Junkfood: geniet ervan, maar niet te vaak
Een zak snoep opentrekken of een portie bitterballen bestellen, er zijn maar weinig mensen die deze verleiding permanent kunnen weerstaan. Hoewel het heerlijk is om op zijn tijd van een zoete of hartige snack te genieten, heeft het nuttigen van dergelijke lekkernijen een bedenkelijke keerzijde: ze zijn verslavend, zorgen voor gewichtstoename en verhogen de kans op verschillende ziektes en aandoeningen. Kunnen we nog zorgeloos een patatje met bestellen of moeten we massaal aan de komkommersalade? Wie zich wat verder in die vraag verdiept, komt uit bij een welbekende, aloude stelregel: geniet, maar eet met mate.
Gisteren, donderdag 21 juli, was het 'Junkfooddag', een gelegenheid die per definitie uitnodigt om een uitgebreid menu bij de snackbar te bestellen. Deze speciale dag vindt zijn oorsprong in de Verenigde Staten, maar wordt inmiddels wereldwijd aangegrepen om reclame te maken voor een zoete of vette hap. Hoewel junkfood vaak op dezelfde hoop gegooid wordt als fastfood is er een wezenlijk verschil. Met junkfood worden commerciële producten als snacks, snoep, ijs en frisdranken bedoeld, producten met veel calorieën, suiker en ongezonde vetten, die zeker niet voedzaam zijn te noemen. De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Fastfood, ook wel gemaksvoedsel genoemd, wordt door Wikipedia omschreven als 'voedsel dat snel bereid en geserveerd wordt en relatief goedkoop is'. Hoewel je een samengestelde salade dus ook als fastfood zou kunnen zien, wordt het in de regel even ongezond beschouwd als junkfood.
Historisch fastfood
Fastfood heeft een lange historie. Speciale verkooppunten met snel klaar te maken gerechten bestonden al eeuwen geleden. Ten tijde van het Romeinse Rijk was er in elke grote stad wel een gaarkeuken te vinden en werd de opkomende trek gestild bij kraampjes waar brood en wijn te koop was. Armere burgers waren afhankelijk van deze verkooppunten om in hun dagelijkse behoefte te voorzien. Tegenwoordig halen we onze levensmiddelen bij de supermarkt. Toch blijft de belangstelling voor speciale verkooppunten en dan gaat het niet alleen over snackbars en hamburgerketens. De populaire foodtruckfestivals laten zien dat ook minder bekende (en meestal ook gezondere) fastfoodgerechten een warme belangstelling genieten.
Gewichtstoename slechts topje van de ijsberg
Waar fastfood nog een gezonde variant kan hebben, is dat bij junkfood zeker niet het geval. Junkfood is een bewerkt, kant-en-klaar product, waarbij de naam voedsel eigenlijk niet eens past. Het nodigt uit om er veel van te eten. Een zak drop of borrelnootjes gaat gemakkelijk leeg. "Naast het verslavende effect van junkfood, is het een dikmaker en ziekteverwekker én van invloed op het brein", schrijft Hartpatiënten Nederland op haar website. "Een hoge consumptie junkfood zorgt ervoor dat mensen snel aankomen. Slechte calorieën zijn daaraan schuldig, maar ook het feit dat junkfood niet zorgt voor een verzadiging door de afwezigheid van voedingstoffen. Hierdoor blijft de trek en blijf je eten waardoor je te veel calorieën binnenkrijgt. Uiteindelijk slaat het lichaam het vet op. Daarnaast werkt de combinatie vet en suiker verslavend, dus reken maar uit." De gewichtstoename is slechts het topje van de ijsberg. "Naast overgewicht, kunnen door een overmatige consumptie van junkfood, levensbedreigende gezondheidsproblemen ontstaan. Zout verhoogt het risico op een hoge bloeddruk, terwijl een overvloed aan suikers de insulineproductie van het lichaam overhoop haalt wat uiteindelijk tot diabetes kan leiden. En wat doet vet? De invloed van vet op bijvoorbeeld het cholesterolgehalte is niet mis, want onder meer hart- en vaatziektes liggen op de loer. Ook functioneren de hersenen slechter, omdat ze essentiële voedingsstoffen missen."
Geniet met mate
Junkfood is geen aanrader voor wie gezond wil blijven, maar nooit meer een vette hap van de snackbar of een Italiaans ijsje op vakantie is voor de meeste mensen te hoog gegrepen. En gelukkig kan dat ook, zegt Hartpatiënten Nederland. "Niemand hoeft ons te vertellen dat junkfood slecht is, dat weten we allemaal. Als het bij één snack blijft, van tijd tot tijd, kan het geen kwaad." Extra genieten dus van die lekkere snack af en toe, maar wel met mate.