100 jaar Eben-Haëzerschool Goedereede-Havenhoofd (2): Afgebroken en weer opgebouwd
GOEDEREEDE-HAVENHOOFD - Dit jaar viert de Eben-Haëzerschool op Goedereede-Havenhoofd haar honderdjarig bestaan. Met verschillende activiteiten wordt aandacht gegeven aan dit jubileum. De school op het ‘hôôd’ heeft een bijzondere geschiedenis. Daarom in deze krant een korte serie over de historie van de school.
Door Adri van der Laan
Zoals we in het vorige artikel (vrijdag 14 april) hebben gezien, hebben de voorbereidingen in de twintiger jaren er toe geleid dat de school op Goedereede-Havenhoofd in 1925 van start kon gaan onder leiding van het schoolhoofd meester Van der Velde. Twee jaar later verliet Van der Velde de school alweer en werd hij benoemd in Asperen. Voor het bestuur was het geen eenvoudige opgave om een goede vervanger te vinden. Want in die tijd was het eiland en vooral ook het Havenhoofd van Goedereede een behoorlijk geïsoleerd gebied.
Aan de openbare lagere school in Goedereede was een onderwijzer verbonden, de heer E.A. Snijder, deze maakte de overstap naar de Eben-Haëzerschool op het Havenhoofd. Deze man had veel kwaliteiten en heeft er niet alleen toe bijgedragen dat hij de kwaliteit van de school verbeterde maar hij speelde ook een grote rol bij de ontwikkeling van de Goereese vissers. Hij werd op 1 mei 1927 tot hoofd van de school benoemd. De school groeide verder door. In 1929 moest er een lokaal worden bijgebouwd omdat de regering het maximum aantal kinderen per klas had teruggebracht tot 38. Zo ging de school de dertiger jaren in en ook de Eben-Haëzerschool ontkwam niet aan de gevolgen van de wereldwijde economische crisis. Ouders konden het schoolgeld niet meer betalen en de schoolstichting kreeg te maken met een financieel tekort. Er werd vergaderd met de ouders die het bedrag niet meer op konden brengen, maar voor voorzitter Den Eerzamen had deze vergadering niet de gewenste gevolgen en hij trad af en bedankte zelfs als lid. De heer Wijnand Redert nam de taak van hem over. Het zal geen gemakkelijke taak zijn geweest in deze crisisjaren.
Oorlogstijd
In de jaren dertig ontwikkelde de school zich verder onder leiding van meester Snijder. Er werden nieuwe lesmethodes met bijbehorende lees- lesboekjes ingevoerd en er werden zelfs lessen natuurkunde geïntroduceerd. Voor handwerken werden helpsters aangesteld die voor één gulden per week de kinderen haken en breien leerden. Dit laatste was in de vissersgemeenschap natuurlijk geen overbodige luxe want een gebreide trui en kousen konden niet ontbreken aan boord van de vissersscheepjes.
Mochten de crisisjaren hectisch zijn geweest voor de Eben-Haëzerschool, de daaropvolgende oorlogsjaren waren erger want het gebouw zou -evenals de woningen op het Havenhoofd- de oorlog niet overleven.
Al in september 1940 werd de school ‘in de duinen’ door de Duitse Wehrmacht gevorderd. Er werden soldaten in de school gelegerd. Deze ‘bezetting’ duurde ongeveer een jaar. En de lessen aan de kinderen…? Dat moest meester Snijder zelf maar uitzoeken. Er was op het Havenhoofd niet zoveel te kiezen en daarom moest er wisselend les worden gegeven in een houten gebouwtje dat in de buurt van de school stond.
De school kreeg van de bezetter veel voorschriften die opgevolgd dienden te worden en er moest een lijst worden opgesteld van de joodse kinderen op de school. De Eben-Haëzerschool was één van de vier -van in totaal twaalf- christelijke scholen op het eiland die geen gevolg gaven aan deze opdracht. Dit om principiële redenen. Maar aan het schoolleven kwam een eind. De kinderen waren net weer terug in het vertrouwde gebouw, toen de school weer gevorderd werd. Een triest gebeuren en daarom liet de meester op de laatste schooldag zingen uit psalm 79: ‘Getrouwe God, de heidenen zijn gekomen…’
Afgebroken
Daarna worden de huizen op het Havenhoofd afgebroken en ook de school ondergaat dit lot. De inwoners worden verdeeld over verschillende plaatsen op het eiland en de school krijgt onderdak in de openbare school van Goedereede. Als deze school ook gevorderd wordt, wordt er voor zowel de kinderen van de openbare als de christelijke school les gegeven in kamertjes van verschillende herenhuizen of schuren in het stadje. De kwaliteit van het onderwijs had hier natuurlijk erg onder te lijden. En toen aan het eind van de oorlog ook nog de tyfus uitbrak -waaraan één van de leerlingen overleed- was het drama compleet.
Natuurlijk waren na de oorlog de problemen niet direct over, want een schoolgebouw was er nog niet, zelfs geen huizen op het Havenhoofd. Een gedeelte van de school in Goedereede werd bestemd voor de kinderen van het Havenhoofd. De school had toen twee ingangen. De achteringang en de achterste lokalen waren bestemd voor de leerlingen van het Havenhoofd.
Herbouw
Twee jaar na de Bevrijding werden de eerste huizen op Goeree-Havenhoofd gebouwd maar voor de bouw van de school moest men nog een tijdje wachten. Vandaag -28 april- is het precies 73 jaar geleden dat de eerste steen voor het gebouw aan het Duinroosplein kon worden gelegd. Dit werd gedaan door voorzitter Wijnand Redert. Het werd een semipermanent gebouw en een onderwijzerswoning. Kosten respectievelijk: 37.000,- en 20.000,- gulden.
De school kon eindelijk weer ‘gewoon’ aan de slag na een kleine dertig jaar veel problemen te hebben getrotseerd.
Van de Watersnoodramp in 1953 had de school in directe zin niet zoveel last, want het Havenhoofd bleef droog. Wel kregen de kinderen direct na de ramp twee weken vrij omdat de school gebruikt werd als commandopost voor het Rode Kruis.
Een half jaar na de Watersnoodramp overleed schoolvoorzitter Wijnand Redert. Hij heeft 30 jaar deel uitgemaakt van het schoolbestuur. Ongetwijfeld heeft het hem goed gedaan dat hij heeft mogen meemaken dat de school op het Havenhoofd weer herbouwd kon worden.
Meester Snijder
Iemand die een stempel op de school, op het Havenhoofd en op de vissersgemeenschap was het schoolhoofd de heer Snijder. In de volksmond ‘de meester’ genoemd. Hij ging met pensioen op 1 januari 1965. Onder zijn leiding heeft de school roerige tijden meegemaakt maar ook een groei in kwaliteit en kwantiteit. Naast zijn werk op school was deze man actief op vele fronten. Hij organiseerde onderwijs aan de vissers wat uitmondde in de bouw van de Visserijschool. Hij was voorzitter van de Vissersvereniging en lid van het hoofdbestuur van de Nederlandse Visserbond. Ook was hij voorzitter van het bestuur van de plaatselijke Rabobank. Verder bekleedde hij een aantal functies in de kerk en was voorzitter van de Groene Kruisvereniging.
Hij was 37 jaar aan de school verbonden en overleed 29 december 1971 op 72-jarige leeftijd.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van het boekje dat de school bij haar 75-jarig bestaan heeft uitgegeven onder de titel: ‘Liefde, Geduld & Wijsheid – 75 jaar Eben-Haëzer’. Daarnaast zijn er ook foto’s gebruikt uit ‘Goedereede in vroeger tijden’. Uitgeverij Deboektant.
Reünie
Op D.V. zaterdag 10 juni is er van 10.00-14.00 uur een reünie voor alle (oud-)leerlingen, - medewerkers en -betrokkenen. Zondag 4 juni is er ’s middags een dankdienst in de Hervormde kerk van Goedereede.
Aanmelden voor de reünie kan via de website www.cbs-ebenhaezer.nl.
