Weekmarkt kan prima terug naar Sommelsdijk, maar niet in 'oude' vorm
SOMMELSDIJK/MIDDELHARNIS - Het leverde deze week weer een paar ingezonden brieven en veel reacties op: de drukbezochte Holle Bolle Dag in Sommelsdijk, met een gezellige markt op de Voorstraat. De teneur van veel berichten: zie je wel dat hier gewoon een markt gehouden kan worden? En eerlijk is eerlijk, deze mensen lijken wel een punt te hebben. Daarom is het tijd om nog eens kritisch naar de argumenten te kijken die aan dit besluit ten grondslag liggen. Want 'de markt' houdt de gemoederen al veel langer bezig in Sommelsdijk én in Middelharnis.
Je kon vorige week vrijdag op sommige momenten over de hoofden lopen in de veelbesproken Sommerdiekse Voorstraat, zo druk was het. Best ironisch, als je bedenkt dat 'de mogelijkheid tot afstand houden' een belangrijke reden was van het vorige college om de markt te verplaatsen. Tijdelijk, zo riep het college om het hardst. In tijden van coronapandemie was daar best iets voor te zeggen, maar inmiddels weten we wel beter. Het mocht ook geen verrassing zijn, aangezien er al sinds 2015 hardop werd gespeeld met de gedachte om Middelharnis 'het winkelcentrum van Goeree-Overflakkee' te maken en dat de markt daar bij voorkeur onderdeel van moest worden.
Afstand houden
Zoals zojuist al gememoreerd was 1,5 meter afstand houden in verband met de coronamaatregelen volgens de gemeente lastig te handhaven in de Voorstraat. En inderdaad, ook tijdens de Holle Bolle Dag viel op dat de Voorstraat niet de breedte heeft van een snelweg met twee keer vier rijbanen. Afstand houden was erg lastig, al is dat ook het geval op een drukke marktdag in Ouddorp of Middelharnis. In het licht van de toen geldende maatregelen was ‘1,5 meter’ echter een gerechtvaardigd argument voor tijdelijke verplaatsing naar een ruimere locatie. Anno nu kan dit argument de prullenbak in, aangezien de coronamaatregelen al een poosje niet meer van kracht zijn.
Veiligheid
Een interessant argument is altijd ‘de veiligheid’. De bereikbaarheid voor hulpdiensten en de brandveiligheid zouden in gevaar zijn als de markt zou terugkeren in Sommelsdijk. De pech voor de voorstanders van het behoud van de markt in Sommelsdijk was dat er een (schijnbaar) nogal invloedrijke briefschrijver in het centrum van Sommelsdijk woont. "In de e-mail deelt deze inwoner zijn zorgen over de bereikbaarheid voor met name de brandweer, in relatie tot de markt", aldus de gemeente in antwoord op vragen hierover van Eilanden-Nieuws. "Dit naar aanleiding van een brand nabij het Marktveld/de Voorstraat in Sommelsdijk (de brand was in de Kerkstraat, GK). Deze vond niet plaats op een woensdag (marktdag), steller vroeg zich af hoe de brand op dat moment was verlopen."
Het gaat hierbij volgens de gemeente "niet om de ‘invloed’ van de omwonende, maar om de aard van het signaal. Signalen over veiligheid neemt de gemeente serieus. Naar aanleiding van het signaal is er bij de gemeente begin maart 2020 intern overleg gevoerd. Daarna is ter plaatse bekeken welke aanpassingen op de markt nodig waren, om bijvoorbeeld de zijstraten vrij te houden voor de hulpdiensten. Vervolgens zou de brandweer eind maart op een marktdag een schouw houden. Dit is vanwege de coronapandemie en de maatregelen (die ook impact hadden op de markt) toen niet doorgegaan."
In hoeverre de gemeente zich met deze snelle actie op glad ijs heeft begeven, is afwachten. Niet elk signaal -ook als het gaat om (verkeers)veiligheid- wordt even snel opgepakt als in Sommelsdijk is gebeurd. Dat kan ook niet, maar zou zomaar niet-haalbare verwachtingen kunnen scheppen bij toekomstige briefschrijvers.
Geen incidenten
De gemeente had er ook voor kunnen kiezen om op een rijtje te zetten hoeveel calamiteiten er de afgelopen 10, 20 of 50 jaar zijn geweest waarbij de markt een negatieve rol gespeeld zou kunnen hebben op het gebied van bereikbaarheid. In de archieven van Eilanden-Nieuws zijn dergelijke calamiteiten niet te vinden. De gemeente geeft in een reactie ook ruiterlijk toe dat dit niet het geval is geweest, maar kijkt daar heel anders naar: "De acties van de gemeente (na het signaal en de gevoerde gesprekken) waren/zijn er juist op gericht om dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen."
De brandweer heeft bij dergelijke besluiten een belangrijke rol en had hierover in 2017 al een wensenlijstje aan de gemeente kenbaar gemaakt. "Hier had inderdaad eerder op geacteerd had moeten worden", aldus de gemeente, die na de bewuste e-mail in 2020 in actie schoot. 'Probleem' is dat de brandweer in haar wensenlijstje rond de markt logischerwijs uitgaat van de ideale situatie. En zes dagen per week zou je daar ook van kunnen spreken, hoewel de smalle straatjes bij de Hervormde kerk sowieso slecht bereikbaar voor hulpdiensten. Op woensdag zouden de slangen dus mogelijk eerder uitgerold moeten worden. Niet ideaal, maar ook zeker niet onoverkomelijk. In 2007 tijdens een oefening ging dat prima. En een smalle doorgang is niet alleen tijdens de marktdag op de Voorstraat in Sommelsdijk een probleem. In nagenoeg ieder dorp op het eiland kan een lossende vrachtwagen in een smalle straat op het verkeerde moment een obstakel vormen voor hulpdiensten. Een vaste dag voor een markt is in dat opzicht juist een voordeel, want dan kun je dit goed inrichten.
Luchtjes en gassen
‘Onvoldoende afstand van woningen door wagens met gas en/of frituren’, is een derde argument voor verplaatsing van de markt. Daar staan nu eenmaal ook de visboer en de frietkraam en hebben sommige marktkooplui een gasfles bij zich om hun spullen (of zichzelf) warm te houden. Ongetwijfeld hebben sommige omwonenden last van deze geuren. Grappig detail is dat letterlijk om de hoek een snackbar zit, maar dat terzijde. Een markt zonder kooplui die (vers gebakken) eten aanbieden is ten dode opgeschreven, dus van de markt weren is geen optie. En ja, dat ruik je soms. Ook op de Nieuwstraat trouwens. 'Gassen' als argument voor explosiegevaar gebruiken doet wat vreemd aan als je bedenkt dat we in de zomer massaal met een gasfles ons potje koken op de camping. In een smallere straat vormt dat overigens wel een iets groter risico dan op een campingterrein.
Verkoopwagens
Een andere reden is de ‘steeds grotere verkoopwagens die lastiger in te passen zijn door de extra gestelde eisen’. Het is volgens de gemeente precies de reden waarom een Holle Bolle Dag wél in Sommelsdijk kan plaatsvinden en de weekmarkt niet. "Doordat tijdens Holle Bolle Dag met traditionele kramen gewerkt wordt, is de doorgang breder", aldus de gemeente in antwoord op deze bij velen prangende vraag. "Daarom is het voor de brandweer mogelijk om bij een calamiteit binnen 40 meter van een gebouw ter plaatse te komen (richtlijn brandweer). Bij de reguliere markt is dit door de genoemde afmetingen van de verkoopwagens niet meer mogelijk. Als de markt binnen de richtlijnen van veiligheid wordt teruggeplaatst in de Voorstraat van Sommelsdijk blijft er slechts een klein marktgebied over. Niet alle marktondernemers hebben dan een plek."
En ja, ruimtegebrek lijkt een valide argument om te kijken naar een betere oplossing. Probleem is echter dat aan de extra gestelde eisen vooral de veiligheidsargumenten ten grondslag liggen en die kunnen gepareerd worden door het marktgebied uit te breiden richting bijvoorbeeld de Kaai, of de markt uit te breiden naar meer straten. Niet ideaal, maar ook niet onmogelijk. Een concessie doen in de vorm van een kleinere weekmarkt is ook een optie om de gewenste veiligheid te garanderen. En tussen twee haakjes: er zijn ook vast marktkooplui te vinden die op de Voorstraat willen staan die geen verkoopwagen van 16 meter lang hebben. Want ja, die zijn er het is duidelijk dat die een aanslag vormen op de beschikbare marktruimte.
Middelharnis
De ‘vele positieve signalen vanuit Middelharnis en de marktkooplui met hogere omzetten’ is een laatste belangrijke reden om voor verplaatsing te kiezen. Marktkooplui zouden hogere omzetten draaien in Middelharnis en de omringende middenstand zou meeprofiteren. Het is maar de vraag of die hogere omzetten komen door de verplaatsing of dat de omzet sowieso hoger zou zijn geweest, omdat in 2021 in veel sectoren sprake was van economische groei. De betere economische omstandigheden zijn daarom een beetje een gelegenheidsargument. Het komt mooi uit in het verhaal van de positieve effecten van de verplaatsing, maar zegt niets over de legitimiteit ervan. Tenzij het gemeentebestuur economische groei van de marktkooplui belangrijker vindt dan 500 jaar historie en de coronapandemie een mooie gelegenheid was om de in Middelharnis gekoesterde marktwens realiteit te laten worden. Maar geef dat dan gewoon als argument.
Waar een wil is...
Als je objectief kijkt, is de Nieuwstraat in bijna alle gevallen een betere locatie voor een weekmarkt dan de Voorstraat, dat moge duidelijk zijn. Het gemeentebestuur heeft dit echter verward met het idee dat een markt in Sommelsdijk dus onmogelijk is. Dat is aantoonbaar niet het geval, zolang de wil om dit te realiseren aanwezig is. Voor elk probleem is immers een oplossing te bedenken. Wel zal de markt dan moeten worden aangepast aan de huidige veiligheidseisen, maar dat is echt niet onoverkomelijk.
Nogmaals veiligheid
Het idee dat de veiligheid in het gedrang is, wordt aangewakkerd door steeds strengere regelgeving. Het kost op het eiland (denk aan de Omloop) en overal in het land steeds meer moeite om iets te organiseren zonder een legertje aan beveiligers en verkeersregelaars in te moeten huren. De neiging om onder het mom van 'de veiligheid' alles maar dicht te willen timmeren, neemt helaas steeds grotere vormen aan en is ook het geval bij de marktverplaatsing. Er is in de afgelopen 50 jaar niet of nauwelijks iets gebeurd waarbij de markt voor onoverkomelijke problemen zorgde. De brandweer oefende er zoals gememoreerd in 2007 nog, en liet weten dat die ‘perfect’ was verlopen en liet zien dat men ook op een marktdag op calamiteiten als een brand in de Voorstraat is voorbereid. Vijftien jaar later zijn de wagens van de marktkooplui gegroeid, maar de angst dat er ooit misschien iets zou kunnen gebeuren helaas ook. Dat is geen reden om de hele markt dan maar niet meer te houden, of in zijn geheel te verplaatsen naar een op papier 'veiligere' locatie zoals de Nieuwstraat. Als we in de auto stappen, lopen we ook kans op een botsing, maar dat weerhoudt de meeste mensen er niet van om toch in te stappen. Natuurlijk moet de gemeente het veiligheidsaspect in het oog houden en zich aan de regels houden, hoe je daar verder ook over denkt. Maar er zijn grenzen. We kunnen niet alles maar proberen te voorkomen door het met regels dicht te timmeren. Van dat idee moeten we op Goeree-Overflakkee (en in het hele land) echt een keer af.
