Commentaar: Kan participatie draagvlak moeilijke besluiten vergroten?
Afgelopen week was het dan toch zover: de gemeenteraad nam een besluit over het omstreden plan voor ontwikkeling van het Spuiplein in Middelharnis. Op dit moment is het een parkeerterrein achter het winkelgebied, maar er moeten woningen komen, zo is de gedachte. Er is veel protest tegen het plan. Wellicht kan het draagvlak voor dergelijke besluiten worden vergroot, door te investeren in nieuwe mogelijkheden voor participatie.
Door Lars Jacobusse
Verschillende belangen spelen bij het plan voor ontwikkeling van het Spuiplein een rol. Zo is er bijvoorbeeld een groot woningtekort en biedt dit plan kansen om extra woningen te bouwen. Daarnaast is het plein zoals het er nu uitziet weinig aantrekkelijk en straalt het gebied weinig vitaliteit uit.
Tegelijk spelen ook andere belangen. Zo is er nog niet echt een locatie met alternatieve parkeerruimte gegarandeerd. De vraag is of en waar deze alternatieve ruimte komt en welke gevolgen dit gaat hebben voor verkeersstromen en toeloop van winkelend publiek. Daarnaast zijn sommigen bezorgd dat niet voldoende is gedacht aan een goede ecologische ontwikkeling van het gebied; bomen zouden kunnen zorgen voor verkoeling, het vasthouden van vocht en een fraaier en meer bio-divers centrum. Daarnaast zijn bomen goed voor de gezondheid en het welbevinden van mensen.
Not amused
Het belangrijkste bezwaar van tegenstanders in de gemeenteraad: er zou niet voldoende geluisterd zijn naar omwonenden en ondernemers. Dit lijkt geen vreemde gedachte; duidelijk is dat veel ondernemers en omwonenden not amused zijn.
Toch is de vraag welke afweging je in zo’n situatie maakt daarmee nog niet eenvoudig beantwoord. Een gemeenteraad is er niet om (alleen) het belang van omwonenden en andere belanghebbenden te dienen, maar het algemeen belang. Op basis daarvan moet een afweging van deelbelangen gemaakt worden. Ook als inwoners ergens moeite mee hebben, is het soms in het algemeen belang beter om een moeilijke knoop toch door te hakken en inwoners zo goed als mogelijk mee te nemen en indien mogelijk wat tegemoet te komen.
Is dit echt de optimale versie?
Maar over dat laatste zijn nu juist vragen te stellen. Omwonenden en ondernemers die tegen een ontwikkeling zijn, zullen natuurlijk vaak zeggen dat ze niet goed gehoord zijn en dat hun participatie niet goed is verlopen. En toch zou de vraag of inwoners echt gehoord zijn, in dit geval best gesteld mogen worden: is dit echt de enige variant die uitvoerbaar is en is dit wel de optimale versie van het plan? Hebben alternatieven en aangedragen bezwaren en suggesties een volwaardige kans gehad om (deels) meegenomen te worden in het plan?
Klachten dat participatie slecht is verlopen mogen dan vaak partijdig zijn; dat wil niet zeggen dat ze onzinnig zijn. Waarom anders zou participatie in de nieuwe Omgevingswet een veel grotere rol hebben gekregen? Deze wet voegt 26 wetten voor ruimtelijke ordening samen tot één en stelt scherpere eisen aan waar participatie aan moet voldoen.
Investeer in hogere standaarden
Met (en zelfs al voorafgaand aan) de invoering van deze wet heeft ook de gemeente(raad) zelf een groter instrumentarium ter beschikking om belanghebbenden veel nauwer te betrekken bij besluitvorming. Wellicht zou het besluit om het Spuiplein tot ontwikkeling te brengen nog aan geloofwaardigheid kunnen winnen; door te kiezen voor hogere participatiestandaarden in de toekomst.