En Rachel huilde
En Rachel huilde
Brett Michael Innes
2015, uitgeverij Mozaiek
272 blz., € 18,90
ISBN 9789023 994992
"Zodra het water zo ondiep was dat ze er kon staan, nam ze het kind in haar armen. Ze legde haar op het stenen plaveisel aan de zijkant naast het zwembad."
Een vreselijke gebeurtenis tekent het leven van de Mozambikaanse Rachel en de Zuid-Afrikaanse Michelle. Rachel werkt in loondienst bij Michelle en Chris Jordaan en bewoont samen met haar vijfjarige dochter Maia een arbeiderswoning op het terrein van haar werkgever.
Tegen de achtergrond van een cultuur die de diepe sporen van de, officieel in 1994 afgeschafte apartheid, met zich meedraagt wordt in de loop van het verhaal ontrafeld welk vreselijk drama zich afspeelde in de tuin van de villa van de familie Jordaan.
Rachel kan met het salaris dat ze verdient als hulp in de huishouding zichzelf en haar dochtertje onderhouden en biedt financiële ondersteuning aan haar zieke ouders in Mozambique.
Als Rachel naar Johannesburg reist om de verplichte verlenging van haar werkvergunning aan te vragen laat ze Maia een paar uur achter onder de hoede van Michelle. Op deze dag voltrekt zich een vreselijke gebeurtenis die het leven van beide vrouwen voorgoed stempelt.
Rachel ontwikkelt een diepe woede die uitmondt in bittere wrok tegen haar werkgeefster. Michelle wordt verteerd door schuldgevoelens en probeert haar innerlijke conflict op te lossen door op een slinkse manier van Rachel af te komen en haar te ontslaan. De onuitgesproken spanningen tussen de twee vrouwen nemen hand over hand toe, tot ze op een dag op een alles beslissend moment lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. "Dit was het, zei Rachel in gedachten tegen zichzelf, dit was de gerechtigheid waar ze om geroepen had. Na alles wat haar was afgenomen, stond ze nu op het punt getuige te zijn van de straf die zich voor haar ogen zou afspelen. Wraak! Een duistere warmte doorstroomde haar lichaam. Ze bleef bewegingloos staan en ze keek."
Fijnzinnige vertelling
'Rachel huilde' is een vertelling die ontroert én confronteert. Het slot van het verhaal verrast en geeft stof tot nadenken. Als mensen boven zichzelf worden uitgetild ontstaat er soms een glinstering van hemelse vrede en voor wie wil weten hoe dit ontstaat: lees het boek.
Schuld en boete, wraak en vergeving zijn universele thema's die de schrijver op een geloofwaardig manier uitwerkt in het boek. De twee vrouwen, tevens de hoofdpersonen , maken een overtuigende ontwikkeling door en meten tenslotte hun krachten in een alles beslissende confrontatie.
Het is knap dat de auteur begrip kweekt voor de emoties en zienswijze van beide hoofdpersonen. Hierdoor is deze ontroerende geschiedenis ook verrassend te noemen.
Het verrassende aspect neemt overigens niet weg dat de schrijver soms ook iets te veel verteller wil zijn. Als lezer kan je woorden als 'natuurlijk', 'ook' en 'denkt ze' missen om het verhaal te blijven volgen.
De tijdspanne van het verhaal beslaat zes jaar. De proloog is gedateerd in 2008 als de Mozambikaanse Rachel, van beroep verpleegkundige, afscheid neemt van haar vaderland om werk te zoeken in Zuid-Afrika.
Vervolgens springt de schrijver naar 2014 en beschrijft hij een periode van 10 maanden, waarin diverse flashbacks van zowel Rachel als Michelle aan bod komen.
Brett Michael Innes kreeg inspiratie voor dit verhaal toen hij werd geconfronteerd met de tekst uit Jeremia 31 vers 15 en 16: "Er is een stem gehoord in Rama, een klacht, een zeer bitter geween. Rachel weent over haar kinderen; zij weigert zich te laten troosten over haar kinderen, omdat zij niet zijn."
Terecht stelt de schrijver in het nawoord dat dit verhaal in Zuid-Afrika speelt, maar door de universele thematiek zich net zo goed in Londen zou kunnen afspelen met een Oost-Europeaanse hulp in de huishouding of in Dubai met een Filipijnse hulp.
'En Rachel huilde' draagt op een subtiele wijze de waarde van Bijbelse noties uit als gerechtigheid, genade, barmhartigheid, vergeving en vrede.
Eerder verscheen van de hand van de schrijver het indrukwekkende boek 'Kleine Rachel', de interpretatie van een oud Zuid-Afrikaans volksverhaal.
Door Jolanda Driesse-Bosland