In café J. van Kouteren was het altijd druk
LANGSTRAAT – Er is een kerk, onder aan de dijk, en een verenigingsgebouw, De Keet, waar van alles wordt georganiseerd. Tot in de jaren zeventig was er zelfs een school in de Langstraat. In de kleine kern ten zuiden van Achthuizen (nu ongeveer 165 inwoners) is geen middenstander meer te vinden. Maar er was een tijd dat de Langstraat meerdere winkels, bedrijfjes en een café telde.
Door Kees van Rixoort
Jeanet Leroy-Slottje, import-Langstratenaar, en de in het dorp geboren en getogen Sjaan Bakelaar-van Kouteren sommen de middenstanders op aan de hand van gedigitaliseerd historisch fotomateriaal. De grutterswinkel van Betje van Eck, later van Kroon, die op een gegeven moment zijn A&O voortzette in Oude-Tonge. Kaslander, die kruidenierswaren en klompen verkocht. Een wagenmaker. Het garage- en taxibedrijf van Kievit, die ook een Texaco-pompstation dreef en fietsen verkocht. Visbeen, die de garage overnam, was de laatste neringdoende van Langstraat. Zijn bedrijf bestaat nog, het is te vinden in Oude-Tonge.
Maar lang voordat Visbeen vertrok, waren er nog meer middenstanders. De smederij van Okker, met travaille. Schoenmaker en gareelmaker Kroon, waar de Langstratenaar ook terecht kon voor postzegels en peteroleum. Kreeft, voor elektra en fietsen. Nog een fietsenmaker, Kamp, die ook gasfitter was en de lantaarns in het dorp aanstak. Een andere Okker, aan de Galatheseweg, met potten en pannen en andere huishoudelijke artikelen. Vervloet, die levensmiddelen en petroleum verkocht en op een gegeven moment ging venten.
Tel. 14
Dan laten Jeanet Leroy en Sjaan Bakelaar een foto van het transportbedrijf Bakelaar zien. Het bedrijf, dat met vier vrachtwagens rondreed, was van de schoonvader van Sjaan. Op het portier van de afgebeelde vrachtwagen staat het telefoonnummer: Tel. 14. De ouders van Sjaan waren zelf ook geen onbekenden in het dorp. Zij hadden namelijk een café. Aan de gevel hing een bord van brouwerij 3 Hoefijzers Breda.
Van het café, dat ooit door Kroon was gestart, werd verteld dat er niemand dronken naar buiten ging, omdat de klanten niet meer dan twee borrels ingeschonken kregen. De weduwe Kroon vond dat je na twee glazen geen dorst meer kon hebben.
"Ik ben opgegroeid in het café", zegt Sjaan Bakelaar. "Mijn vader heeft eerst een loonbedrijfje gehad én voor De Volharding met melk langs de deur gereden. Hij kocht het café toen ik 14 jaar was. Het was de bedoeling om er een zuivelwinkel van te maken. Maar dat ging niet door. Mijn vader wilde toch liever het café houden."
Potje biljarten
Café J. van Kouteren heeft ongeveer twintig jaar bestaan. Begin jaren tachtig sloot Van Kouteren de deuren definitief. "We hadden altijd veel volk over de vloer. De klanten kwamen overal vandaan, tot Oude-Tonge, de Plaat en Kranendijk toe. We waren elke dag open, ook op zondag. Het was een bruin café, met een koelkast onder de bar. Groot was het niet, het café was gezellig en klein. Van de dijkring kwamen de mensen die in de buurt aan het werk waren, tussen de middag eten en een potje biljarten. In het café vonden ook openbare verkopen van huizen plaats. Er waren regelmatig poteravonden en in de schuur verkochten we patat."
In een verder verleden, op 14 en 21 maart 1953, zijn er zelfs kerkdiensten in het café op de dijk gehouden, toen het kerkgebouw na de Watersnoodramp onder water stond.
Koffiejuffrouw
De vader en moeder van Sjaan runden het café. Haar broers stonden ook wel achter de bar en soms moest Sjaan meehelpen. Haar taken lagen echter vooral in huis. "Ik hielp ook wel in ons café bij Sluishaven. Daar had je meer eters, mensen die op de boot naar Dinteloord zaten te wachten. Gezellig was het daar, je zag er altijd veel mensen. Ik ging wel eens als koffiejuffrouw mee op de boot van Van der Schuyt." Er was dus een tijd dat Van Kouteren twee cafés had. Sluishaven had hij al verkocht voordat het café in de Langstraat sloot.
Wie anno 2015 goed kijkt, kan het etablissement van weleer nog herkennen aan de gevel en de raampartijen. Maar in het algemeen herinnert weinig aan de middenstand die de Langstraat ooit had. Aan de tijd dat families als Okker, Kievit en Kroon winkels hadden en de bakker, de groenteboer en de melkboer aan de deur kwamen. Aan de tijd dat je eigenlijk alleen maar het dorp af moest om kleding te kopen. De SRV-wagen komt ook al niet meer. Maar Holtkamp, de bakker in Achthuizen, is trouw. Hij komt twee dagen in de week naar de Langstraat. Net zoals de kaasboer, en af en toe de scharensliep…
Vastleggen
Dat het verleden van Langstraat levend blijft, is grotendeels te danken aan Jeanet Leroy-Slottje. Ze heeft meer dan tweeduizend foto's van toen en nu verzameld en gedigitaliseerd. Elke dag zet ze er twee op Facebook. "Het verzamelen begon toen we een rommelmarkt hadden. We maakten een dvd met oude foto's van de Langstraat voor de verkoop. Het liep als een trein. Daarna ben ik verder gegaan met vastleggen wat geweest is. Er komen veel positieve berichten: goed dat dit niet verloren gaat. Ik ben ook aan het uitzoeken waar alle huisjes hebben gestaan voor de Watersnoodramp. Dat is nog een hele klus." Volgend jaar, op 14 mei, is er een reünie voor oud-Langstratenaren
