"Bijna geen enkele bladzij las ik zonder mijn wenkbrauwen te fronsen"
NIEUWE-TONGE - Omdat we als redactie begrijpen dat het interview met ds. De Visser over zijn boek ‘Zoals geschreven staat’ de nodige vragen oproept, vroegen we ds. T.A. Bakker, predikant van de Hersteld Hervormde Gemeente te Nieuwe-Tonge, te reageren op een aantal onderwerpen die in het interview aan de orde kwamen en te reflecteren op het boek.
Om te beginnen bedankt ds. T.A. Bakker collega De Visser voor het schrijven van zijn boekje. ”Niet omdat ik het met hem eens ben. Bijna geen enkele bladzij las ik zonder mijn wenkbrauwen te fronsen. Maar ik begin met dit bedankje omdat ik door de lezing ervan herontdekte waarom ik met de belijdenisgeschriften (Nederlandse Geloofsbelijdenis artikel 3-7) vasthoud aan de opvatting dat de Schrift het gezaghebbende Woord van God is. Geloof je dat niet, dan verlies je de Christus van de Schriften. En verlies je Christus, dan verlies je alle houvast in leven en sterven!”
Bevrijden uit het keurslijf van de exegese?
Bakker denkt niet dat je de Bijbel zonder exegetische bril kunt lezen. “We hebben allemaal een bepaalde bril op bij het lezen van de Bijbel. Daar kan niemand zich aan ontworstelen, ook collega De Visser niet. Wat we moeten doen, is met de bril die ons gegeven is heel goed lezen wat er staat, eerbiedig luisteren naar de Bijbeltekst. Daarbij mogen we bidden dat God ons door Zijn Geest in de waarheid leidt. De Heere wil dat gebed verhoren door onze gedachten steeds meer in overeenstemming te brengen met Zijn Woord."
"Ik vind het heel bevreemdend dat ds. De Visser in zijn boek probeert om de Bijbel te bevrijden uit het keurslijf van de exegese. Wat ik hem feitelijk zie doen is christenen ‘bevrijden’ van de klassiek-gereformeerde Schriftleer, namelijk dat de Bijbel het gezaghebbende Woord van God is, dat volstrekt betrouwbaar is en waarin het gaat om de Heere Jezus. Daarbij lijkt hij een karikatuur te schetsen van dit geloof door het nauw te verbinden met de leer van de mechanische inspiratie. De meeste gelovigen die de Bijbel aanvaarden als het Woord van God geloven echter in de organische inspiratie: God heeft de Bijbelschrijvers helemaal ingeschakeld bij het schrijven van ‘hun’ boeken. Het zijn boeken van mensen. Er is veel diversiteit binnen de Bijbel. En tegelijk is het God Die deze mensen door Zijn Geest heeft geleid. En daarom is het ten diepste één Boek, het Boek van God Zelf."
Niet tegen elkaar uitspelen
Hoe kijkt Bakker aan tegen de tegengestelde scheppingsverhalen? “Collega De Visser maakt gebruik van de theorie van de bronnensplitsing. Dat is niet zo consequent van hem, want hij wilde zonder exegese de Bijbelteksten lezen. Hij heeft wel een punt als hij zegt dat er twee scheppingsverhalen in de Bijbel staan. Genesis 2 legt andere accenten dan Genesis 1. Maar we doen Genesis geen recht door deze twee geschiedenissen tegen elkaar uit te spelen. Terwijl Genesis 1 ons vertelt hoe God alle dingen geschapen heeft, zoomt Genesis 2 in op de schepping van de mens. Deze accentverschillen zijn bepaald geen reden om te beweren dat er geen eenduidige visie in de Bijbel te vinden is op het ontstaan van de aarde en het leven op aarde. Sterker nog: in Genesis 1 en 2 laat God ons weten dat Hij in eigen Persoon de hele schepping heeft gemaakt en gewild."
Een christen gaat verder
De volkstelling van Lukas 2 is een lastige, zegt ds. Bakker. “Heeft Lukas een fout gemaakt, zoals De Visser beweert? Duidelijk is dat er spanning bestaat tussen de gegevens van Lukas 2 en de buitenbijbelse gegevens. In zo’n geval hoef je – zelfs als je net als ds. De Visser niet gelooft dat de Bijbel geen fouten bevat – niet te kiezen voor de buitenbijbelse bronnen. Lukas heeft de dingen zorgvuldig onderzocht (zie Lukas 1:1-4). Dan past de historicus bescheidenheid. Een christen gaat verder. Hij zoekt vanuit het geloof in de betrouwbaarheid van Gods Woord naar het verstaan van de tekst. Er zijn meerdere interessante theorieën van gelovige wetenschappers waarin zowel recht wordt gedaan aan Lukas 2 als aan de buitenbijbelse gegevens."
Beroep op het Oude Testament
In hoofdstuk 5, waarin het gaat over de opstanding, komt het verschil in ons Schriftverstaan tot een hoogtepunt. “Ik vind het ronduit onthutsend hoe ds. De Visser omgaat met de Schrift. Het Nieuwe Testament geeft zelf aan dat Jezus Zijn opstanding heeft voorzegd: ‘Van toen aan begon Jezus Zijn discipelen te vertonen dat Hij moest heengaan naar Jeruzalem (...) en ten derden dage opgewekt worden’ (Mattheüs 16:21). Selffulfilling prophecy, noemt De Visser dat. Toegevoegd door de evangelisten! Misschien, stelt hij, is Jezus zelfs verrast geweest door Zijn eigen opstanding! Dit betekent dat we er zelfs niet op kunnen vertrouwen dat Jezus werkelijk heeft gezegd wat Hij volgens de evangelisten heeft gezegd."
"Dat geldt ook voor het beroep van Jezus op het Oude Testament. Hij heeft vanuit het Oude Testament laten zien dat Hij zou lijden, sterven en opstaan (Lukas 24:45-46). Volgens De Visser kan dit niet waar zijn, want nergens in het Oude Testament gaat het over de opstanding. De Visser heeft gelijk dat de opstanding één grote verrassing is – niet voor Jezus, maar wel voor alle discipelen. Het paste niet in hun denkkader. Maar dat wil niet zeggen dat wij, levend na Jezus’ opstanding, niets over de opstanding terug kunnen lezen in het Oude Testament. Hier wreekt zich dat De Visser juist wel strikt exegetisch denkt. Jezus is ons voorgegaan in een christologische lezing van het Oude Testament. De apostelen zijn Hem daarin gevolgd (zie bijvoorbeeld Handelingen 2). Wat geweldig hoogmoedig als wij deze manier van omgaan met het Oude Testament verwerpen!”
Niet het woord, wel de zaak
In het interview met ds. De Visser kwam ook de vraag naar de zondeval aan de orde, een begrip dat in de Bijbel niet letterlijk genoemd wordt en waar in het Oude Testament volgens De Visser verder niet aan gerefereerd wordt. Hoe kijkt ds. Bakker daar tegenaan? “Inderdaad komt het woord ‘zondeval’ in de Bijbel niet voor, maar dat betekent niet dat de zaak ook niet in de Bijbel te vinden is. Al in het boek Genesis wordt duidelijk dat de eerste zonde van het eerste mensenpaar een dramatisch effect heeft: het is een sneeuwbal die een lawine aan ellende met zich meebrengt. Terwijl de profetenboeken de actuele zonden benadrukken, grijpt Paulus – daarin geleid door Gods Geest – duidelijk terug op de eerste zonde. Daardoor zijn allen zondaren geworden en is de dood in de wereld gekomen (Romeinen 5). De zondeval heeft zelfs desastreuze gevolgen voor de hele schepping: de hele schepping is in barensnood (Romeinen 8:20-22). Denk maar aan de klimaatproblematiek. De kerk heeft dit getuigenis recht proberen te doen door te spreken van de drieslag schepping – zondeval – herstel. Naar mijn overtuiging helemaal terecht!”
Terug naar de reflectie op het boek ‘Zoals geschreven staat’. “Ik realiseer me dat ik erg kritisch ben op het boek van collega De Visser. Dat doe ik niet omdat ik God een handje moet helpen om Zijn Woord te verdedigen. De Bijbel is een leeuw, zegt Spurgeon. Die verdedigt zichzelf wel. Maar hopelijk mogen mijn opmerkingen ertoe leiden dat de lezers van deze krant komen tot een verdiepte aanvaarding van het gezag van Gods Woord. En... collega De Visser is hartelijk welkom voor een kop koffie in Nieuwe-Tonge, om hier nog eens over door te praten!”