Pop-up expositie: Atlantikwall Zuid-Holland in kaarten en foto’s
DEN HAAG - Bunkerdeskundige Jeroen Rijpsma heeft een pop-up expositie samengesteld over de Atlantikwall. Te zien is uniek kaartmateriaal dat de Duitse krijgsmacht tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte voor de planning en aanleg van deze verdedigingslinie. De startlocatie is het provinciehuis in Den Haag. Daar openen gedeputeerden Willy de Zoete (cultuur en erfgoed) en Frederik Zevenbergen (cultuurparticipatie) ‘Atlantikwall in kaart’ op 14 april.
Door Kees van Rixoort
De Atlantikwall was een duizenden kilometer lange verdedigingslinie van bunkers en versperringen. De Duitsers legden deze linie aan om de bezette westkust – van Zuid-Frankrijk tot en met Noorwegen – te beschermen tegen een geallieerde invasie.
Strategisch belang
Binnen de Atlantikwall was Zuid-Holland van groot strategisch belang vanwege de havens van Rotterdam, de goede infrastructuur in het achterland en het bestuurscentrum in Den Haag. De kuststrook van de provincie kwam dan ook vol te staan met duizenden verdedigingswerken. Restanten zijn anno 2023 nog op verschillende locaties te zien, ook op de kop van Goeree.
De bezetter riep de kuststrook uit tot verboden gebied. In bijna alle dorpen en steden verschenen Duitse militairen in het straatbeeld. De bevolking had zwaar te lijden onder hun aanwezigheid. De bouw van de bunkers en het creëren van een vrij schootsveld bracht de sloop van talloze gebouwen met zich mee, en de verwoesting van natuurgebieden. Tienduizenden mensen verloren hun huis. Daarnaast zette de bezetter vanaf 1944 grote stukken land onder water. Ook Goeree-Overflakkee moest eraan geloven.
Schat aan informatie
De aanleg van de Atlantikwall is destijds in duizenden topografische en thematische kaarten vastgelegd. Van al dat materiaal is slechts een fractie bewaard gebleven. Wat er nog is, biedt echter een schat aan informatie.
Op de pop-up expositie ‘Atlantikwall in kaart’ zijn exemplaren te zien, naast banners met teksten en fotomateriaal. Een audiogids – zonder wifi of telefoon – vertelt in een notendop van alles over de aanleg van de verdedigingslinie en de Duitse aanwezigheid langs de kust van Zuid-Holland.
Biberbunker
Van 17 april tot 5 mei, als het Bevrijdingsfestival Den Haag plaatsvindt in het provinciehuis, is de expositie gratis te bezoeken op de startlocatie. Daarna reist ‘Atlantikwall in kaart’ in 2023 en 2024 verder naar Oostvoorne, Katwijk en Hoek van Holland. Op Goeree-Overflakkee strijkt de expositie niet neer. Eilanders die interesse hebben kunnen uiteraard in Den Haag terecht, of op de andere locaties. De dichtstbijzijnde plek is de Biberbunker in Oostvoorne (Zandweg 83), waar de expositie te zien is van 12 mei tot en met 1 oktober.
De expositie is per locatie verschillend. Van de veertien kaarten hebben er steeds acht een directe link met de expositieplek. Deels zijn de kaarten in Den Haag dus anders dan die in bijvoorbeeld Oostvoorne.
Erfgoedlijn
‘Atlantikwall in kaart’ vloeit min of meer voort uit het gelijknamige boek dat Jeroen Rijpsma en Artur van Beveren vorig jaar publiceerden. De pop-up expositie is mede mogelijk gemaakt door een subsidie vanuit de erfgoedlijn Atlantikwall van de provincie Zuid-Holland. Het samenstellen gebeurde met behulp van vele vrijwilligers.
