De bussen van de tramwegmaatschappij
GOEREE-OVERFLAKKEE - Wie denkt dat de eerste bus van de RTM Spartaans was uitgerust, komt bedrogen uit. De stoelen van de Mercedes/Daimler waren voorzien van vering en met leer overtrokken. Het houtwerk was gelakt, het beslag was van koper en de vloer was belegd met linoleum. Er was zowel een tuimelraam voor frisse lucht als een verwarming voor koude dagen. De bus was wel begrensd, hij kon niet harder dan 35 kilometer per uur. De eerste bus van de RTM en tientallen opvolgers komen aan bod in een nieuw boek.
Door Martijn de Bonte
De eerste buslijn van de RTM op het eiland startte in 1923, de lijndienst reed tussen het tramstation Middelharnis Dorp en Stad aan 't Haringvliet en Den Bommel. In de openingsadvertentie staat onder andere: "Rechtstreeksche biljetten verkrijgbaar bij den bestuurder van den autobus."
Een verdwenen verschijnsel is de aanhangwagen achter de lijnbus. Die werd niet alleen gebruikt voor het vervoer van goederen, er was ook een variant voor passagiers. De passagiersvariant heet in jargon APA, dat staat voor Autobus Personen Aanhanger. Een soort bus achter de bus. Een APA kostte ongeveer de helft van een autobus. Passagiers mochten pas plaatsnemen in de aanhanger op het moment dat de voorste bus vol was. De personenaanhangwagens werden voornamelijk gebruikt tijdens de spits en voor scholierenvervoer.
In de Hoekse Waard en op Schouwen-Duiveland was een speciale regeling voor kerkgangers. Die konden bijvoorbeeld vanaf Noordgouwe met de bus naar de kerk in Nieuwerkerk. En na de kerkdienst werd de groep kerkgangers weer naar huis gebracht. Er wordt in het boek geen melding gedaan van zo'n dienstregeling op het eiland.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het busvervoer grotendeels stil te liggen. Gebrek aan brandstof maakte het busvervoer lastig en vrijwel alle autobussen van de RTM werden gevorderd door de bezetter. Net na de oorlog waren er van het wagenpark slechts drie autobussen en een roadtrailer over. Er werden al snel zes Austin Bellewagens aangeschaft en omgebouwd tot bus om het wagenpark weer op peil te brengen. Acht jaar na de bevrijding kwam de watersnoodramp, die trof ook de RTM. Vrijwel het hele bedrijf kwam stil te liggen. Op Flakkee werden de bussen naar het perron in Middelharnis gebracht, dat stond dertig centimeter onder water. Na de ramp vervingen bussen de tram op trajecten waar de trambaan was beschadigd.
In 1964 is de Haringvlietbrug in gebruik genomen. In de beginjaren betaalde iedere passagier vijftig cent voor het passeren van de brug. Door de brug nam het personenvervoer van en naar Goeree-Overflakkee toe met zeventig procent.
Zo komt de geschiedenis van het eiland voorbij aan de hand van verhalen over de RTM. De laatste lijnbus van de RTM heeft in 1978 over het eiland gereden, in dat jaar zijn alle autobusdiensten van de RTM overgegaan naar de N.V. Streekvervoer Zuid-West-Nederland. De bussen van RTM zijn voltooid verleden tijd.
Het boek N.V. Rotterdamsche Tramweg Maatschappij, deel 4, Autobusdiensten is geschreven door Bas van der Heiden. Het boek gaat niet alleen over Goeree-Overflakkee, maar ook over de diensten van de RTM op Schouwen-Duiveland, de Hoekse Waard, Voorne-Putten en in Rotterdam. Het ISBN-nummer is: 9097855342952. Verkrijgbaar bij www.deboektant.nl en lokale boekwinkels. De prijs is € 29,95.
