Opinie: Kappen met kappen?
Het kappen van bomen roept vaak veel emoties op. Afgelopen week was dat ook weer het geval, toen de Waterschapspartij Water Natuurlijk aan de bel trok over bomenkapacties in de regio Hoeksche Waard. Eerdere acties op Goeree-Overflakkee waren de inspiratiebron. Het beschermen van bomen is belangrijk en daarom zou het een goed idee zijn als overheden daar kritisch naar kijken.
Door Lars Jacobusse
Foto: shutterstock
"De actie om op Goeree-Overflakkee een grote bomenrij overeind te houden, kon rekeningen op duizenden reacties. Er ging een schrijven met advies uit naar College van Dijkgraaf en Heemraden, en inmiddels naar alle gemeenten in de regio: 'Water Natuurlijk Hollandse Delta verzoekt u te bezien of wettelijke dan wel beleidsmatige bescherming van boomstructuren binnen uw gemeente mogelijk is," zo stelde de partij deze week.
Belangrijk om hier te melden, is dat een waterschapfractie wettelijk gezien niets te maken heeft met een gemeentebestuur en niet gekozen is om daar brieven aan te gaan schrijven. In die zin is deze op Goeree-Overflakkee ontstane actie wat opmerkelijk. Negatief gesproken zou je in het geval van de gemeenten kunnen zeggen dat een en ander in de praktijk erg weinig voor de bescherming van bomen en veel voor de publiciteit van Water Natuurlijk heeft opgeleverd. Maar de actie kan ook op een positievere manier worden bekeken: het maakt in ieder geval duidelijk dat het kappen van bomen mensen aan het hart gaat en het vertolkt dit geluid toch maar.
Bomen belangrijk
Want laten we wel zijn: bomen zijn belangrijk. Allereerst maken ze, wanneer in grotere structuren aangeplant, een (polder)landschap dat anders gauw kaal zou zijn interessant en kunnen ze op zichzelf monumentaal zijn. Daarnaast leven er talloze vogels, vleermuizen en insecten in bomen. Vaak gaat het om diersoorten die al tientallen jaren steeds verder achteruitgaan. En dat in een land waar de natuurlijke diversiteit sowieso al in het hoekje zit waar de klappen vallen; sinds de Tweede Wereldoorlog is de helft van de toen bestaande soortenrijkdom verdwenen en nog steeds is er sprake van achteruitgang. Bomen zorgen daarbij ook nog eens voor schaduw en algemene afkoeling van de omgeving. In een tijd waarin de zomers droger en warmer worden niet alleen aangenaam, maar onmisbaar. Meer groen zorgt ervoor dat ook water beter weg kan bij stortbuien.
Feit is ook dat wanneer bomen nog niet compleet op instorten staan, er bij kap vaak nog wel geld te verdienen valt met het hout. Het argument van verkeersveiligheid kan dan altijd snel aangevoerd worden om uit te leggen waarom er gekapt wordt. Nu is dit in veel gevallen niet onterecht; hoe jammer het ook is, op een gegeven moment zijn bomen oud en kunnen ze een gevaar gaan vormen.
Half over de weg
Anderzijds laat de praktijk in andere landen zien dat we in Nederland vaak wel sneller zijn met het kappen van bomen. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, zijn bomen veel strenger beschermd. Ook zijn er in dat land honderden kilometers asfalt te vinden die worden overhuifd door oude bomen, die scheef en tot midden boven de weg 'doorhangen'. In Nederland zou dat meestal een reden zijn om ze te kappen; zo niet in het Verenigd Koninkrijk, zonder dat daardoor een significant minder veilige situatie ontstaat.
Is de actie van bezorgde bomenliefhebbers dus zinnig? In individuele gevallen kan het lastig zijn dat te beoordelen en is het goed om er oog voor te houden dat bomen echt niet zomaar gekapt worden. Tegelijkertijd is de oproep aan gemeenten en waterschap om eens kritisch naar hun eigen beleid te kijken, zeker niet onzinnig. Veel gemeenten hebben de bescherming van bomen geregeld via een zogenaamde Algemene Plaatselijke Verordening. Zo heeft Goeree-Overflakkee dit jaar nog een zeer uitvoerige lijst van bomen binnen de gemeente vastgesteld, als gevolg van deze verordening.
Bescherm gebied rond boom
Maar niet iedereen weet dat activiteiten vlakbij een boom, zoals (af)graven, ophogen en het verlagen van de grondwaterstand, een boom ernstig kunnen beschadigen en doodmaken. Soms moet een boom door ernstige schade dan worden gekapt of gaat alsnog dood. Daarom zou het geen gek idee zijn als een gemeente bepaalt welke activiteiten in een bepaalde straal rondom een boom wel en niet zijn toegestaan en voor welke activiteiten in dit gebied een vergunning nodig is. Dit kan dan in het bestemmingsplan worden opgenomen, met als uitzondering een situatie waarbij al een kapvergunning is verleend op grond van de APV.
Op die manier is een boom beter beschermd en levert de regelgeving weinig hinder op wanneer een boom toch echt omver moet. Ook andere beschermingsmethoden zouden best nog verder onderzocht kunnen worden. Hoe beter gegarandeerd wordt dat een boom niet voor niets wordt gekapt, hoe meer draagvlak dit op zal leveren als het helaas wel moet.