Voor u gelezen: Maak ze sterk – werken aan de weerbaarheid van je kind
Weerbaar zijn is volgens het Van Dale woordenboek het in staat zijn om tegenstand te bieden. Hoe je kinderen weerbaar kunt maken in een snel veranderende en turbulente maatschappij is een vraag die ouders en andere opvoeders als leerkrachten en jongerenwerkers na aan het hart ligt. ‘Maak ze sterk’ reikt sleutels aan om kinderen te leren stevig in hun schoenen te staan en de juiste keuzes te maken voor henzelf en anderen.
Om de juiste handvatten aan te kunnen reiken is het belangrijk om te weten wie je zelf bent als opvoeder. Pedagogen en psychologen hebben in verschillende culturen de opvoedstijlen onderzocht van ouders. Dit resulteerde in een overzicht van de vier belangrijkste opvoedstijlen. Welke opvoedstijl je als ouders of opvoeder hanteert valt te ontdekken in het inleidende hoofdstuk.
Gewetensvorming is een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling. Wat kun je van kinderen op welke leeftijd verwachten voor wat betreft de ontwikkeling van het geweten? En hoe kun je hen helpen bij de ontwikkeling van dit belangrijke onderdeel van hun identiteit?
Kinderen helpen ontdekken wie ze zijn vergt een luisterend oor, onvoorwaardelijke liefde en het samen luisteren naar wat de Bijbel hierover te zeggen heeft. Hoe je dit het gestalte kunt geven wordt uitgelegd met voorbeelden uit de praktijk, tips en vragen om over door te denken. Deze structuur komt terug in thema’s als omgaan met emoties, pesten, rouw en verdriet, seksualiteit en sociale media.
“De basisvragen waar een kind tijdens het opgroeien een antwoord op zoekt is: ‘Doe ik ertoe? Houd er iemand van mij? Is er iemand blij met mij?’” Deze existentiële vraag bepaalt uiteindelijk mede de manier waarop een kind later zijn of haar plek als volwassene in de maatschappij inneemt.
Fysieke weerbaarheid en risicogedrag
Vraaggestuurd coachen helpt kinderen zelf keuzes te leren maken en na te denken over consequenties van het maken van keuzen. ‘Maak ze sterk’ geeft een overzicht van de vragen die je hierbij kunt gebruiken.
Bij het omgaan met anderen zijn vaardigheden nodig die kinderen met de juiste ondersteuning spelenderwijs kunnen leren. Tieners en ook jongere kinderen krijgen vaak te maken met groepsdruk. Hoe je dan toch weerbaar kunt zijn valt te leren met het SAMen-principe. In drie stappen leert het kind een eigen standpunt innemen.
Bij het thema fysieke weerbaarheid komen de basisreacties vechten, vluchten of verlammen aan de orde. Simpele oefeningen kunnen helpen om te gaan met onveilige situaties.
Weerbaar zijn in de online wereld waarin sociale media een grote plaats inneemt, valt te ontdekken in het gelijknamige hoofdstuk.
Tieners kunnen risicogedrag als blowen, roken, alcohol, gamen of thrillseeking vertonen. Hoe dit gedrag ontstaat wordt uitgelegd aan de hand van interpersoonlijke, culturele, psychosociale en biogenische factoren. Een handvat is het POWER-principe: Praat over genotmiddelen en gedragingen, Ouders hebben meer invloed dan ze denken, Wees je bewust van de invloed van buitenaf op je puber, Eigen gedrag dat een voorbeeld geef aan je kinderen en Regels stellen helpt, als dat gepaard gaat met een gemeende en correcte onderbouwing.
Groeien in weerbaarheid omvat het leren om keuzes te maken en ook het toenemen in geestelijke weerbaarheid. De geestelijke wapenrusting uit het Bijbelboek Efeze is hierbij leidraad voor de auteurs.
‘Maak ze sterk’ biedt een gelijknamige training voor ouders en opvoeders (www.maakzesterk.nl). De aanmoediging om samen met het kind te onderzoeken wat past in de eigen situatie maakt dat de toon niet belerend maar bemoedigend en positief is. De wetenschappelijke onderbouwingen vanuit de tekst kregen een plekje in de toegevoegde literatuurlijst.
Wietske Noordzij is ontwikkelingspsycholoog en vangt in haar gezin regelmatig andere kinderen op. Erik Smit is chemicus technicus en theoloog en werkt als trainer en spreker. Samen met zijn vrouw heeft hij een gezinshuis met zes kinderen.
