Het 57e Bachconcert in de Hervormde kerk te Middelharnis
SOMMELSDIJK - Zaterdagavond 29 maart hoopt musicus Paul Kieviet een Bachconcert te geven. Dit keer op het onlangs gerestaureerde orgel in de Hervormde Kerk te Middelharnis. Het Leeflang-orgel, met 43 stemmen het grootste in de regio, biedt – zeker na de restauratie die in het aflopen jaar plaatsvond – alle mogelijkheden die nodig zijn voor de uitvoering van de orgelwerken van Bach.
Organist Paul Kieviet geeft een toelichting op de uit te voeren werken. "Johann Sebastian Bach (1685-1750) was zonder twijfel de grootste orgelcomponist van alle tijden, en een onuitputtelijke inspiratiebron, ook in de 21e eeuw…"
1. Preludium en Fuga in a (BWV 543). "Een prachtig openingsstuk, één van Bach's 'grote' Preludia en Fuga's, die intussen te midden daarvan één van de meest speelse is: een Noordduits-achtig, vrij opgezet Preludium, met verrassende wendingen, grillig, gevolgd door een Italiaans getinte fuga. Het thema van deze fuga is van een uitgesproken licht karakter, herinnerend aan Italiaanse componisten zoals Vivaldi en Corelli. Deze virtuoze fuga eindigt met een flitsend slot."
2. Drie lijdenskoralen uit het Orgelbüchlein. "Het Orgelbüchlein, Bach's beroemde 'boekje' met beknopte koraalbewerkingen omvat onder meer zeven lijdenskoralen. Hieruit hoort u er drie:
- 'O Lamm Gottes, unschuldig' (BWV 618) – Al direct aan het begin voert Bach ons in de thematiek van het lied: de melodie wordt tweestemmig gespeeld, als canon. Deze symboliseert het gehoorzaam door Christus dragen van de zonde. Voortdurend dalende, klagende tweetoons figuren geven uiting aan smart en lijden.
- 'Christe, du Lamm Gottes' (BWV 619) – Dit oud-kerkelijke lied krijgt van Bach eveneens een canon mee. In de tegenstemmen voortdurend dalende lijnen, soms onthutsend scherpe dissonanten.
- 'O Mensch, bewein' dein Sünde gross' (BWV 622) – Misschien wel het beroemdste Orgelbüchlein-koraal. De koraalmelodie is voorzien van een overstelpende hoeveelheid versieringstonen, die allemaal meedoen om het 'bewenen' van de zonde uit te beelden. De melodie is ons trouwens heel bekend (Psalm 36/68)!
3. Triosonate II in c (BWV 526) – Bach vervolmaakt hier de in Italië in groten getalen gecomponeerde triosonate, zoals onder meer Corelli, Albinoni en Vivaldi die schreven. De bezetting van zo'n sonate was bijvoorbeeld twee fluiten, clavecimbel en cello. Bach laat de organist alle partijen tegelijk uitvoeren… Die organist heeft het dan ook bijzonder druk! De zes triosonates voor orgel zijn geschreven als studiemuziek voor zijn oudste zoon Wilhelm Friedemann.
4. Koraalbewerking 'O Lamm Gottes unschuldig' – 3 Versus (BWV 656) is een drieluik over één van de belangrijkste lijdensliederen uit de lutherse traditie (zie ook bij 2). De melodie is achtereenvolgens te horen in de sopraan, de middenstem en de bas. In de derde bewerking een indrukwekkende uitbeelding van de tekstregel "all' Sünd hast du getragen".
5. Canzona in d (BWV 588) – Een bijzonder werk uit Bach's jonge jaren, ontstaan in Arnstadt rond 1706. Tweedelig van opzet, fugatisch, met een fraai zangerig thema. Bij het tweede deel wordt de maatsoort gewijzigd, waardoor een lichtere sfeer ontstaat.
6. Fantasia en Fuga in g (BWV 542) – In november 1720 deed Bach mee aan een vergelijkend proefspel als sollicitant naar de functie van organist van de Jacobikerk te Hamburg. Dit werk klonk toen door de gewelven. De Fantasia kent een ongekende dramatiek, een imponerende afwisseling tussen improvisatie-achtige gedeelten - met een uiterst gedurfd akkoordgebruik - en rustige, recitativische passages. De Fuga citeert een oud Hollands volkslied. Meer dan twintig jaar na Bach's overlijden voorzag de Hamburgse organist Johann Stephan Borsch zijn afschrift van deze fuga van de opmerking 'het allerbeste pedaalstuk van de heer Johann Sebastian Bach'…"
Het concert begint om 20.00 uur en duurt ongeveer een uur. De toegang is uw gift aan de uitgang.