Ethiek: Overheidsbegroting
Onlangs heeft de huidige minister van Financiën, mevrouw Kaag, de zogenoemde voorjaarsnota gepresenteerd. Elk jaar wordt die nota gepresenteerd en het kabinet geeft daarin een overzicht van mee- en tegenvallers op de begroting. De rijksbegroting beloopt vele miljarden en voortdurend zijn er ontwikkelingen waardoor er meer of minder belastinggeld binnenkomt of er meer of minder geld moet worden uitgegeven. Op zichzelf is dat niets nieuws. Maar het is wel belangrijk om het geld, wat door de samenleving moet worden opgebracht, goed te beheren. Ook is het belangrijk om het geld een goede bestemming te geven. Op verschillende punten echter loopt het financiële beleid danig uit de hand.
In de eerste plaats zijn er allerlei extra uitgaven. Bovendien wil dit kabinet heel veel extra geld uitgeven aan klimaatbeleid. Verder komt er nog veel geld bij voor de migratie van vluchtelingen. Vele miljarden moeten daar elk jaar weel voor worden uitgegeven. Inmiddels wordt er voor 2023 zoveel extra geld uitgegeven, dat de normen die in Europees verband zijn vastgelegd worden overschreden. Kennelijk is onze huidige minister van Financiën niet goed in staat om de uitgaven in de hand te houden. Jarenlang hebben we in dit land redelijk zuinige ministers van Financiën gehad. Dat beleid lijkt inmiddels totaal veranderd te zijn. Samen met een land als Spanje wil Nederland de normen verder oprekken. Dus er worden veel schulden gemaakt om alles te betalen. En schuld betekent dat de mensen later de bedragen maar moeten betalen. Schuld is een rekening doorschuiven naar later. Soms kan dat nodig zijn, in een grote crisis bijvoorbeeld. Maar als alles redelijk goed gaat, is het niet de bedoeling dat de overheid veel extra geld gaat uitgeven. Economen waarschuwen daarvoor, want veel extra geld geeft alleen maar problemen; bijvoorbeeld een stijgende inflatie. We kunnen denken aan alle maatregelen rond klimaatbeleid. Daar moet heel veel werk voor worden verzet, alleen de mensen die het moeten doen zijn amper beschikbaar. En bovendien is het maar zeer de vraag of het elektriciteitsnet het wel allemaal aan kan. Kortom, het huidige kabinet gaat niet goed om met de belastinggelden. Bovendien zijn er ook nog allerlei tegenvallers. Zo is er rond de belasting in box 3 veel te doen. De Hoge Raad heeft bepaald dat de heffing niet correct is. Ook dat geeft weer grote tekorten op de rijksbegroting.
De vraag kan gesteld worden wat dit allemaal met ethiek te maken heeft. Ik denk dat het wel degelijk belangrijk is hoe een land de dingen financiert. D66 wil graag een progressieve en liberale partij zijn. De geldmiddelen echter zijn niet beschikbaar en rekeningen worden naar de toekomst doorgeschoven. Dit heeft ook grote gevolgen voor de samenleving. In de eerste plaats stimuleert dit beleid dat de prijzen in de winkels almaar verder oplopen. Je zou juist van onze overheid anders mogen verwachten. Bovendien bevordert dit beleid de gedachte dat het niet op kan in onze samenleving. Het hedonisme, waarbij we niet erg veel vooruitkijken, maar vooral veel met onze eigen portemonnee bezig zijn, wordt krachtig gestimuleerd. Ook werkt dit in de hand dat we niet zorgen voor de toekomst. Als de overheid het geld ruim laat rollen, zullen ook consumenten dit makkelijker doen. En dan ontstaan er schulden bij gezinnen en bedrijven. Als we in deze tijd iets niet moeten hebben, dan zijn het oplopende schulden bij gewone mensen. Kortom, het huidige beleid werkt zorgeloosheid en verspilling in de hand. Het zijn zaken waar een politieke partij, die het algemeen belang van Nederland wil bevorderen, juist afstand van moet nemen. D66 is om allerlei redenen niet de partij waar ik erg enthousiast over kan zijn. Naast verkeerde keuzes op het terrein van de ethiek, geeft die partij ook een slecht voorbeeld rond goed omgaan met geldelijke middelen. Laten we hopen dat er snel verkiezingen komen en er ruimte komt voor een regering die de tering weer naar de nering gaat zetten. Met verspilling van gemeenschapsgeld schiet niemand iets op.