De zon tegemoet
Else Grabe-Peters
2014, Uitgeverij de Banier
184 blz., prijs € 14,90
ISBN 9789023 616369
'Wees getrouw tot de dood, en Ik zal u geven de kroon des levens' (Openb. 2). Deze woorden vormden de leidraad voor het leven van de Duitse zendelinge Else Graber (1903-1936). Jarenlang lag haar getuigenis in de vorm van talloze brieven aan het thuisfront ergens achterin een kast. Haar kleinzoon, Martin Grabe, deed in dit opzicht een paar jaar geleden alsnog een verrassende ontdekking; hij vond in de nalatenschap van zijn grootvader het manuscript van een boek over het leven van zijn grootmoeder. Het werd in 1937 samengesteld door Martha Mahler, een jonge vrouw die verbonden was aan de door Else Graber opgerichte bond voor jeugdevangelisatie in Schleswig-Holstein.
Mahler stelde een biografie samen over Else, de zendelinge werkzaam in Ethopië; het land dat tot de Tweede Wereldoorlog bekend was onder de naam Abessinië. Helaas beschikte Mahler in 1937 niet over de gegevens van de laatste twee levensjaren van Else en vervolgens verhinderde geldgebrek en het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog de uitgave van het boek.
In haar brieven, beginnend bij de bruidsbrieven, komt Else heel dicht bij de lezer. Ze schrijft over haar bekering en de roeping tot het zendingswerk. De drukte die de voorbereidingstijd op het zendingswerk met zich meebrengt en het leven op de zendingspost komen in een later stadium aan bod in haar epistels. In haar brieven straalt Else een opvallende spontaniteit en levenslust uit.
Else groeit op in het vooroorlogse Duitsland in een warm en liefdevol gezin en na haar bekering ervaart ze een roeping om de zending in te gaan. Tot haar grote verrassing krijgt ze op 25-jarige leeftijd een brief met een huwelijksaanzoek van Herman Grabe. Ze kent hem nog vluchtig van vroeger en hij werkt inmiddels al een aantal jaren in Ethiopië als zendeling.
De bruidsbrieven die heen en weer reizen tussen Herman en Else zijn ontroerend om te lezen. Op 8 maart 1929 schrijft ze vanuit Duitsland aan Herman: "Als wij samen zijn, zullen wij het duidelijk maken dat wij aan onze God toebehoren en dat hij het recht heeft alles, ook ons leven, op te eisen, nietwaar? Ik denk dat we geen leven van uiterlijk geluk zullen leiden, want ik voorzie dat het arbeiders in de oogst zwaar zal zijn. Jij ook? Maar ook daarom ben ik blij, want mijn Heere Jezus is het waard."
Na een opleidingsperiode in het ziekenhuis van Oldenbrug breekt voor Else de tijd aan om haar bruidegom op te zoeken. Eerst gaat het per boot en later reist ze met een karavaan door de binnenlanden naar Addis Abeba en vandaaruit gaat het naar de zendingspost.
Ze maakt samen met haar man Hermann deel uit van het team van de Hermannburgse zending. Het team stond aan de wieg van een grote ontwikkeling in de Afrikaanse zending. Door middel van het werk van deze groep ontstond de EECMY in Ethiopië , de nog altijd groeiende Mekane-Yesus kerk telt tegenwoordig 3,5 miljoen leden.
Martin Grabe stelt in het voorwoord dat dit boek misschien nog het best te typeren is als een liefdesgeschiedenis omdat het hele leven van Else draaide om haar liefde tot God en de naaste.
Uit haar brieven blijkt dat Else een enorm enthousiaste en gedreven vrouw is met een humoristische inslag. Ze houdt niet van half werk en deze houding verwacht ze ook van de mensen om haar heen.
Haile Selassie
Opvallend is het hoe liefdevol ze omgaat met iedereen die de Afrikaanse zendingspost bezoekt. Het maakt haar daarbij niet uit wie ze voor zich heeft. Else schenkt op de zendingspost thee voor keizer Haile Selassie, maar ze is even gastvrij en behulpzaam voor verweesde kinderen die een onderdak zoeken. Het zendingshuis vormt dan ook een thuis voor diverse weeskinderen.
Met oog voor detail tekent Else het leven op de zendingspost, je ruikt als het ware de bloemen in de tuin en je ziet de glimlach op de gezichten als er een brief of pakketje uit Europa arriveert.
Aan de brieven naar het thuisfront komt in 1932 abrupt een eind. Na de geboorte van haar tweede zoontje, Hans-Peter, wordt Else ernstig ziek. Ze repatrieert met haar gezin naar Duitsland, waar ze een aantal jaren kwakkelt met haar gezondheid. In 1936 overlijdt Else, tweeëndertig jaar oud. Na het vertrek van Else en Herman uit Ethiopië werden, vanwege de Italiaanse invasie in het land, alle nog aanwezige zendelingen het land uitgezet.
'De zon tegemoet' is eigenlijk van alles tegelijk. Een zendings- en liefdesverhaal, maar ook een fascinerend tijdsdocument. Het geeft naast een interessante inkijk in het dagelijks leven op een zendingspost in Afrika ook een goed tijdsbeeld van het vooroorlogse Duitsland. De brieven lezen makkelijk weg, maar hebben een inhoud die stemt tot nadenken.
Naast de brieven van Else bevat het boek een voorwoord van Martin Graber, een voorwoord van haar toenmalige uitgeefster, het verhaal van haar vader en een nawoord. De titel draagt de inhoud van het boek: Else was gezegend met een zonnige, optimistische inslag en ze was er stellig van overtuigd dat ze in haar leven op doorreis was naar haar uiteindelijke bestemming: de Zon der Gerechtigheid.
Martin Grabe is hoofdarts van de Psychotherapeutische Afdeling van de Kliniek Hohe Mark in Oberursel. Hij stelde uit de nalatenschap van zijn grootmoeder, Elisabeth Peters-Grabe, de brieven uit dit boek samen. De vertaling uit het Duits is van de hand van Jeanette Schimmel-Boonzaaijer. Dit boek is zeer de moeite waard!
Meer informatie: www.debanier.nl.