Eerbetoon aan negenentwintig jonge mannen
MIDDELHARNIS – Negenentwintig portretten met negenentwintig kaarsjes ervoor. Ze stonden op het podium als eerbetoon aan de bemanningsleden van de Britse Lancaster-bommenwerpers die op of bij Goeree-Overflakkee zijn neergestort in de Tweede Wereldoorlog. Mooi geordend: drie keer zeven en één keer acht, samen de bemanning van vier Lancasters. Kees Stoutjesdijk van stichting WO2GO stond ernaast, op het podium in het Diekhuus, om erover te vertellen en om het boek te presenteren dat hij erover schreef: 'Drama in de nacht, Lancaster crashes op Goeree-Overflakkee'.
Door Kees van Rixoort
"Dit boek leest niet als een roman", zei Stoutjesdijk. "Het gaat over negenentwintig jonge mannen die hun leven hebben verloren, dat is niets voor een roman. Het boek gaat over de jongens, het is een eerbetoon aan negenentwintig mannen."
De Avro Lancaster is een beroemd toestel. Het is een viermotorige bommenwerper, ontworpen in 1937, die negen tot tien ton aan bommen kon meenemen. De Lancaster kwam in de plaats van achterhaalde toestellen als de Blenheim en de Wellington. De bemanning bestond uit zeven mannen, of acht als er iemand aan boord was om de Duitse radar te ontregelen. Van de 125.000 mannen die (vrijwillig) bij de RAF Bomber Command dienden zijn er in oorlogstijd meer dan 55.000 gesneuveld. Negenentwintig van hen dus op Goeree-Overflakkee. Overigens was er in het naoorlogse Groot-Brittannië weinig eerbetoon voor al deze gesneuvelden. "Dat heeft wel veel pijn gedaan. Pas veel later is er een memorial gekomen, in Green Park, en in oktober 2015 gaat het International Bomber Command Center, een museum, open."
De Duitsers schoten de vier Lancasters uit de lucht tussen december 1943 en juli 1944. De toestellen kwamen neer bij de Potterweg in Middelharnis, op een onbekende plaats in de Grevelingen of Noordzee, bij de Oudelandsedijk in Sommelsdijk en in de geïnundeerde Molenpolder ten zuiden van Oude-Tonge. Van overlevenden was geen sprake. Vier van de omgekomen bemanningsleden zijn missing in action. De overigen zijn begraven in Sommelsdijk (acht), Middelharnis (zeven), Ouddorp (een) en Bergen op Zoom (de resterende negen). Op de vier crashlocaties heeft stichting WO2GO een herdenkingspaneel geplaatst.
Stoutjesdijk heeft zeven jaar aan zijn boek gewerkt. Het was ook een zoektocht naar de families. In het boek zijn de soms bijzondere levensverhalen van de bemanningsleden opgetekend. Zoals van de Nieuw-Zeelander Alexander Bernard Sheddan, die op zijn eerste missie sneuvelde. Hij had er een voorgevoel van en kwam aan zijn eind in de vijver van de Torenstee aan de Potterweg.
Van het boek is ook een Engelstalige versie beschikbaar. Een van de nabestaanden heeft de kosten op zich genomen. 'Drama in de nacht, Lancaster crashes op Goeree-Overflakkee' kost 15 euro. Kees Stoutjesdijk overhandigde het eerste exemplaar na zijn lezing in het Diekhuus aan wethouder Arend-Jan van der Vlugt. Daarna liep het publiek uit respect langs de negenentwintig portretten met negenentwintig kaarsjes ervoor.