Wie wind zaait...
Vooropgesteld: het gaat daarbij dus vooral over de vraag hoe de communicatie verloopt, al komt de inhoud ook aan bod. Daar is het onderwerp zeker op Goeree-Overflakkee te belangrijk voor. De eerste opmerking is bestemd voor de betrokken bestuurders en hun communicatieadviseurs. Want hoe haal je het in je hoofd om een kaartje te publiceren zonder een goed doordacht plan en zonder consequenties aan te geven voor boeren? Zonder perspectief voor de boeren dus, precies waar de agrarische sector zo tegen ageert. Niet zo gek, zeker als jouw regio groen kleurt, wat betekent dat er een stikstofreductie van 70 procent of meer moet worden toegepast. Grote kans dat jouw boerderij dan moet sluiten. Minister Staghouwer probeerde het een aantal dagen later nog met een ‘perspectiefbrief’, maar ook daarin staat vooral wat er straks allemaal niet meer kan, als het aan de Rijksoverheid ligt. De brief bood ondanks de naam weinig perspectief.
Vervolgens kwam er uiteraard een reactie vanuit ‘de boeren’. Een grote demonstratie in Stroe verliep vreedzaam, maar een paar dagen later ging toch het mis. Het blokkeren van (snel)wegen, het thuis bezoeken van een minister en Kamerleden en daar actie voeren, vernielingen plegen aan spullen en de natuur, hulpverleners aanvallen, de frustraties liepen hoog op. Elf mannen waren op het moment van schrijven aangehouden. Een oproep eerder deze week om mee te helpen hen te bevrijden uit het politiebureau, zorgde zelfs voor een noodverordening in Apeldoorn.
Inderdaad, het zijn maar een paar boeren die zich misdragen, maar het is echt zó niet slim om te doen. Een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking steunt de Nederlandse boer. Het enige wat wordt bereikt met dit soort hooliganisme is dat die steun snel verdwenen is als men hiermee doorgaat. Hoe groot de frustratie ook is en hoe terecht misschien ook wel: je communiceert niet de juiste boodschap. Boeren mogen het oneens zijn over de plannen en ook boos, maar door agressie en vernielzucht zet je jezelf slechts buitenspel.
In dat opzicht geven de boeren op Goeree-Overflakkee het goede voorbeeld. Een flinke groep was in Stroe, ook laten de boeren van zich horen langs de openbare weg en vroegen ze gisteren bij de (lokale) politiek aandacht voor hun bedrijven, die in veel gevallen gewoon met gedwongen sluiting worden bedreigd. Want of je het nu eens of oneens bent met de plannen voor stikstofreductie, of dat je ergens ertussenin zit, daar gaat het voor een flink aantal boeren wel over.
Ook LTO deed dat een stuk verstandiger en nam al afstand van deze uitspattingen. Zij willen de huidige plannen van tafel, maar wel in gesprek over hoe de sector zijn steentje kan bijdragen aan stikstofreductie. Of eigenlijk: nóg meer kan bijdragen, want ook in dit opzicht kent de Nederlandse boer zijn gelijke niet in de wereld.
Terug naar de communicatie. Probleem vanuit de Rijksoverheid is dat er geen plan achter ‘het kaartje’ lijkt te zitten. Het had veel weg van een proefballonnetje en is nu hooguit een intentieverklaring, omdat de Tweede Kamer inmiddels akkoord is met het plan van de minister. Op zich al bijzonder, omdat de precieze inhoud van het plan nog altijd vaag is en alleen het doel duidelijk: veel boeren moeten het veld ruimen want er zijn er te veel. Den Haag heeft het bedacht en vervolgens bij de provincies over de schutting gekieperd. Maar waarom zijn de provincies niet vanaf het begin bij dit plan betrokken? Zij moeten immers uitvoering geven aan ‘het kaartje’. Dat kaartje had het probleem niet hoeven zijn met een goed onderbouwd en gedetailleerd plan hoe men dat wil gaan bereiken. ‘De helft van de veestapel moet weg’ is in elk geval niet de juiste openingszin richting agrariërs.
En toch, op verschillende plekken gaat het echt slecht met de natuur en ook boerenbedrijven hebben daar invloed op. Niet altijd en niet overal, maar waar dat zo is, daar is ingrijpen wel noodzakelijk. Het toont aan dat veel beter meteen ingezet had kunnen worden op maatwerk. Waar zijn de problemen in de natuur het grootst, waar moeten we de komende tijd extra gaan meten, hoe kunnen we boeren en andere natuurexperts hier vanaf het begin bij betrekken? De afgelopen jaren hebben juist de boeren laten zien dat ze heel goed kunnen innoveren om door de steeds veranderende regelhoepels te kunnen blijven springen.
Er is nog een andere belangrijke vraag die, in deze tijd waarin de natuur een soort modern afgodsbeeld is, nauwelijks wordt gesteld: is elk natuurgebiedje (er zijn er van nauwelijks een paar voetbalvelden groot) het waard om tegen elke prijs te beschermen? Moeten we het willen om voor een stukje natuur van een paar honderd vierkante meter meerdere boerenbedrijven de nek om te draaien? Even terzijde: denk aan de herintrede van de wolf in ons land: wie dit grote roofdier niet met open armen ontvangt, wordt meteen in de hoek gezet als natuurhater, wat grote kolder is. Je kunt echt prima hart hebben voor de natuur zonder dat de helft van de Nederlandse boeren daar de dupe van wordt. Zeker als je bedenkt dat een van de belanbgrijke drijfveren achter stikstofreductie is dat alleen dan meer woningen kunnen worden gebouwd.
In plaats van boeren uitkopen zouden we dus ook iets kunnen doen aan de versnipperde natuur in ons land, die bovendien minder goed voor de biodiversiteit is dan grote natuurgebieden. Het kan best zijn dat dat een stuk ingewikkelder is, maar plompverloren, zonder toelichting en (vooral) zonder uitgewerkt plan een kaartje deponeren, is wind zaaien. En wat de oogst daarvan is, snappen ze in Den Haag inmiddels net zo goed als op het platteland.
