslag van materialen en orgelonderdelen, waarvoor de kerkbanken uit het koor verwijderd werden. Zo'n lege multifunctionele kerkruimte beviel zo goed en werd als zo praktisch ervaren, dat besloten werd dit zo te laten. Voor kleinere kerkelijke bijeenkomsten, zoals huwelijksbevestigingen en uitvaartdiensten, maar ook met het oog op de verschillende kooruitvoeringen die in deze kerk worden gehouden, is de koorruimte nu veelzijdig beschikbaar, zonder banken erin. Alleen bleek na de grote orgelrestauratie het instrument dusdanig krachtiger te klinken dat het eigenlijk te hard is om er op een goede manier de zang van kleinere gezelschappen achterin de kerk mee te begeleiden. Vandaar dat de behoefte ontstond aan een kleiner instrument in dit deel van de kerk. Toen bekend werd dat de Gereformeerde Gemeente te Stad aan 't Haringvliet haar kerkdeuren zou gaan sluiten en dat het kerkorgel daar te koop zou komen, viel in de Hervormde Gemeente Middelharnis het oog al gauw hierop. Draagvlak om het orgel aan te kopen was er, de nodige financiën alleen niet. Daarom zette een aantal leden van de kerkelijke gemeente zich afgelopen zomer in om te proberen de nodige geldelijke middelen bijeen te krijgen. En niet zonder succes: er meldde zich een gulle gever, die de aanschaf van het orgel in Stad mogelijk maakte, alsmede het overplaatsen naar Middelharnis en de wederopbouw aldaar. Het orgelbouwwerk werd uitgevoerd door klavierinstrumentenmaker Martin Butter, het transport werd gesponsord door Flakkee Verhuizers en de verrijdbare ondergrond waarop het orgel in Middelharnis werd geplaatst werd gemaakt door de vrijwilligers Henk Groen en Hans van Dam.
Historie
Het orgel zelf werd in 1982 nieuw gebouwd door de toenmalige Utrechtse orgelmakers Fama & Raadgever, voor de Gereformeerde Gemeente te Stad aan 't Haringvliet. Het maakte toen plaats voor een historisch (ca. 1830) secretaireorgel waarbij aan de Molendijk in Stad gezongen werd. Een klein instrument, dat niet alleen onvoldoende draagkrachtig was voor begeleiding van samenzang, maar dat in de loop der jaren ook steeds meer mankementen ging vertonen. Besloten werd om een nieuw kerkorgel te laten bouwen. Het werd een éénklaviersorgel met aangehangen pedaal de volgende dispositie: Holpijp 8' bask./disk., Prestant 4', Roerfluit 4' bask./disk., Octaaf 2' en Mixtuur II bask./disk. Op 9 december 1982 werd het in gebruik genomen tijdens een dienst waarin ds. A. Hoogerland voorging en waarbij het orgel bespeeld werd door Rinus Verhage, die als orgelbouwadviseur had gefungeerd. Drie en dertig jaar lang heeft het goed gefunctioneerd en nooit werden er aanpassingen aan het instrument aangebracht. Als organisten zijn Flip Blok, Piet Bechthum en Pieter Bechthum aan het instrument verbonden geweest. Tijdens de (her)ingebruiknameavond in Middelharnis waren ze ook alle drie aanwezig. Laatstgenoemde gaf een kort overzicht van de historie van het overgeplaatste orgel en bekende enerzijds gevoelens van weemoed te hebben. "Op 31 maart 2015 hadden we in Stad onze laatste kerkdienst en het orgel staat daar nu niet meer." Anderzijds deed het Bechthum goed om te zien in welke prachtige ruimte het instrument nu staat. "Het klinkt in deze kerkruimte heel mooi en het wordt hier goed bespeeld. Dat het ook hier zijn mag: Soli Deo Gloria!"
Volhouden
Dit laatste viel ook te beluisteren in de meditatie die de eigen predikant ds. M.J. Middelkoop deze avond hield: "Het gaat niet om het instrument op zichzelf, maar om God er de lof mee toe te brengen." Ds. Middelkoop sprak n.a.v. Psalm 9. "Deze Psalm begint met hooggestemde woorden, van een mens wiens hele bestaan vreugde is, ondanks dat de omstandigheden van de psalmdichter meer reden tot klacht dan tot vreugde geven. Dat kan omdat de dichter zich op de Heere God richt, Die boven alle omstandigheden staat en van Wie hij voor de toekomst álles verwacht. Daarom moeten ook wij de lofzang volhouden, ondanks alles en door alles heen. Het past christenen om Gods wonderen te vertellen. Het wonder dat God recht heeft gedaan in de dood van Zijn Zoon, waardoor wij alle reden hebben om hoop te hebben. Alle liederen en lofzangen vinden hun grondslag in het kruis van Jezus Christus. Ook dit orgel is er om God de lof mee toe te brengen. Het heeft dan ook een geestelijke functie en ik hoop dat dit instrument tot in lengte van jaren deze functie zal mogen blijven vervullen."
Artistiek
De muzikale invulling van het programma voor de ingebruiknameavond werd – naast samenzang en zang door een gelegenheidskoor o.l.v. Maps Hameeteman – verzorgd door één van de oud-organisten van Stad aan 't Haringvliet: Piet Bechthum, door de eigen kerkorganist Paul Kieviet en met vierhandig orgelspel door Paul Kieviet en diens zoon Auke. Opvallend was dat het instrument in zijn nieuwe omgeving zo uitstekend klinkt. Een vocale en frisse klank, enerzijds vriendelijk en mild, anderzijds pittig genoeg om er een kleiner zanggezelschap mee te begeleiden. Daarbij komen de akoestische eigenschappen van de koorruimte in het kerkgebouw de klank van het koororgel zeer ten goede. De Hervormde Kerk van Middelharnis kan zich zondermeer gelukkig prijzen met deze artistieke aanwinst, waarmee ze de eerste kerk op het eiland is met twee pijporgels onder haar gewelven.