Paul Kalishoek schildert vanuit zijn hart een wereld die er nog niet was
MELISSANT - Noem het geen valse bescheidenheid: Paul Louis Kalishoek zal zichzelf niet zo gauw omschrijven als kunstenaar. “Ik heb niks geleerd, ik rommel maar wat aan”, zegt hij. “Dat zei Karel Appel ook...” Maar in de korte tijd dat Kalishoek op Goeree-Overflakkee woonde, heeft hij wel zijn artistieke sporen achtergelaten. Veel zullen er niet meer bij komen, want begin april emigreert hij naar Frankrijk.
Door Kees van Rixoort
Het bekendst zijn zijn sculpturen in de openbare ruimte. Ze staan bij de rotonde van Melissant – geiten die hun kop boven de golven uitsteken – en aan de rand van de oude haven van Stellendam – een historische garnalenschuit.
Om andere kunstwerken van Kalishoek te zien, moet je door een deur ergens naar binnen. Bij De Vliedberg bijvoorbeeld. In het Ouddorpse woonzorgcentrum heeft de kunstenaar – je durft het woord bijna niet te gebruiken – een wand omgetoverd tot een duinlandschap. Met konijntjes, vogeltjes, herten en al. “Heel herkenbaar voor de bewoners. En het werkt goed: ze gaan erbij zitten en beginnen te kletsen.”
Orangerie
Behalve in De Vliedberg, een locatie waar je misschien nog weleens over de vloer komt, zijn er ook schilderingen van Kalishoek te vinden op plekken waar je nooit komt: in particuliere woonhuizen. “Een plafond in 3D met een orangerie van rond 1900”, geeft hij als voorbeeld. “En glas-in-loodramen op de wanden. Ja, er komt veel gezichtsbedrog bij kijken…”
Kalishoek (60) is er ooit zomaar in gerold, in die wereld van de verbeelding. “Op de lagere school zat ik weleens wat te tekenen, hoor, maar verder, nee… Het is opeens gekomen. Op mijn zevenentwintigste had ik een muziekstudio in Rotterdam. Alles ging slechter, eind jaren tachtig. De werkloosheid was enorm. Toen de gemeente Rotterdam werklozen met behoud van uitkering in muziekcentra met oefenruimtes aan de slag liet gaan, was het voor mijn muziekstudio einde verhaal. Ik dacht: ik ga maar wat tekenen. Een geïdealiseerd landschap, omdat de stad niet mooi was. Het was daar zó vreselijk crimineel. Zo ging ik wat maken, een fantasie. Zoals zo vaak: uit de troep komen de mooiste dingen voort. Kijk maar naar de blues en Beethoven, die ongelukkig in de liefde was en steeds dover werd. Dan ga je een andere wereld creëren…”
Archeon
Kalishoek had het geluk dat hij vrijwel direct opdrachten binnensleepte. “Zuilen, engeltjes, tuinbeelden… Die maakte ik ook voor cadeauwinkels. Grote wandschilderingen op cruiseschepen. Een groter project als het Romeinse deel van Archeon. Een van de leukste dingen die ik heb gedaan was het beschilderen van het schip op de Bûûtenplaets in Ooltgensplaat. Samen met een stel kinderen. Mooi, als die gasten wat van je oppikken.”
Er waren mensen in de kunstwereld die wel een beetje neerkeken op de kunstzinnige verrichtingen van Kalishoek. Hij vertelt dat hij ooit van een zwembad in Rotterdam opdracht kreeg om een enorme glaswand onder handen te nemen. “Die wand was 35 meter lang en 4 meter hoog. Het was gelijk het grootste kunstwerk van Nederland: een onderwaterlandschap, dat mooi weerspiegelde in het water van het zwembad. Maar de Artotheek vond het niets, en die bepalen wat kunst is en waar het moet komen. Wat jij maakt is geen kunst, zeiden ze. Terwijl ik later nog stagiaires van de Kunstacademie heb begeleid.”
Niet hoogstaand
Zelf is Kalishoek ook kritisch. Over zijn eigen kunstwerken heeft hij algauw wat op te merken. “Niet hoogstand, vind ik al snel. Maar ach, ik zie dingen en wil ze maken. Klaar. Iets maken wat er nog niet was. Ik wil vernieuwen, een andere wereld maken. Schilderen vanuit je hart, op het randje van realistisch en abstract, zonder grenzen en beperkingen.”
Maar de schoorsteen moet natuurlijk wel roken in huize Kalishoek. Daarom werkt hij veel in opdracht: vooral muurschilderingen, maar ook bewerkte keukens, bomen van twaalf meter hoog en zelfs een hele indoor-jungle. “Vermeer had een kroeg om in de kost te voorzien… Subsidies wil ik niet.”
Uit het dagelijkse
Nattiggeit, het kunstwerk bij de rotonde van Melissant, wordt wel gezien als een landmark. “Je ziet daar regelmatig mensen. Ouderen, maar ook meisjes die een selfie maken. Dat vind ik leuk. Het spreekt aan, mensen waarderen het”, zegt Kalishoek. “Ik vind het fijn als men er plezier aan beleeft, of ze aan het denken zet. Er moet iets gebeuren, dat is de bedoeling van kunst. Het haalt je even uit het dagelijkse.”
“Het andere beeld, bij de haven van Stellendam, is misschien meer een inkoppertje. Het is toegankelijker.” Maar ook hier is er sprake van gezichtsbedrog: als je het garnalenbootje vanuit een bepaalde hoek bekijkt, is het net of het de haven in komt varen.
Hij moet toegeven dat hij zijn sporen heeft achtergelaten op Goeree-Overflakkee. “Maar ik ga me er niet voor op de borst kloppen.” Binnenkort vertrekt Kalishoek voorgoed uit Melissant, na een periode van zeven jaar, en vestigt hij zich in een oude boerderij in een rustige streek in Frankrijk.
Het eigene
In Melissant zocht en vond hij in 2016 meer ruimte en het dorpse. “Ik woonde in Hellevoetsluis en had een atelier in Zuidland, terwijl ik hier op één plek woon en werk. Bovendien wilde ik naar Flakkee, omdat ik merkte dat Hellevoetsluis het nieuwe Spijkenisse is geworden. Maar hier op het eiland zie je het eigene ook verdwijnen. Goeree-Overflakkee moet oppassen dat het niet het nieuwe Kralingsebos van de Randstad wordt…”
