Van Bach tot Beatles: de beiaardier speelt voor iedereen
GOEDEREEDE – Wie de beiaard bespeelt, heeft altijd veel publiek. Zeker in grote steden als 's-Hertogenbosch, Utrecht of Goes, maar ook in een klein stadje als Goedereede. "De beiaardier speelt voor het volk en iedereen luistert, of je nu wilt of niet", zegt Jan Bezuijen, vaste bespeler van het carillon in de toren van Goedereede. "Daarom speel ik voor elk wat wils: van een psalm of een stuk van Bach tot The Beatles. Heel breed. 'Daar bij die molen', is ook regelmatig te horen. Dat vindt de molenaar schitterend."
Tekst en foto's: Kees van Rixoort
Bezuijen bespeelt de beiaard, ook wel carillon of klokkenspel geheten, elke zaterdagochtend en in de zomermaanden ook op donderdagochtend. Tussendoor mag hij ook nog wel eens plaatsnemen achter het klavier hoog in de toren. Als er iemand jarig is, bijvoorbeeld. Of als er een schoolklas op bezoek komt. Tijdens de Goereese Portdagen luisterde het carillon een toneelstuk nog op met de bruidsmars.
Al jaren is er ook een reeks beiaardconcerten in de maanden juli en augustus. Van 12 juli tot en met 23 augustus speelt een beiaardier elke zaterdagmiddag van vier tot vijf uur een zelfgekozen muzikaal menu. Behalve Jan Bezuijen, die twee keer alleen concerteert, zijn dat collega's uit Amsterdam, Mechelen, Bodegraven en Bovenkarspel. Beiaardier Henk Verhoef uit Amsterdam is overigens van oorsprong een Sommelsdijker. Op 16 augustus is Bezuijen samen met Martien van der Knijff te horen: quatre-mains op het carillon.
Tweeënvijftig klokken
Het instrument is in 1978 in de toren geplaatst. Dit na een initiatief vanuit de bevolking. Na een 'referendum', waaruit bleek dat veel inwoners van het stadje voorstander waren, zette de gemeente Goedereede het licht op groen. Het carillon telde toen zevenendertig klokken. Nadat de bliksem in de toren was ingeslagen en de nodige schade aan het instrument had toegebracht, was er een sponsoractie nodig om de boel te herstellen. Dat was in 1999. De actie liep zo goed dat het aantal klokken kon worden uitgebreid tot vijftig. Nu telt het carillon tweeënvijftig klokken. De laatste twee zijn toegevoegd in 2010. De grootste klok kon niet door het luik in de toren naar boven. Deze is via de steiger – er was net een restauratie gaande – en een van de openingen van de klokkenkamer op zijn plaats terechtgekomen.
"Normaliter bestaat een carillon uit zevenenveertig klokken. In Goedereede hebben we een behoorlijke uitbreiding. De zwaarste klok is 2200 kilo, de lichtste 12 kilo", zegt Bezuijen. "Je kunt er alles op spelen. Het is in Nederland een toonaangevend instrument. Collega-beiaardiers komen hier graag spelen."
Dynamisch
De beiaardier, die het carillon van Goedereede vanaf het begin bespeelt in dienst van de gemeente, maakt graag het verschil duidelijk met de klokkenspelen die bijvoorbeeld in Dirksland en Oude-Tonge zijn te horen. "Dat zijn automaten. Die spelen om de zoveel tijd een riedeltje. De aanslag is altijd even hard. Op een beiaard kun je harder en zachter spelen, het is een dynamisch instrument. Je hebt ook veel meer klokken tot je beschikking. Dat geeft heel veel mogelijkheden."
Jan Bezuijen kan met passie over het instrument vertellen en geeft ook graag een demonstratie. Met de zijkanten van zijn handen 'hamert' hij op de stokken van het klavier. Een heel verschil met de manier waarop je een piano of orgel bespeelt. Van huis uit is hij organist (en dirigent). Om het instrument in de toren te kunnen bespelen, volgde hij een zesjarige opleiding aan de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort, een conservatoriumopleiding. "Het is een heel andere manier van spelen", wijst hij op het klavier. "Maar als het goed is speel je met je hart. Dat geldt voor elk instrument. Het mooie is ook dat je speelt voor een heel breed publiek."
In topconditie
De stukken die Bezuijen en andere beiaardiers spelen, zijn vaak bewerkingen. Zelf stelde hij de Goereese Beiaardbundel samen. Bewerkingen zijn nodig omdat Mozart, Bach en andere grote componisten geen beiaardmuziek schreven. Later kwamen er wel stukken die speciaal voor het carillon zijn geschreven, veelal door Nederlandse componisten. Niet vreemd, want de beiaard is echt een instrument van de Lage Landen. Het ontwikkelde zich vanaf de zestiende eeuw door de klokken in een stadstoren te verbinden met een klavier. Steden profileerden zich met een carillon. Reden waarom nog altijd veel Nederlandse en Belgische steden een carillon hebben. In de buurt van Goeree-Overflakkee zijn er ook beiaarden in bijvoorbeeld Zierikzee, Goes, Tholen, Middelburg, Brielle, Rotterdam en Dordrecht. De meeste heeft Jan Bezuijen wel bespeeld, maar hij zweert bij 'zijn' instrument in de toren van Goedereede. "Het is een fantastisch carillon. Een prima klavier en goed in balans. En ik houd het in topconditie."
Het publiek weet het te waarderen. Niet alleen de inwoners van Goedereede, maar ook toeristen die speciaal naar het stadje komen om de beiaard te horen. Laat de zomerconcerten maar beginnen!
Beiaardconcerten Goedereede
Iedere zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur (met uitzondering van de zaterdagen van 12 juli tot en met 23 augustus)
Iedere donderdag tijdens de zomervakantie van 11.00 tot 12.00 uur (tijdens de markt)
Zaterdagmiddag van 16.00 tot 17.00 uur in de maanden juli en augustus:
12 juli Jan Bezuijen (barokmuziek, een hommage aan zijn overleden collega Sjoerd Tamminga uit Goes)
19 juli Henk Verhoef, Amsterdam
26 juli Marc van Bets, Mechelen
2 augustus Gijsbert Kok, Bodegraven
9 augustus Frits Reynaert, Bovenkarspel
16 augustus Martien van der Knijff en Jan Bezuijen (vierhandig)
23 augustus Jan Bezuijen (luisterwedstrijd in samenwerking met de VVV; de winnaar ontvangt een dinerbon voor twee personen).
Meer informatie: www.janbezuijen.nl, www.goeree-overflakkee.nl, de Blaeuwe Stapper 2014 (een uitgave van de VVV Ouddorp aan Zee).