De ‘dj in de kerktoren' strooit melodieën uit over Dirksland
DIRKSLAND - Opeens kwam ‘Sophietje’ uit de kerktoren van Dirksland: Zij dronk ranja met een rietje… En andere ‘nieuwe’ melodieën. Op gezette tijden: vlak voordat de luidklok klinkt om aan te geven dat we weer een kwartier, halfuur of uur verder zijn. De bevolking van Dirksland kan door het jaar heen genieten van zo’n honderd verschillende deuntjes.
Door Kees van Rixoort
Al meer dan vijftig jaar is de Dirkslandse kerktoren uitgerust met een klokkenspel. Jan Bezuijen gebruikt liever het verkleinwoord: “Een klokkenspelletje met achttien klokjes. Het meest minimale. Er zijn mensen die denken dat het een carillon is, een beiaard, maar dat is het niet.”
Er is op Goeree-Overflakkee maar één beiaard te vinden: in de toren van Goedereede. Dit instrument is, in tegenstelling tot het klokkenspel in Dirksland, met de hand te bespelen. Jan Bezuijen is beiaardier in Goedereede.
Muzikale omlijsting
Terug naar Dirksland. Het klokkenspel is daar in 1969 in de kerktoren geplaatst, ter gelegenheid van de restauratie van het kerkgebouw tussen 1966 en 1970. Sindsdien klinkt overdag voorafgaand aan de uurslag een korte melodie. Net zoals in Oude-Tonge, waar een iets groter klokkenspel aan een balk in de toren hangt, en rond Nieuw Rijsenburgh in Sommelsdijk. De andere dorpen op Goeree-Overflakkee moeten het bij het tijdsignaal zonder muzikale omlijsting doen.
Klokkenspelen zijn niet met de hand te bespelen. Maar hoe komen dan ‘Sophietje’ en al die andere melodieën uit de kerktoren? “Nu via een computer en vroeger via bandjes”, zegt Bezuijen. “Die banden werkten ongeveer zoals bij een draaiorgel. Ik heb er een jaar of dertig geleden heel wat gemaakt voor de gemeente Dirksland. Een hele serie. Daarna zijn de melodieën niet veranderd.”
Dat begon op te vallen. Arjan Huizer, die vlak onder de kerktoren woont: “Die melodieën hebben meer dan vijfentwintig jaar gedraaid. Hoe vaak hebben we Psalm 42 wel niet gehoord… Het was tijd voor nieuw repertoire.” Samen met Mimi van Loon bond Huizer de kat de bel aan om de reeks melodieën wat op te frissen. Eerst deden ze dat bij de dorpsraad van Dirksland, daarna bij de gemeente Goeree-Overflakkee, die eigenaar is van de kerktoren.
Sober en niet te snel
Dat leidde tot het initiatief om het Dirkslandse klokkenspelrepertoire te vernieuwen. Jan Bezuijen en Arjan Huizer, die bekend is van het SBS6-tv-programma Muzikale Klanken, speelden de melodieën in. “Bij de keuze van de melodieën ben je gebonden aan het aantal klokken. In Dirksland zijn dat er dus niet meer dan achttien. Dat is nog een hele uitdaging, een klokkenspel is iets heel anders dan een piano of een orgel”, zegt Bezuijen.
Lang niet alle muziek leent zich voor een weergave via achttien klokjes. “Als het te complex wordt, ontstaat er een grote wirwar. Terwijl je juist moet zorgen voor toegankelijke, herkenbare muziek. Sober en niet te snel gespeeld. Dan krijg je herkenning.”
“Het klokkenspel is een volksinstrument uit de tijd dat er geen radio, grammofoonplaten of cd’s waren – en op het platteland ook geen concertgebouw”, legt Bezuijen het belang van aangename klanken vanaf de toren uit. “Dit is de dj van toen, uit de tijd dat er nog geen dj was.”
Breed repertoire
Nu laat deze dj dus deels andere muziek horen in Dirksland. Elke maand heeft zijn eigen melodieën. Het repertoire is heel breed, zowel algemeen als christelijk. Van Psalm 25 tot ‘Can’t Help Falling In Love’ van Elvis Presley, van ‘De Winter is Vergangen’ tot ‘Een toekomst vol van hoop’, van stukken van grote componisten als Mozart en Elgar tot ‘Advocaatje ging op reis’. Enkele ‘oude’ melodieën – “Er waren hele mooie bij” – zijn gebleven.
In aanvulling op de maandelijkse ‘jukebox’ is er rekening gehouden met kerkelijke hoogtijdagen en -periodes, zoals de lijdenstijd en advent, en feestelijke gebeurtenissen als de verjaardag van de koning en de komst van Sint Nicolaas. “Vorig jaar hebben we ook een tijdje het Oekraïense volkslied toegevoegd.”
Wat er te horen is, zijn fragmenten van nummers of muziekstukken. De melodie die op het halve uur klinkt is niet langer dan twintig, vijfentwintig seconden. Op het hele uur duurt de muziek van de klokjes maximaal een minuut.
Via een computer
Jan Bezuijen en Arjan Huizer speelden de melodieën in op een keyboard dat is aangesloten op een computer. De muziekbestandjes gingen vervolgens naar Koninklijke Eijsbouts, dat zorgt voor het programmeren van het klokkenspel. Dat laatste gebeurt via een computer in de kerk. De computer stuurt de klokken automatisch aan. Een nieuwe computer aanschaffen, zoals aanvankelijk gedacht, bleek niet nodig. Het jaren oude apparaat voldoet nog prima. Prima genoeg om Dirksland te voorzien van nieuwe melodieën.
Arjan Huizer hoort regelmatig reacties op de muzikale vernieuwing in Klein Parijs. “Ja, het wordt gewaardeerd. Absoluut.”
