"Dan gaan we nu even naar Jupiter"
Piet Neels is gefascineerd door sterren en planeten. Achter zijn huis in Ooltgensplaat bouwde hij eigenhandig een sterrenwacht om ze goed te kunnen bekijken. In de koepel op het dak van de keuken staat een opstelling van telescopen, daarmee tuurt hij op heldere avonden naar de sterrenhemel. Achter de telescoop is Piet duidelijk in zijn element, moeiteloos wijst hij verschillende sterren aan en vertelt erover. Zijn vriendin Silvia Los vindt het net als Piet prachtig om de sterren te bekijken. Samen staren ze naar boven. Plotseling zegt Silvia: "Kijk een vallende ster." "Die bestaan niet," helpt Piet gelijk een misverstand uit de wereld.
Door Martijn de Bonte
De sterrenhobby van Neels is ontstaan vanuit de natuurfotografie. Toen hij op internet natuurfoto's bekeek kwam hij webcamfoto's tegen van het heelal. Daar wilde hij wel meer over weten, dus verdiepte hij zich in de manier waarop de foto's worden gemaakt en ging aan de slag: "Ik doe het de hard way, trial and error." Hij legt uit wat hij hiermee bedoeld: "Ik kies niet voor de makkelijke manier, ik leer door te proberen en fouten maken." Webcamfotografie komt erop neer dat de lens van een webcam – een kleine camera voor internet - wordt vervangen door een telescoop. Hij heeft het fotograferen met een webcam geleerd van wijlen Henk Jongepier: "Dat was mijn mentor." De uitdaging is om de telescoop goed af te stellen, zodat er scherpe beelden uitrollen. Met de webcam wordt een filmpje gemaakt van tweeduizend foto's, hiervan worden de beste geselecteerd. Daarna worden de geselecteerde beelden samengevoegd tot één scherpe foto, in vaktermen heet dit stacken.
Hubble
Na het maken van foto's met een webcam was de volgende stap om foto's te maken met een spiegelreflexcamera. En zo ontwikkelde de hobby zich steeds verder. Het is net als met vissen: "Je wilt steeds grotere en betere spullen." Naast het maken van foto's ging hij zich steeds meer verdiepen in de stand van sterren, planeten en melkwegstelsels. Een bezoek aan de volkssterrenwacht in Middelburg voelde als een warm bad. Neels werd gelijk donateur en bezoekt regelmatig de bijeenkomsten om te praten over de hobby, samen waar te nemen en nieuwe dingen te leren. Binnen de club heeft hij zich gespecialiseerd in het fotograferen van objecten die niet met een gewone telescoop zijn waar te nemen. Door een combinatie van filters, lange sluitertijden maakt hij unieke beelden. "Ik heb geen Hubble nodig."(De Hubble is een grote en peperdure telescoop die door de ruimte zweeft om foto's te maken.)
Bikkels
"Wat ben jullie aan het doen?" vroegen mensen weleens als ze 's nachts op een donker plekje in de polder hun telescoop hadden opgesteld. "We kijken naar de sterren en planeten en maken daar foto's van," was dan het antwoord. Sterrenkijken is een hobby voor bikkels legt Neels uit: "Het is vreselijk veel kou lijden." Want de nachten dat het vriest zijn meestal helder. Naast helder moet het natuurlijk ook donker zijn. Hoe donkerder, hoe beter voor sterrenkijkers. Op het eiland zijn de slikken van Melissant en Ouddorp de donkerste plekken.
Koepel
Toen de hobby serieuzer werd besloten Piet en Silvia om een koepel te bouwen. Het grootste voordeel is dat de opstelling hierin kan blijven staan. Eerst moest de hele handel iedere keer worden opgebouwd om te kunnen waarnemen. "Als er dan tijdens het opbouwen net wolken aankwamen was het nog voor niks ook. Neels is nogal handig en heeft de koepel zelf gebouwd op het dak van de keuken. In de koepel staat een grote telescoop die is aangesloten op een computer. Neels hoeft alleen maar in te tikken wat hij wil zien en de telescoop draait er vanzelf naar toe. Dus als hij opgeeft naar de maan te willen, zoemt er een motor en draait de camera rond, net zo lang tot de maan scherp te zien is door de kijker. Als de maan i bekeken zegt hij: "Dan gaan we nu even naar Jupiter." Verschillende buren zijn al een kijkje wezen nemen: " Ze vinden het geweldig." Tijdens de Nacht van Nacht is het stel ieder jaar aanwezig om de bezoekers kennis te laten maken met hun hobby.
Meteorieten vastleggen
In de huiskamer hangt een computerscherm waarop twee beelden van de sterrenhemel te zien zijn. Dat is het resultaat van twee camera's die opgesteld staan achter het huis. De ene camera staat richting het noorden en bestrijkt een gebied boven Wassenaar, de andere camera staat in Noordwestelijke richting op een gebied boven de Noordzee. Als er een lichtstreep door heen komt wordt deze automatisch geregistreerd door het systeem. Vogels en vliegtuigen worden eruit gefilterd, de overige lichtstrepen zijn meteorieten. De gegevens hiervan worden vergeleken met die van een camera van Klaas Jobse in Oostkapelle, die op hetzelfde gebied is gericht. Als de waarnemingen van deze twee camera's overeen komen is er een 'simultaan'. De gegevens van zo een dubbele waarneming worden door de wetenschap verzameld om de kennis over meteorieten te vergroten.
Venusovergang
Een mooi moment in de hobby was de venusovergang in 2012. Een unieke gebeurtenis, de volgende keer is in het jaar 2117, waarbij de planeet venus als een zwarte stip voor de zon lang schuift. In Nederland werd bewolkt weer voorspeld waardoor de zon niet te zien zou zijn. Dus besloot het stel om tien uur 's avonds in de auto te stappen en naar Duitsland te rijden. Na een nacht rijden kwamen ze aan in Lübeck, en aan de rand van een Duits meer zagen ze om half zeven in de morgen venus voor de zon langsgaan. Piet vertelt: "Verbazingwekkend genoeg stond er op diezelfde plek ook een Duitser met een telescoop. We verstonden elkaar niet, maar toch was het wel duidelijk dat we allebei voor hetzelfde kwamen."
Nooit klaar
Neels houdt zich niet bezig met alle mythes die worden verteld over de sterrenbeelden. Hij is meer van de feitelijke waarneming dan van de verhalen. Daarom legt hij graag uit dat een 'vallende ster' geen vallende ster is. Het is een klein stukje steen met ijzerdeeltjes dat door de ruimte vliegt met een snelheid van 20 tot wel 60 kilometer per seconde. Op het moment dat het steentje in de dampkring komt, verbrand het of spat het uit elkaar. Dat is de verklaring dat een 'vallende ster' opeens weer verdwenen is. In de toekomst wil hij mooie foto's blijven maken en vooral de highlights vastleggen, zoals maans- en zonsverduisteringen. Het is net als met andere hobby's: "Je bent er nooit mee klaar."
Kijk voor meer informatie en foto's op de website: www.monoceros-observatory.eu
Zelf aan de slag?
Met een goede verrekijker is er al een stuk meer te zien dan met het blote oog. Nog meer zien kan met een goede telescoop. Op een sterrenwacht kunnen geïnteresseerden tijdens een open dag door een telescoop kijken en krijgen ze uitleg. In de buurt van het eiland zijn er drie sterrenwachten: Tweeling in Spijkenisse, Mercurius in Dordrecht en Philippus Lansbergen in Middelburg. Bezoek de websites voor meer informatie.