Vondsten uit de Romeinse tijd keren tijdelijk terug naar Goeree-Overflakkee
GOEREE-OVERFLAKKEE - Er zijn nogal wat overblijfselen van de Romeinse tijd uit de bodem van Goeree opgediept. Zoals een maliënkolder, die zich samen met andere vondsten bevindt in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Andere gevonden objecten zijn bronzen riemverdelers, messen, aardewerk en olielampjes. Veel is er niet over bekend onder de inwoners van Goeree-Overflakkee. Maar daar gaat verandering in komen, want de archeologische vondsten komen naar het eiland voor een tentoonstelling over het Romeinse legioen alhier.
Door Kees van Rixoort
Het is een initiatief van het Streekmuseum Goeree-Overflakkee, het streekarchief, de gemeente, de provincie Zuid-Holland en historische vereniging De Motte. Het Rijksmuseum van Oudheden is ook betrokken, evenals andere uitlenende musea.
Zo stelt Historisch Museum Den Briel een scherf beschikbaar voor de tentoonstelling en leent het museum Johannes Postschool in Rijsoord enkele historische schoolplaten uit. De maliënkolder, een vrij zeldzaam type met metalen ringetjes én plaatjes, was recent nog te zien op een tentoonstelling in Venlo. Het Rijksmuseum van Oudheden leent dit object dus vaker uit.
Voor het eerst
Een exacte datum is nog niet bekend, maar later dit jaar komt de maliënkolder – voor het eerst sinds de vondst begin vorige eeuw – samen met de andere vondsten naar Sommelsdijk voor de archeologische tentoonstelling in het Streekmuseum.
“We willen deze belangrijke archeologische objecten die afkomstig zijn van het eiland tijdelijk terugbrengen naar de lokale gemeenschap waar ze vandaan komen”, aldus de initiatiefnemers. “Het is onze bedoeling de inwoners van Goeree-Overflakkee bekend te maken met dit unieke maar weinig bekende onderdeel van de lokale geschiedenis.”
De tentoonstelling is echter lang niet het enige onderdeel van het Romeinen-project. Wat kan het publiek nog meer verwachten? Een visualisatie van de maliënkolder in gebruik: een levensgrote 2D-afbeelding. Verder een startevenement, een rijk geïllustreerd en toegankelijk geschreven boek bij de tentoonstelling en een Romeinse dag voor het hele gezin met onder andere een re-enactmentgroep en workshops. In het Filmhuis is mogelijk in het najaar de nieuwe komische avonturenfilm Asterix & Obelix in het Middenrijk te zien.
Jeugdtijdschrift
Educatief is er ook het een en ander in voorbereiding. Zo komt er een tijdschrift over het thema uit voor de jeugd en kunnen basisscholen hun leerlingen in de hoogste groepen (6, 7 en 8) een Romeinse les op locatie presenteren.
Auteur van het tijdschrift is Annet van Leersum, die eerder een soortgelijk tijdschrift schreef over het twaalfde- en dertiende-eeuwse Ouddorp. Toen waren er gastlessen aan gekoppeld aan basisscholen op Goeree, nu zijn ze voor heel Goeree-Overflakkee. Van Leersum, die 38 jaar in het onderwijs werkte: “Ik heb altijd geprobeerd om de leerlingen te laten zien dat historische kennis nuttig is en dichtbij te vinden. Bijvoorbeeld: loop eens naar het centrum van Ouddorp. Dan loop je omhoog. De kerk in het centrum van het dorp is namelijk op een duin gebouwd. Als je dat vertelt en de kinderen gaan het doen, dan maak je de geschiedenis levend.”
Het verhaal in het tijdschrift speelt deels in het heden en deels in het Romeinse verleden. Fantasie tegen een historische achtergrond, zo is de inhoud het beste te omschrijven. “Ik heb het verhaal verzonnen om het verleden tot leven te brengen, zodat de lezers het kunnen ontdekken en meemaken. Het verhaal eindigt in het Streekmuseum, waar de oude schoolplaten hangen in het klaslokaaltje. Op één van die platen zie je dat de Romeinen al bezig waren met het aanleggen van vloerverwarming.”
Graan uit Frankrijk
Volgens Annet van Leersum laat het project goed zien dat Goeree niet onbelangrijk was in de tijd dat de Romeinen het hier voor het zeggen hadden. “Het was een handelsnederzetting, een onderdeel van het grote Romeinse rijk. Er werd graan ingevoerd, waarschijnlijk uit Frankrijk, omdat het inlandse graan niet bruikbaar was voor het maken van brood. En dat aten de Romeinen. Tijdens de laatste archeologische opgraving is een horreum gevonden, een graanopslag. Ook zijn er toen urnen opgegraven.”
En eerder dus objecten met een militair karakter, zoals de maliënkolder, die wijzen op de militaire aanwezigheid van de Romeinen op Goeree. Mogelijk is er een connectie met het mythische fort de ‘Oude Wereld’, dat vlak bij Goeree aan de kust zou hebben gelegen en mogelijk deel uitmaakte van een lijn Romeinse kustforten.
Havenplaats aan een kreek
De Romeinse havenplaats bij Goedereede lag midden in een krekenstelsel vlak achter de kust. Opgravingen in de jaren vijftig en tachtig van de vorige eeuw en in 2022 illustreren dat de inwoners van dit gebied in de Romeinse tijd moesten zien te overleven in uitdagende natuurlijke omstandigheden. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de ophogingen voor bouwwerken en het kanaliseren en beschotten van waterwegen.
De inwoners van Romeins Goeree – lokale bevolking, handelaren, soldaten, enzovoorts – hadden continu te maken met een strijd tegen het water. Dat komt tot uiting in de tentoonstelling en de bijbehorende publicaties. Ook de militaire kustverdediging, het natuurlijke landschap, de interactie met de lokale bevolking en aspecten van de voedselproductie en de handel komen aan de orde.
