Ethiek: Doodstraf
Op internet is een aantal podcasts beschikbaar waarin onze koning Willem Alexander aan het woord is. Dergelijke opnamen zijn niet heel erg belangrijk omdat alles van te voren goed wordt overdacht. De koning zal geen enkele uitspraak mogen doen die misschien te ver gaat of politiek niet correct zou zijn. Dat geeft veel te veel problemen en daarom worden dergelijke opnamen zeer zorgvuldig georganiseerd. Dat geldt trouwens voor alles rond het koninklijk huis. Zelf gewoon doen zit er niet in want ook dat wordt van te voren nauwkeurig afgewogen en bepaald.
Maar terug naar de opnamen van onze koning. Daar kwam, zo heb ik via de krant vernomen, ook de doodstraf aan de orde. Het blijkt dat onze koning daar categorisch op tegen is. Categorisch betekent dan zoveel als in alle omstandigheden. De koning gaf als argument dat we ons kunnen vergissen en dan is de doodstraf niet meer goed te maken. En inderdaad is de doodstraf een onherroepelijke straf. Bij uitvoering kan die niet meer ongedaan worden gemaakt. En er zijn in het verleden wel mensen ter dood veroordeeld zonder dat er sprake was van schuld. En dan is de uitvoering van de doodstraf inderdaad heel ingrijpend. Dus bij de uitvoering ervan moeten we heel, heel erg voorzichtig zijn. Maar goed er zijn misdaden waarvan de dader beslist bekend is. We kunnen bijvoorbeeld denken aan de man die Pim Fortuyn heeft vermoord. Ieder weet wie dat is en daar is ook geen enkel twijfel over mogelijk. Bovendien komen door de huidige techniek steeds meer middelen beschikbaar (DNA-onderzoek, camerabeelden etc.) waardoor met veel meer zekerheid daders kunnen worden opgespoord. Doodstraf afwijzen vanwege het onherroepelijke karakter lijkt mij geen sterk betoog. Er zijn daarentegen wel argumenten om op dit punt voorzichtig te zijn.
Laat ik beginnen met een bijbels argument. Wie iemands bloed vergiet diens bloed zal vergoten worden. Binnen de wetgeving van Mozes was er zeker ruimte voor de doodstraf. We weten uit de Schrift dat Achan de doodstraf heeft gekregen op zijn zondige handelingen. Ik mag nog verder gaan. Op ongehoorzaamheid tegen Gods geboden staat voor God de doodstraf. In het goddelijke rechtsgeding hebben we dus allemaal de dood verdiend. Het is Gods genade en Gods Evangelie waarin ons wordt bekend gemaakt hoe zondaren van de schuld verlost kunnen worden. Christus heeft de zonde en de dood gedragen en doordoor kunnen verloren mensen, door het geloof in Hem, vrijuit gaan. Door Hem en door het ware geloof alleen.
Maar er is nog iets rond de doodstraf. Onlangs las ik weer een paar boeken over de moord op 6 miljoen joden door de Nazi’s. Het is verbijsterend wat er destijds allemaal is gebeurd. Het roept ook veel vragen op als echte misdadigers er met een lage straf vanaf komen. De kampcommandant van Westerbork heeft voor zijn verschrikkelijke gedrag een paar jaar gevangenis gekregen en ontving daarna gratie. Hij was in Duitsland later nog vooral bezig met rechtsherstel omdat hem, naar zijn bevatting, onrecht was aangedaan. Wat een ongelooflijke brutaliteit moet deze massamoordenaar toch hebben aangekleefd. Daarom was het mijn inziens ook terecht dat de geallieerden de leiders van Nazi-Duitsland voor het gerecht hebben gebracht. Ook iemand als Rauter, het hoofd van de Duitse politie, kreeg de doodstraf. En naar mijn inzicht was dat volkomen terecht. De man heeft vele moorden op zijn geweten en dan kan er een moment komen dat we het recht op leven verliezen. Als we echter categorisch de doodstraf afwijzen dan klemt wel de vraag hoe we dan oordelen over de uitspraken die na de oorlog zijn gedaan. Ik hoop niet dat een categorische afwijzing betekent dat het eigenlijk niet had gemoeten. Dan wordt het rechtsbesef gekrenkt en alle slachtoffers van Nazi geweld eigenlijk niet voldoende ernstig genomen. Laten we dus voorzichtig zijn met dergelijke absolute uitspraken. Het kan ook vandaag de dag verkeren.