Ethiek: Antisemitisme
Onlangs beluisterde ik een interessante podcast waarin werd ingegaan op het hedendaagse antisemitisme. Rabbijn Jacobs ging daarover in gesprek met ds. P. C. den Boer, predikant in de Christelijk Gereformeerde kerk. Ze kenden elkaar goed en het gaf een zeer boeiend beeld over de relatie Jodendom en de orthodox-christelijke kerken. Het blijkt overigens de antisemitisme nooit verdwenen is. Het komt alleen af en toe wat nadrukkelijker naar boven. Het is een verdrietig fenomeen in onze huidige samenleving.
Laat ik beginnen met het verschijnsel op zichzelf. Reeds eeuwenlang hebben de joden met antisemitisme te maken. Zelf vind ik het moeilijk om dit gedrag te verklaren. Waarom zou iemand minder zijn dan iemand anders. En waarom zouden we op joodse mensen neerkijken. Maar keer op keer steekt dit verschijnsel in de wereld en ook in Nederland de kop op. Het heeft ook heel veel slachtoffers gemaakt. We kunnen natuurlijk de moord op 6 miljoen joden in herinnering brengen in de jaren 1933 tot en met 1945. Ook in Nederland werden toentertijd ruim honderdduizend joodse landgenoten weggevoerd naar de vernietigingskampen. En eigenlijk werd er breed in de samenleving weinig weerstand tegen de Duitse bezetters geboden. Er waren gelukkig enkelingen die het voor onze joodse medeburgers hebben opgenomen, maar over het algemeen keek men graag de andere kant op. Allerlei onderzoek heeft inmiddels wel duidelijk gemaakt dat de Nazi’s vrijwel ongestoord hun gang konden gaan. Het beeld wordt eigenlijk nog triester als we de gang van zaken na de oorlog bekijken. Er was geen aandacht, aanvankelijk, voor het leed dat de Joden was aangedaan. Maar er waren meer periodes dat Joden vervolgd, achteruitgezet en gemarginaliseerd werden. Soms werden er hele kruistochten tegen hen georganiseerd. Bovendien is ook vandaag de dag het verschijnsel weer erg toegenomen. Het blijkt dat in bepaalde steden de joodse mensen niet echt veilig zijn. Soms zijn er vandaag de dag demonstraties waarin openlijk haat jegens joodse mensen wordt gepropageerd. Ik ga verder maar geen namen noemen, maar wie de media volgt kan daar treffende voorbeelden van vinden.
In de tweede plaats is het ook nodig en goed om dit verschijnsel te blijven benoemen. Heel veel jongeren weten amper nog iets af van wat er in de jaren van wereldoorlog twee heeft afgespeeld. In de herinnering zou het verschrikkelijke leed wat mensen is aangedaan kunnen vervagen. Dan is onderwijs en voorlichting erg belangrijk. Ook is het lezen van een goed boek over deze periode belangrijk. Het houdt de gebeurtenissen uit het verleden levend en kan een waarschuwing zijn voor de toekomst. Ook is het belangrijk om het verleden eerlijk onder ogen te zien. Laten we wegblijven van allerlei verhalen dat ons land zeer dapper is geweest op dit punt. Nee, Nederland was in de Tweede Wereldoorlog goeddeels een grijs land waar weinig tot niets is gedaan voor joodse medeburgers. Die zwarte bladzijde in de geschiedenis is niet fijn om te overdenken maar wel nodig om voor dergelijke praktijken in de toekomst bewaard te worden. Alertheid op dit punt kan niet genoeg worden onderstreept.
Dat neemt echter niet weg dat christenen wel de vrijheid hebben en houden om van hun geloof rekenschap te geven. Het geloof in Jezus als Heiland is de kern van de christelijke religie. Die boodschap moeten nooit met geweld anderen opdringen. We moeten ook waken voor een kerk waartoe mensen gedwongen lid zijn gemaakt. Dwang, vooral op het geweten, is tegen de Schrift. Maar getuigen is een opdracht voor elke gedoopte christen. Tegenover jood en heiden heeft de apostel Paulus beleden dat Jezus de Christus is. Die belijdenis in fundamenteel voor de zaligheid. Christenen weten dat en willen dit ook graag in alle vrijheid met anderen delen. Het is Gods Geest, Die waait waarheen Hij wil, die deze boodschap wil gebruiken tot heil van zondaren.