Lezing over de dam/dijk die Goeree en Flakkee verbindt
STELLENDAM – Goeree en Overflakkee waren tot het midden van de achttiende eeuw twee aparte eilanden. Vanaf 1751 vormde de Statendam de verbinding en vanaf 1766 zorgde de Damdijk ervoor dat die verbinding sterk verbeterde. Over het hoe en waarom van de aanleg houdt Jan Lokker op woensdag 16 november een lezing in het Haegse Huus te Stellendam.
Door Kees van Rixoort
Dat de lezing in Stellendam plaatsvindt is niet vreemd. Daar, ten zuiden van het dorp, liep immers ooit de Damdijk. En daar is ook het laatste overgebleven stukje van de dijk nog te zien: tussen het Ted Jansenplein en het viaduct richting Goedereede.
De rest van de Damdijk is afgegraven toen de provinciale weg N215 is aangelegd. Bij deze werkzaamheden troffen de werklieden de matten van rijshout aan, die in de achttiende eeuw hadden gediend als zinkstukken.
Stroming
Veelal zijn dammen en dijken aangelegd om landaanwinning mogelijk te maken. Ook voor de realisering van een verbinding tussen Goeree en Overflakkee was dit een motief: gebied langs de dam kon je inpolderen. En dat is ook gebeurd.
Maar naast landaanwinning was er een beweegreden die nog belangrijker was: het weghalen van de noord-zuidstroming tussen beide eilanden. Die stroming zorgde voor de afkalving van land, bijvoorbeeld aan de zuidzijde van Goeree, en vormde ook een bedreiging voor de rede van de marinehaven Hellevoetsluis.
Plannen om Goeree en Overflakkee met elkaar te verbinden waren er al in het begin van de achttiende eeuw. Later deed de gerenommeerde waterstaatkundige Cruquius metingen in opdracht van de Staten van Holland. Met een dieplood deed hij dieptepeilingen in het gebied tussen beide eilanden. Cruquius kwam met een rapport en een kaart, en zijn advies luidde: leg aan, die dijk.
Van dam naar dijk
Dat was in 1733. Vervolgens gebeurde er bijna twee decennia niets. Maar in 1751 kwam de verbinding dan toch tot stand. Er verscheen een dam door de Scharrezee, over het Stellegors, dat voorheen Zomerland heette, en door de Hals, die bij hoogwater bevaarbaar was. De kosten van deze Statendam bedroegen 70.000 gulden. Een dijk, hoger en dus minder kwetsbaar dan een dam, zou 400.000 gulden hebben gekost.
Al snel moest er toch meer geld op tafel komen. De Statendam bleek namelijk onvoldoende bestand tegen het water. Een aantal investeerders zag wel brood in de aanleg van een dijk en in 1766 was de Damdijk een feit. De nieuwe verbinding was drie voet hoger dan de dam. Dat is bijna een meter.
Lezing
Jan Lokker is sinds zijn pensioen als docent Engels actief als vrijwilliger in het Streekarchief Goeree-Overflakkee. Daar houdt hij zich bezig met de topografische atlas van het eiland. Hij is geboren in Stellendam, en dat geldt ook voor zijn voorgeslacht. Sommige Lokkers waren betrokken bij de aanleg en het onderhoud van de Stellendame polders.
Tijdens de lezing, een initiatief van het Streekmuseum, toont Lokker ongeveer dertig oude kaarten uit de collectie het Streekarchief. Er zitten unieke exemplaren tussen die nooit in gedrukte vorm zijn verschenen.
De lezing in het Haegse Huus begint om 19.30 uur (inloop 19.00 uur). De entree bedraagt 2,50 euro.
