Bomber
Paul Dowswell
2015, Uitgeverij Callenbach
290 blz., € 17,99
ISBN 978902 6621093
Luchtmachtbasis Norfolk, 1943. Harry Friedmann uit New York neemt vrijwillig dienst bij de Amerikaanse luchtmacht. Om toegelaten te worden tot de opleiding tot boordschutter heeft de 17-jarige jongen gelogen over zijn leeftijd.
Na 25 vluchten mag Harry weer naar huis, maar de kans dat hij ooit nog thuis komt is niet groot- tot nu toe zijn slechts enkele bommenwerpers er in geslaagd het verplichte aantal vluchten te volbrengen.
Harry wordt gestationeerd in het Engelse Norfolk en gaat aan de slag als buikschutter op de Macey May, een van de duizenden B-17's , in de volksmond 'Vliegende Forten' genoemd, die de Amerikaanse luchtmacht telt.
De glazen geschutskoepel waar Harry zich tijdens de vluchten met de bommenwerper bevindt is een kleine, benauwde ruimte. 'Tijdens de paar uren die nog over zijn van de nacht wordt Harry achtervolgd door een nachtmerrie die verschillende keren terugkeert. Hij zit vast in zijn geschutskoepel en kan er niet uit. Als een goudvis in een kom. Het ding stroomt vol zout water en Hitler, Goering, Goebbels en een stel andere nazibonzen lachen hem uit. In de ochtend wordt hij happend naar lucht wakker, zijn lichaam koud en klam van het zweet.'
Harry denkt veel aan zijn ouderlijk huis in New York. In zijn dromen wandelt hij met zijn overleden broer David over de Brooklyn Bridge. Enerzijds beleeft hij zijn vertrek van huis als een plicht om het nazisme te bestrijden. Anderzijds is er het diep gewortelde schuldgevoel over de dood van zijn broer dat hem drijft naar Europa. Hoog boven de wolken probeert hij met zichzelf en zijn verleden in het reine te komen.
Als de Macey May crasht en in zee terecht komt begint voor de overlevende bemanningsleden een huiveringwekkend kat-en-muis spel om uit handen van de nazi's te blijven.
Schokgolven
'Bomber' leest als een spannend verhaal, maar biedt tegelijkertijd veel boeiende informatie over de Boeiing B-17G en haar bemanning. Een gedetailleerde afbeelding van de Macey May en de beschrijving van de taak en de situering van de tienkoppige bemanning maakt het geheel zeer aanschouwelijk.
Dowswell wil veel informatie geven en het valt daarbij op dat de hoofdpersoon Harry wat zakelijk wordt beschreven. Harry denkt na over zijn leven en religie (hij is Joods) maar bekijkt de wereld om hem heen ook met een zekere distantie. De wetenschap dat de dood heel dichtbij is, maakt van Harry in zekere zin een toeschouwer. 'De klokken van de Sint Mary, de dorpskerk, galmen over de akker en hij voelt een steek in zijn borst. Scherp beseft hij dat de tijd verglijdt en dat zijn plaats in de wereld maar heel weinig voorstelt.'
De jonge boordschutter is tegelijkertijd een scherp observator, getuige de beschrijving van een bombardement boven het vijandelijke Schweinfurt: 'De voorste bommenwerpers beginnen hun lading af te werpen. Het heeft iets heel primitiefs, iets dierlijks, alsof ze boven vijandelijk territorium hun darmen legen. Hij kijkt gefascineerd toe hoe die kleine, groene bommen fluitend en zacht wiegend in dodelijke clusters van tien tegelijk naar beneden suizen. (…) Met ieder cluster dat neerkomt worden hele stukken aarde weggevaagd, hapje voor hapje, in willekeurige volgde met tussenpozen van een paar microseconden. Zelfs vanaf vijfentwintigduizend voet kan hij de schokgolven van de explosies zien, de oprijzende pluimen rook en stof er omheen.'
Af en toe valt een wat minder parlementaire uitdrukking in dit, uit het Engels vertaalde boek. Deze opmerking neemt niet weg dat Dowswell een zeer goed onderbouwde historische roman schreef over dit deel van de moderne (luchtmacht)geschiedenis.
Paul Dowswell (1957) is een schrijver van naam. De Britse auteur van met name historische fictie maakte eerder indruk met onder meer 'Ausländer', 'Sector 20', en '11 november', waarin drie soldaten uit verschillende landen tijdens de laatste dag van de Eerste Wereldoorlog, als in de bossen van Compiègne de wapenstilstand wordt getekend, een onverwachte confrontatie hebben. 'Bomber' is geschikt voor jongeren vanaf ongeveer 15 jaar, maar zal ook een ouder lezerspubliek boeien.
Meer informatie: www.kok.nl en www.pauldowswell.co.uk