100 jaar Eben-Haëzerschool Goedereede-Havenhoofd (1): Oprichting een zaak van bidden en werken
GOEDEREEDE-HAVENHOOFD – Dit jaar viert de Eben-Haëzerschool op Goedereede-Havenhoofd haar honderdjarig bestaan. Met verschillende activiteiten wordt aandacht gegeven aan dit jubileum. De school op het ‘hôôd’, heeft een bijzondere geschiedenis. Daarom in deze krant iets over de historie van de school.
Door Adri van der Laan
Hoewel de school op het Havenhoofd in 1925 voor het eerst de deuren voor haar leerlingen opende, wordt dit jaar - 2023 - het honderdjarig bestaan van de school gevierd. De officiële start van de school was in juni 1923, want toen werd de ‘Vereeniging tot stichting en instandhouding van een School met den Bijbel op het Havenhoofd te Goedereede’ opgericht. Met het oprichten van die vereniging startten officieel de voorbereidingen voor de realisatie van de school op het Havenhoofd. Evenals bij de realisatie van veel christelijke scholen in de vroege jaren van de twintigste eeuw, ging ook het realiseren van de school niet van een leien dakje.
Buurtje
Het Havenhoofd zag er in de tijd van de oprichting van de school heel anders uit dan nu. In de negentiende eeuw ontwikkelde de buurtschap zich geleidelijk van een buurtje van dijkwerkers tot een woongemeenschap van vissers die hun visgronden vonden in het Goereese Gat. De kinderen van deze vissers moesten lopend naar de openbare school in Goedereede of in de Oostdijk, waar toen ook nog een school was. Iedere dag ongeveer drie kwartier heen en ’s avonds weer drie kwartier terug. Een lange tocht, die natuurlijk op klompen werd gelopen, want schoenen - als die er waren - mochten alleen zondags worden gebruikt.
Aanleiding
De aanleiding voor de bouw van een school op het Havenhoofd was dat in de twintiger jaren van de vorige eeuw de school in Goedereede te klein werd. De school aan de Melkdijk zou uitgebreid moeten worden, of er zou een nieuwe school gebouwd moeten worden. De gemeente vatte het plan op om die nieuwe - openbare - school op het Havenhoofd te bouwen en diende daarvoor een verzoek in bij het Rijk. Het verzoek werd afgewezen, omdat men vond dat de afstand tussen Goedereede en het Havenhoofd te klein was en er daarom geen reden was om een nieuwe school te bouwen.
In die tijd - in 1920 - was er een eind gekomen aan de zogenoemde ‘schoolstrijd’. Het bijzonder onderwijs werd gelijkgesteld met het openbaar onderwijs. Iedereen die aan de gestelde eisen voldeed, kon nu een school oprichten en had dezelfde rechten. Dit was het moment dat de toenmalige predikant van Goedereede, ds. F. de Gidts, het plan opperde om een christelijke lagere school op het Havenhoofd te stichten. Een School met den Bijbel. Het gemeentebestuur vond dit niet zo’n goed idee, maar ds. De Gidts zette door en op 30 juni 1923 werd de eerste vergadering ‘tot het oprichten van een School met den Bijbel op het Havenhoofd’ gehouden. Naast ds. De Gidts, was ook Flip den Eerzamen Jzn. één van de initiatiefnemers. Op die zomeravond zetten 38 aanvragers hun handtekening op presentielijst. “Voldoende om op de ingeslagen weg voort te gaan”. Onder de aanvragers waren naast ds. Frits de Gidts en Flip den Eerzamen, Wijnand Redert, Jacob Tanis Kzn en Abraham Redert Wzn.
Aan de slag
Men ging aan de slag met een aanvraag voor Koninklijke goedkeuring om een school op te richten. Zo werden de statuten en het huishoudelijk reglement opgesteld (als voorbeeld gebruikte men die van de School met de Bijbel uit Sommelsdijk). De aanvraag ging de deur uit, grond werd aangekocht, na korte tijd werd de goedkeuring verkregen en kon men aan verder aan de slag. Toch was er in die tijd nog even een spannend moment, want enkele vooraanstaande burgers van Goedereede vonden dat een school op het Havenhoofd niet levensvatbaar zou zijn en ze dienden daarom een verzoek in bij Gedeputeerde Staten om het raadsbesluit nietig te verklaren. GS verklaarde dit verzoek van die Goereeërs ongegrond en in september 1924 ging de eerste schop de grond in en de volgende maand, op 7 oktober, werd de eerste steen gelegd.
Bidden en werken
Een spannende periode die het bestuur als een tijd van bidden en werken heeft ervaren, want in het jaarverslag over deze tijd schrijft F. den Eerzamen het volgende: ‘Tot dusver de werkzaamheden, doch terwijl ik dit schrijf, dacht ik aan de man die geen zeeman was en toch ging roeien. Op de ene roeispaan stond BID en op de andere WERK. Nu aan het trekken aan de roeispaan 'werk' en het bootje ging alsmaar in een cirkel toen met de andere wederom hetzelfde. Toen met alle macht aan beide getrokken en voort ging het toen. Mogen we dan niet alleen werkzaam, maar ook biddende worden bevonden en laten we alzo optrekken en bouwen’.
De bouw kon beginnen en op 28 oktober 1924 legde het pas aangenomen hoofd van de school, dhr. J. van der Velde, de eerste steen. Meester Van der Velde was afkomstig uit Sommelsdijk en onderwijzer op de christelijke school van Ouddorp. De opening van de school aan de Schoolstraat op het Havenhoofd was een half jaar later, op maandag 16 maart 1925. In de krant Maas- en Scheldebode van 21 maart van dat jaar stond een uitgebreid verslag van de opening. Er was een aantal sprekers, zoals ds. F. de Gidts, de heer Noorlander, hoofd van de christelijke school uit Ouddorp. Vanwege de opening van de school, was de school op Ouddorp die dag zelfs gesloten, zodat veel collega’s en bestuurders de opening bij konden wonen.
Uit de slottoespraak van het nieuwe hoofd der school, blijkt Van der Velde “het beeld van Ouddorps school steeds voor ogen te houden wat betreft orde en netheid”. Overigens vertrok de heer Van der Velden al na twee jaar, want in 1927 werd hij benoemd bij een school in Asperen. Naast meester Van der Velde was ook juffrouw Van den Born aan de school verbonden. Negenenzestig leerlingen zaten in het begin op de school. Daarnaast was er ook nog een aantal leerlingen dat naar de school in Goedereede bleef gaan. De school en de schoolwoning op Goeree-Havenhoofd waren een feit.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van het boekje dat de school bij haar 75-jarig bestaan heeft uitgegeven onder de titel: ‘Liefde, Geduld & Wijsheid – 75 jaar Eben-Haëzer’. Daarnaast zijn er ook foto’s gebruikt uit ‘Goedereede in vroeger tijden’. Uitgeverij Deboektant.
Reünie
Op D.V. zaterdag 10 juni is er van 10.00-14.00 uur een reünie voor alle (oud-)leerlingen, - medewerkers en -betrokkenen. Aanmelden voor deze reünie kan via de website www.cbs-ebenhaezer.nl
