Al veertig jaar in uniform
Een agent bekijkt de wereld met een 'beroepsblik'. Dat wordt duidelijk tijdens een avondje meelopen met Hans de Haan tijdens een ronde over Oostflakkee. Auto's waarbij de verlichting niet goed functioneert, jongeren die op straat rondhangen, een fiets die niet op slot staat. De alerte politieman registreert het allemaal en onderneemt indien nodig actie.
Tekst en foto's Martijn de Bonte
"Dat is een goeie", geeft de wijkagent als antwoord op de vraag of hij vroeger als kind al bij de politie wilde. Dat is niet het geval. Toen De Haan ruim veertig jaar geleden op de toenmalige Mavo zat, was zijn voornemen om naar de Pabo te gaan en aan de slag te gaan in het onderwijs. Tot het moment dat hij iemand tegenkwam die personeel wierf voor de politie. Hij besloot om naar de keuring te gaan en rolde probleemloos door de lichamelijke en psychische testen. Op die manier is het begonnen. Zijn eerste korps was het gemeentelijk politiekorps in Spijkenisse. Dat werd toen nog direct aangestuurd door de burgemeester en de plaatselijke korpschef.
Herinneringen
Iedere gemeente had in die periode zijn eigen politiekorps. Bij incidenten op de gemeentegrenzen ontstond er weleens discussie over welk politiekorps het op moest lossen. De Haan haalt met een glimlach herinneringen op. "Soms duwden we - bij wijze van spreken - een aangereden auto een paar meter verder, dan moesten onze 'collega's' van een andere gemeente het afhandelen." Zo scherp lag dat soms.
Vanaf 2004 werkt De Haan op Goeree-Overflakkee. Het eilandelijke wijkteam van de politie bestrijkt een gebied van zo'n 275 vierkante kilometer. Van Ooltgensplaat tot ver op de Brouwersdam. Een uitgestrekte regio, met één politiebureau. Dat staat aan de rand van Sommelsdijk en kijkt uit op de drukke rotonde bij de ingang van Middelharnis. In het politiebureau werken agenten achter hun computer aan hun rapportage, worden alle meldingen in de regio weergegeven op schermen en gaat het team voor de directe hulpverlening (DHV) de deur uit voor een melding.
'Nu naar buiten'
Voor een wijkagent is het streven om twintig procent van zijn tijd te besteden aan administratieve zaken, zoals rapportages, het maken van een proces-verbaal, enzovoorts. De overige tijd moet worden besteed aan operationele zaken. "Al is het soms wel lastig waar de scheiding ligt", aldus wijkagent De Haan. "Soms moet ik echt mijn e-mail afsluiten en tegen mezelf zeggen 'Nu naar buiten'." Een goed moment om op pad te gaan voor een surveillance op het oostelijk deel van het eiland. Over de N215 rijdt De Haan richting het oosten. De wijkagent gaat vaak alleen op stap. Bij het industrieterrein stopt de agent even om goed te kijken. "Je hebt van die plekken die de aandacht vragen, daar neem ik dan een kijkje als ik buiten aan het werk ben."
In Oude-Tonge stopt De Haan met zijn politiebus langs de kant van de weg als er een meisje aan komt fietsen zonder werkende koplamp. Hij doet zijn raampje naar beneden en vraagt "Jongedame, moet je nog ver?" Ze vertelt dat ze er bijna is, maar dat ze haar dynamo niet tegen haar voorwiel aan krijgt. De Haan springt uit zijn busje en morrelt net zo lang met de dynamo tot het licht het doet. "Voorzichtig hé", zegt hij als het meisje weer verder rijdt.
'Alles goed?'
Bij winkelcentrum Dabbehof controleert de wijkagent rondom sluitingstijd of alles veilig is. "Alles goed?" vraagt hij opgewekt aan een jongen en een meisje die een sigaretje roken bij de uitgang. "Ja hoor", reageert de jongen, "Het is bijna weekend." De Haan vraagt wanneer zijn weekend dan begint, want het is nu nog maar maandagavond. Er ontstaat een ontspannen gesprekje tussen de wijkagent en de pubers. Op de parkeerplaats tussen de winkels staat een kleine auto die wegrijdt als de politiebus aankomt rijden. Het rechterachterlicht brandt niet. De Haan rijdt er rustig achteraan en zet even later het stopsignaal aan. Voordat hij uitstapt legt hij uit: "Ik ga even vragen of hij weet dat zijn achterlicht het niet doet en waarom hij rond sluitingstijd bij het winkelcentrum staat." De jongen van rond de twintig die uitstapt reageert verbaasd op de melding dat zijn achterlicht het niet doet. De Haan geeft met vlakke hand een paar klappen tegen het licht, maar dat geeft geen soelaas. De bestuurder legt uit dat hij zijn vriendin heeft opgehaald van haar werk bij de supermarkt. De Haan maakt een afspraak over de reparatie van het achterlicht en laat de auto verder rijden.
Strenge handhaver
De wijkagent heeft meerdere rollen. Het is aan de ene kant de vriendelijke wijkagent, maar aan de andere kant ook de strenge handhaver van de wet. Dat blijkt ook op deze maandagavond. "Wil je even stoppen," vraagt de politieman aan een jongen die op een oude fiets geheel in het donker gekleed, zonder verlichting de bocht om komt rijden. Hij trekt zijn bonnenboekje en schrijft een bekeuring. De jongen reageert verontwaardigd en zegt: "Ik word heus niet doodgereden hoor in Oude-Tonge." De Haan legt uit dat hij in dit geval wel een boete gaf omdat de jongen donker was gekleed en er zelfs niet eens een koplamp op de fiets zat. "Het kan dus niet zo zijn dat hij bij vertrek heeft gedacht dat de verlichting wel functioneerde…"
De wijkagent werkt probleemgericht. "De problemen die worden benoemd door de bevolking proberen wij in behandeling te nemen en samen met partners aan te pakken." Bijvoorbeeld bij het Dabbehof ervaren bewoners overlast van hangjongeren. De Haan rijdt er langs en kijkt geconcentreerd naar de omgeving. Vanavond is er niemand te bekennen op straat.
Veel voldoening
Het werk van de wijkagent is veel breder dan toezicht houden en controleren. Het bestaat bijvoorbeeld ook uit het volgen van probleemjongeren en jongeren met een PGA (persoonsgebonden aanpak). En het overleggen met scholen en andere instanties over jongeren die verslaafd zijn of crimineel gedrag vertonen. De wijkagent is ook betrokken bij het aansturen van buurtpreventieteams, de vrijwilligers die in het eigen dorp een avondronde maken om een oogje in het zeil te houden. Met de gemeente en de woningbouwcorporaties en jongerenwerk overlegt De Haan over knelpunten in de openbare veiligheid. Het werk bestaat ook uit de nazorg na dodelijke ongelukken. Dat zijn zaken die impact hebben, aan de andere kant legt de Haan uit dat juist ook dit soort zaken veel voldoening kunnen geven. Het is mooi als je vragen van de nabestaanden kan beantwoorden en onduidelijkheden kan wegnemen.
Op het grote parkeerterrein bij de Schaapsweg draait de politiebus een rondje. Na een bezoek aan Ooltgensplaat doet De Haan nog een keer een rondje over de grote parkeerplaats. Hij legt uit dat hij kijkt of er nog steeds dezelfde auto's staan en of er auto's zijn waar mensen in zitten. Er staat een busje van Daf, de monteur is bezig met het sleutelen aan een vrachtwagen. Verder is het vanavond rustig en is er niks opvallends te zien.
Niet goed bezig
In al die jaren heeft De Haan natuurlijk van alles meegemaakt. Naar aanleiding van de vraag: Kun je met zoveel ervaring helemaal op je 'politiegevoel' afgaan? vertelt de wijkagent dat hij onlangs een gesprek had met een jongeman die niet op het goede pad zit. Toen de man goederen 'afstond' aan mij, kon ik die spullen bij de (vermoedelijke) eigenaren terugbrengen. We hadden een goed gesprek. Ik legde hem uit dat hij niet goed bezig was en een andere keus moest maken. Ik dacht dat het kwartje viel. Hij zei: 'Ja , ik snap het en moet het anders doen'. Vervolgens rijdt hij weg en een uur later wordt hij verdacht van winkeldiefstal… De Haan: "Mijn gevoel had mij bedrogen".
Gelijkwaardig
In de veertig jaar bij de politie heeft De Haan veel zien veranderen. Mogen vrouwen wel nachtdienst doen? Twee vrouwen die samen surveilleren, kan dat wel? Dat soort vragen speelden veertig jaar geleden. Dat was toen ook de periode waarin er voor het eerst in Nederland een vrouwelijke politiechef werd aangesteld. De Haan: "Dat soort dingen spelen nu niet meer, de agente is in alle opzichten gelijkwaardig aan een agent."
Snelheidscontroles
Eén van de speerpunten van de politie op het eiland is SOS. Dat staat voor samen ongevallen stoppen. Een samenwerking waarbij de beheerders hun wegen veiliger maken en de politie erop toeziet dat de snelheidsregels worden gehandhaafd. De wijkagent legt uit: "Er is een duidelijk verband tussen ongevallen en te hard rijden en ook tussen de ernst van het letsel en de snelheid. In het kader hiervan doet een team van de verkeerspolitie regelmatig radarcontroles. De eilandelijke politie controleert met een laserpistool. "Die controles zijn vooral bedoeld om de mensen die extreem hard rijden eruit te pikken. Met name jongeren overschatten hun vaardigheden en denken de auto altijd de baas te kunnen."
Geen achterstandswijken
De problemen in plattelandsgebieden zijn anders dan in de grote stad. "Achterstandswijken zijn er niet op Goeree-Overflakkee." De speerpunten voor de politie zijn het aanpakken van woninginbraken en geweld, het donkere dagen offensief en daarnaast hardrijden en drugshandel. "Ik ben wel bezorgd over het drugsgebruik en de signalen daarover. Dat richt onherstelbare schade aan." Overmatig alcoholgebruik ziet De Haan ook als een serieus probleem op Goeree-Overflakkee. Maar de vraag is of de burgers het als een serieus probleem zien.
Spookrijder
Stapvoets rijdend door Nieuwe-Tonge meldt de portofoon een slingerende auto op de N215. Vermoedelijk artikel 8, een vakterm voor rijden onder invloed van alcohol of drugs. De Haan maakt rechtsomkeer en scheurt door het verlaten dorp naar de doorgaande weg. Onderweg geeft de meldkamer door dat de auto nu op de verkeerde weghelft rijdt. Met flinke vaart scheurt het politiebusje achter de auto aan richting Middelharnis. Daar blijkt de auto al staande gehouden door twee andere agenten. "Niets is wat het lijkt", zegt de Haan als hij polshoogte heeft genomen. Het blijkt dat de bestuurder op weg is naar een ziek persoon en de weg niet kan vinden. De agenten brengen de bestuurder veilig naar de plaats van bestemming.
